Dane szczegółowe jaskini
Nazwa | Jaskinia Mała |
Inne nazwy | |
Nr inwentarzowy | T.D-04.04 |
Region | Tatry |
Współrzędne WGS84 | λ: 19°48′41,71″, φ: 49°14′44,23″ |
Gmina | Kościelisko (gm. wiejska) |
Powiat | tatrzański |
Województwo | małopolskie |
Właściciel terenu | Skarb Państwa | Tatrzański Park Narodowy |
Podstawa ochrony | |
Ekspozycja otworu | E |
Pozostałe otwory | 2 - ku E, 1045,5 m n.p.m. |
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] | 1045 |
Wysokość względna [m] | 20 |
Głębokość [m] | 0 |
Przewyższenie [m] | 2,20 |
Deniwelacja [m] | 2,20 |
Długość [m]
w tym szacowane [m]
|
40
|
Rozciągłość horyzontalna [m] | |
Położenie geograficzne | W Wyżniej Bramie Chochołowskiej, po lewej orograficznie stronie Doliny Chochołowskiej. |
Opis drogi dojścia do otworu |
Jaskinia znajduje się na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego – dojście i zwiedzanie jest możliwe tylko po uzyskaniu zezwolenia Dyrekcji Parku. Z dna Doliny Chochołowskiej idziemy do dolnego (głównego) otworu Szczeliny Chochołowskiej T.D-04.02, który znajduje się o 50 m od leśniczówki w Wyżniej Bramie Chochołowskiej, ku NW od niej, na przełączce w małym żeberku skalnym, spadającym do potoku poniżej domu. Stąd trawersujemy ścieżką około 40 m ku ujściu doliny, schodzimy żlebem kilka metrów i cofamy się nieco percią trawersując na niższym poziomie do niedużej skałki. Tam, w jej wgłębieniu, jest niewielki otwór poszukiwanej jaskini, przedzielony filarem skalnym. Dojście od Jaskini Rybiej T.D-04.05: stromym piarżysto-trawiastym żlebem do góry, mijamy niewielką porośniętą świerkami turniczkę ponad skałką z południowymi otworami Jaskini Rybiej i na poziomie jej szczytu skręcamy w lewo, w ścieżkę, która po kilku metrach doprowadza do otworu. Dojście i zwiedzanie bez trudności, ciasno.
|
Opis jaskini |
Otwór główny (południowy) rozdzielony jest filarem skalnym na dwie części: północna – szczelinowa, ma 2,1 m wysokości i 0,35 m szerokości (tędy wchodzimy do jaskini); południowa – o nieregularnym kształcie. Otwór północny ma 0,9 m szerokości i 0,6 m wysokości. Za otworem głównym znajduje się niewielka komórka (3x1x0,9 m) o dnie zasłanym wielkimi blokami skalnymi. Na prawo (ku NW) odchodzi od niej niski, ciasny korytarzyk, który zaraz rozdziela się. Ku S (na lewo) od niego wiedzie stromo do góry ukośna szczelina o zagruzowanym dnie, a od jej końca ku E biegnie bardzo wąska, pionowa szczelina, uchodząca z powrotem do wstępnej komórki. Ku N (na prawo) od rozdziela prowadzi niezwykle ciasny szczelinowy korytarzyk, od którego prostopadle na prawo odchodzi ciasny ciąg do otworu północnego (przejście utrudniają duże wanty), a na lewo – ślepa odnoga. Nieco dalej, na następnej prostopadłej szczelinie, widać krótkie odnogi (prawa z nich, zmierzająca w kierunku powierzchni, jest całkowicie zamulona). Wracamy do rozdziela. Na wprost stąd (ku W), nad wantą tworzącą mały prożek, wiedzie główny korytarz. Jest on szczelinowy, o kształcie pionowej soczewki (1x0,35 m), prowadzi do ciągu przebiegającego prostopadle. Na lewo stąd wiedzie szeroki lecz niski, kilkumetrowy korytarz o gliniastym dnie, a z jego końca odchodzą ku SE i NW krótkie odnogi. Na wprost wznoszą się krótkie ciasne odnogi, rozdzielone płytą skalną. Na prawo (ku N) biegnie ciasny korytarzyk na początku szczelinowy, dalej meandrujący, myty. Kilka metrów za małą studzienką widoczną po lewej stronie, przechodzi on w ciąg zbyt ciasny, aby przejść. Jaskinia rozwinęła się w wapieniach malmo-neokomu „znad Schroniska” paraautochtonicznej jednostki wierchowej. Wchodzi w skład podziemnego systemu Szczeliny Chochołowskiej (Wójcik 1966a). Na ścianach występują nacieki grzybkowe, w głębi również mleko wapienne i małe stalaktyty. Dno w części wstępnej kamieniste, w głębi gliniaste, przy otworach – gleba. W namulisku znaleziono kości nietoperzy. Osady allochtoniczne jaskini badał Wójcik (1960a, b, 1966a). Składem przypominają one żwirowiska Jaskini Rybiej i zawierają materiał podobny do współczesnego żwirowiska potoku. Część końcowa ciemna, światło sięga do końca pierwszej komórki oraz około 2 m od otworu N. Przy otworach sucho, dalej wilgotno. Wyczuwa się przewiew między otworami. Roślinność zielona obecna jest w pobliżu otworów. Występują liczne owady troglokseniczne, szczególnie obficie reprezentowane przez ćmy Scoliopteryx libatrix. Ponadto znaleziono czarne pająki, muchy i komary. Kowalski (1955a) zebrał owady: Lepidoptera: Scolipteryx libatrix L. Triphosa dubitata L. oraz nietoperze: Plecotus auritus L. Eptesicus nilssonii (Keyserling). E. Sobiepanek 2.09.1977 r. zebrała okazy Araneae: Meta menardi. |
Historia badań |
Osady allochtoniczne jaskini badał Wójcik (1960b, 1966a), podając również dane geologiczne i rozważania na temat genezy. Faunę badał Kowalski (1955a) oraz Sobiepanek-Krzyżanowska (1979 – mat arch). |
Historia eksploracji |
Jaskinia została odkryta przez S. Zwolińskiego i K. Kowalskiego w dniu 9.08.1951 r. |
Historia dokumentacji |
Plan i opis datowany na 3.11.1951 r. opublikował Kowalski (1953a). W ramach inwentaryzacji jaskiń tatrzańskich OW PTPNoZ P. Kulbicki i M. Małek 12.07.1975 r. przeprowadzili pomiary sytuacyjno-wysokościowe położenia otworu metodą ciągu azymutalno-taśmowego, E. Sobiepanek w 1977 r. zebrała faunę, a M. Burkacki, J. Mędza i K. Pohoski 3.09.1977 r. dokonali obserwacji terenowych w jaskini. W lipcu 2009 r. I. Luty przy współpracy P. Burkackiego oraz M. Machulaka sporządziła nową dokumentację jaskini. Pomiary wykonano busolą Suunto i taśmą mierniczą. Zaktualizowała I. Luty (2009). |
Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona | Nie |
Literatura |
Kowalski K. 1953a (plan i opis); Kowalski, K. 1955a (fauna); Kostrzewski A. 1960 (ogólny opis); Wójcik, Z. 1960b (osady); Wójcik Z. 1966a (geneza, osady); Borowiec W. i in. 1977 (dane morfometryczne); Gradziński R. i in. 1985a (dane morfometryczne); TATRY POLSKIE 1984 (lokalizacja na mapie 1:10 000); Jaskinie TPN 1991 (plan i opis inwentarzowy).
|
Materialy archiwalne |
Sobiepanek-Krzyżanowska, E. 1979 (fauna).
|
Autorzy opracowania | Izabella Luty |
Redakcja | Jerzy Grodzicki |
Stan na rok | 2010 |
Grafika, zdjęcia | plan |