Państwowy Instytut Geologiczny

Państwowy Instytut Badawczy

Jaskinie Polski


Dane szczegółowe jaskini


Nazwa Jaskinia Lodowa w Jaroszowcu
Inne nazwy
Nr inwentarzowy J.Olk.II-03.01
Region Wyżyna Śląsko-Krakowska
Współrzędne WGS84 λ: 19°35′41,02″, φ: 50°20′42,97″
Gmina Klucze (gm. wiejska)
Powiat olkuski
Województwo małopolskie
Właściciel terenu Skarb Państwa (Lasy Państwowe) | Park krajobrazowy Orlich Gniazd
Podstawa ochrony
Ekspozycja otworu NW
Pozostałe otwory 2 - ku E
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] 432
Wysokość względna [m]
Głębokość [m] 10
Przewyższenie [m] 2,50
Deniwelacja [m] 12,50
Długość [m]
w tym szacowane [m]
30,50
Rozciągłość horyzontalna [m]
Położenie geograficzne Wyżyna Olkuska, Jaroszowiec, Stołowa Góra, wzniesienie Pod Wieżą; Obszar NATURA 2000 Jaroszowiec.
Opis drogi dojścia do otworu
Najdogodniejsza droga dojścia wiedzie z Jaroszowca. Przy głównej ulicy tej miejscowości, nie opodal restauracji, znajduje się parking. Kierujemy się z niego na północ drogą prowadzącą pomiędzy Domem Kultury a kaplicą. Zaraz za Domem Kultury wchodzimy w las, idąc drogą prowadzącą ku północy. Wiedzie ona łagodnie w górę, przekraczając grzbiet. Idziemy nadal lasem ku północy. Ok. 300 m od grzbietu skręcamy w drogę prowadzącą ku zachodowi. Biegnie ona początkowo dnem słabo czytelnej w terenie dolinki, po czym wyprowadza na przełączkę pomiędzy wzniesieniami Stołowej Góry. Wzniesienie po lewej, zachodniej stronie nazwane jest Pod Wieżą; jego szczyt jest najwyższym punktem Stołowej Góry (447 m n.p.m). Z przełęczy idziemy w lewo (na zachód) podchodząc nieco w górę stoku, po czym - wzdłuż coraz większych skałek rozrzuconych na zboczu, dochodzimy do dużej grupy skalnej na północno-zachodnich stokach góry. Przed skałkami przebiega niewyraźna droga leśna. Wielka rozpadlina rozcinająca skały od ich podstawy jest szukanym otworem. Dojście i zwiedzanie bez trudności.
Opis jaskini

Pionowa rozpadlina tworzy korytarz o wysokości do 16 m, którego znaczna część jest odsłonięta od góry. W głębi, już pod skalnym okapem, korytarz zmienia kierunek o 50; jego ściany mają nachylenie 75. Na tym odcinku zaklinowane w połowie wysokości bloki skalne tworzą poziom dzielący szczelinę na dwa piętra. Piętro górne jest dostępne od poziomu krawędzi skał tworzących górną krawędź rozpadliny.
Do wewnątrz wchodzimy otworem o ekspozycji północno-zachodniej. Tworzy go rozpadlina otwarta z góry, o pionowych ścianach odległych od siebie o 1 m. Wysokość niższej, północnej krawędzi wynosi 7 m. Dolną część lewej (północnej) ściany częściowo pokrywają porosty. Dno zalega rumowisko skalne, pokryte warstwą liści. Schodzimy w dół. Ściany rozpadliny stają się coraz wyższe - w miejscu, w którym przestrzeń rozpadliny zamyka od góry naturalny okap skalny, wysokość korytarza osiąga 16 m; w tym też miejscu krawędź północnej ściany położona jest na wysokości 12 m ponad dnem. Poniżej okapu, 5 m nad dachem, znajduje się krawędź górnego piętra utworzonego przez zaklinowane w szczelinie bloki. Najniższy poziom szczeliny, na którym się znajdujemy, cechuje się mikroklimatem statycznym - zimnym, stąd też po okresie zimowym śnieg zalega tu nieraz do późnej wiosny. Dalej korytarz prowadzi w górę po wielkich blokach; kończy go zwalisko zamykające ciąg. Na blokach skalnych utworzyła się tu w niektórych miejscach cienka warstwa mleka wapiennego. Występują tutaj pająki, zwraca też uwagę duża liczba kokonów.
Aby zwiedzić górny poziom, należy wyjść z jaskini i obchodząc północnym zboczem wejść na poziom krawędzi rozpadliny. Tam, wśród zawaliska, znajdziemy trójkątny otwór prowadzący do najwyższej części górnego piętra jaskini. Schodząc przez 1,5 metrowy próg dostajemy się do próżni nakrytej naturalnym stropem. Prawa (północna) ściana jest nachylona; w jej górnej części, wśród bloków zaklinowanych między ścianą a stropem, znajdują się otwory. Dno jest równe. Kamienny, współcześnie ustawiony murek ogranicza poziomy odcinek tej części jaskini, dalej dno stromo opada do krawędzi położonej nad dolną częścią próżni.
Jaskinia rozwinęła się w wapieniach skalistych górnej jury, powstała na olbrzymiej rozpadlinie. Jedyną formą naciekową występującą w tej próżni jest mleko wapienne. Spotykamy je wśród bloków zawaliska dolnego piętra, gdzie występuje ono w formie cienkiej warstwy pokrywającej fragmenty głazów.
Jaskinię cechuje mikroklimat statyczny zimny - stosunkowo rzadki w jaskiniach Wyżyny Krakowsko - Wieluńskiej. Światło sięga kilkanaście metrów w głąb.
W jaskini, w części przyotworowej, u podstawy ściany występują porosty.
Końcową, ciemną część dolnego piętra jaskini zamieszkują pająki. Zwraca uwagę znaczne nagromadzenie kokonów - przy stosunkowo niewielkiej ilości pająków.

Historia badań
Historia eksploracji

Próżnia ta jest znana i zwiedzana. Przez grotołazów została poznana w latach sześćdziesiątych.

Historia dokumentacji

Wymieniona pod numerem IV.A.14 w "Jaskiniach Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej" M. Szelerewicza i A. Górnego w 1986. W roku 1989 w dokumentacji dla Zarządu Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych woj. katowickiego M. Szelerewicz podaje opis jaskini i wykonuje jej plan. Pomiary wykonali w lipcu 1989 r. M. Szelerewicz, M. Hołdy i R. Wielesiuk. Dane zaktualizował A. Polonius (2014).
Plan opracował M. Szelerewicz.

Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona Nie
Literatura
Szelerewicz M., Górny A. 1986 (wymienione w wykazie, lokalizacja na mapie 1:100 000, nadany numer); Polonius A. 1994 (wymienione w wykazie, lokalizacja na mapie); Tyc A. 1994 (wzmianka na temat mikroklimatu); Jaskinie Wyżyny Olkuskiej 2016 (plan i opis inwentarzowy).
Materialy archiwalne
Górny A., Szelerewicz M. 1989 (lokalizacja na mapie 1:10 000, ogólna charakterystyka, plan, czarno-białe fotografie otworu i wnętrza).
Autorzy opracowania Mariusz Szelerewicz
Redakcja Halina Grodzicka
Stan na rok 2014
Grafika, zdjęcia Podgląd grafiki otwór Podgląd grafiki plan Podgląd grafiki przekrój
Nazwa: Autor: Data wprowadzenia:
Zdjęcie