Państwowy Instytut Geologiczny

Państwowy Instytut Badawczy

Jaskinie Polski


Dane szczegółowe jaskini


Nazwa Omszała Studnia
Inne nazwy
Nr inwentarzowy J.Olk.II-01.06
Region Wyżyna Śląsko-Krakowska
Współrzędne WGS84 λ: 19°37′28,10″, φ: 50°19′42,62″
Gmina Olkusz (gm. miejsko-wiejska)
Powiat olkuski
Województwo małopolskie
Właściciel terenu Skarb Państwa (Lasy Państwowe) | Rezerwat przyrody Pazurek
Podstawa ochrony
Ekspozycja otworu NW
Pozostałe otwory
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] 420
Wysokość względna [m]
Głębokość [m] 10
Przewyższenie [m] 4,40
Deniwelacja [m] 14,40
Długość [m]
w tym szacowane [m]
43
Rozciągłość horyzontalna [m]
Położenie geograficzne Wyżyna Olkuska, Podlesie, Cisowa Skała; Park Krajobrazowy „Orlich Gniazd"; Obszar NATURA 2000 Jaroszowiec.
Opis drogi dojścia do otworu
Z południowego krańca parkingu leśnego przy drodze Olkusz-Wolbrom (1 km przed Pazurkiem) przekraczamy drogę i idąc w kierunku zachodnim wychodzimy na grzbiet pozostawiając po prawej stronie pas niskich skałek. Grzbietem idziemy w kierunku północnym, po przejściu ok. 100 m, przed kopulastym wierzchołkiem Cisowej Skały skręcamy w prawo, tak aby po północnej stronie wierzchołka znaleźć się poniżej ścian skalnych. (Schroniska na tej górze położone są w rozpadlinach skalnych o pionowych ścianach, których pokonanie jest często niemożliwe bez posiadania sprzętu. Opisane dojście do jaskiń i schronisk jest nieco zawiłe, ale pozwala bez trudu bezpiecznie osobom sprawnym dojść do poszczególnych obiektów). Idziemy wzdłuż coraz większych skał, aż dochodzimy do charakterystycznego schroniska utworzonego przez olbrzymi blok skalny. Stąd w lewo widać u podstawy skał otwór opisywanej jaskini.
Opis jaskini

Jaskinia o rozwinięciu pionowym, dwuotworowa, przy zejściu i wyjściu niezbędna lina. Pomiędzy otworem górnym i dolnym piętrem niezwykle ciasna (Z II) szczelina.
Ogólnie dostępna jest od otworu dolnego, obszernego o wysokości 1,0 m i szerokości 1,5 m. Bezpośrednio za otworem korytarz opada stromo w dół (konieczne użycie liny) urywając się 7-metrową studnią utworzoną na krzyżujących się szczelinach z zaklinowanymi głazami. Z dna pokrytego głazami i rumoszem w kierunku NW odchodzi obszerny, szczelinowy korytarz o wysokości do 3 m. Na jego końcu za metrowym prożkiem korytarz biegnie stromo w dół i zablokowany jest głazami, a przed końcem w lewo szeroka szczelina z 3-metrowym progiem o skalnym dnie. Z dna studni w kierunku SE prowadzi wąski, wysoki korytarz (ku górze szczelina zaciskowa do górnego otworu), zakończony poprzeczną niedostępną szczeliną. Z dna w kierunku SW ciasna szczelina z 1,5-metrowym progiem, po dwóch metrach doprowadzająca do 3-metrowego korytarzyka z 2,3 m studnią. Na jej końcu, na dnie, pęknięcie SW-NE ciągnące się w głąb masywu z polewami drobnokrystalicznego kalcytu, na polewach naciek wełnisty i niewielkie stalagmity. Z głębi czuć silny wywiew zimnego powietrza.
Piętro górne rozpoczyna się otworem położonym 4,4 m poniżej otworu głównego. Otwór górny wysokości ok. 1,0 m i szerokości 0,5 m, utworzony jest na pionowym pęknięciu. Za otworem korytarz opada stromo na odcinku 4,5 m, w jego dnie zaklinowane bloki, zakończony prożkiem 0,4 m, pod którym w dół opada prawie pionowo szczelina, aż do dna dolnego piętra. Szczelina tworzy zacisk Z II, niezwykle trudny do pokonania, dotychczas pokonany jedynie w dół przez T. Bastera w dniu 15.09.1990. Z dna korytarza za wejściem w kierunku NE i SW odchodzi również szczelina aktualnie niedostępna, łącząca się ze schroniskiem 39 na górze skałki i 4-metrową szeroką szczeliną, do której wejście znajduje się w odległości 2 m, w kierunku SW od otworu górnego.
Studnia powstała w wapieniach skalistych górnej jury. Ma charakter szczelinowy. Namulisko składa się z głazów, gruzu wapiennego, liści, humusu z piaskiem i dużych gałęzi drzew. W dolnej partii na ścianach występują grzybki oraz polewy naciekowe pokryte naciekiem wełnistym.
W głębi jaskinia jest wilgotna, ze szczeliny na dnie wyczuwa się silny wywiew zimnego powietrza. Temperatura na dnie wynosi 8ºC, na powierzchni w otoczeniu otworu 28ºC. Posiada mikroklimat charakterystyczny dla większych próżni. W strefach przyotworowych jest widno.
W strefie zasięgu światła na ścianach rosną mchy i porosty.
W jaskini występują pajęczaki, motyle, muchówki, a na dnie żaby.

Historia badań
Historia eksploracji
Historia dokumentacji

Omszała Studnia jest największą (do tej pory) opisywaną próżnią poznaną w Cisowej Górze. Jaskinię, a przynajmniej 7-metrową studnię zwiedził w czasie sporządzania inwentarza K. Kowalski (28.VI.1947). Notatkę o tym zamieszcza przy opisie Schroniska w Podlesiu koło Rabsztyna II. W 1990 roku jaskinia opisana została przez A. Górnego w dokumentacji dla Zarządu Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych woj. katowickiego pod numerem IV.A.29. Pomiary jaskini wykonali w sierpniu 1990 r. A. Górny, P. Malina i M. Szelerewicz. Dane zaktualizował A. Polonius (2014).
Plan opracował M. Szelerewicz.

Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona Nie
Literatura
Kowalski K. 1951 (krótka wzmianka); Szelerewicz M. 1990 (wymienia, podaje wymiary, lokalizuje na mapie); Polonius A. 1994 (wymienione w wykazie, lokalizacja na mapie); Kurek A. 1995 (wymienia, podaje wymiary); Szelerewicz M. 1996 (krótki opis, plan i przekrój); Jaskinie Wyżyny Olkuskiej 2016 (plan i opis inwentarzowy).
Materialy archiwalne
Szelerewicz M., Górny A. 1990 (lokalizacja na mapie 1:10 000, ogólna charakterystyka, plan, czarno-białe fotografie otworu i wnętrza).
Autorzy opracowania Andrzej Górny
Redakcja Jerzy Grodzicki
Stan na rok 2014
Grafika, zdjęcia Podgląd grafiki otwór dolny Podgląd grafiki plan Podgląd grafiki przekrój
Nazwa: Autor: Data wprowadzenia:
Zdjęcie