Państwowy Instytut Geologiczny

Państwowy Instytut Badawczy

Jaskinie Polski


Dane szczegółowe jaskini


Nazwa Jaskinia Mroźna
Inne nazwy
Nr inwentarzowy T.D-08.07
Region Tatry
Współrzędne WGS84 λ: 19°52′01,90″, φ: 49°14′58,90″
Gmina Kościelisko (gm. wiejska)
Powiat tatrzański
Województwo małopolskie
Właściciel terenu Skarb Państwa | Tatrzański Park Narodowy
Podstawa ochrony
Ekspozycja otworu S
Pozostałe otwory 2 - ku NE, 1100 m n.p.m.
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] 1112,20
Wysokość względna [m] 130
Głębokość [m] 17
Przewyższenie [m] 24,50
Deniwelacja [m] 41,50
Długość [m]
w tym szacowane [m]
773
Rozciągłość horyzontalna [m]
Położenie geograficzne na prawym orograficznie zboczu Doliny Kościeliskiej, w Organach. Jaskinia przebija grań Organów w dolnej, północnej ich części, przebiegając pomiędzy Doliną Kościeliską a Żlebem pod Wysranki.
Opis drogi dojścia do otworu
Jaskinia jest udostępniona turystycznie i sztucznie oświetlona, do obu otworów prowadzi znakowany szlak. Do północnego (wejściowego) otworu prowadzi czarno znakowany szlak od Lodowego Źródła, trawersujący zbocze Żlebu pod Wysranki. Tak samo znakowany szlak sprowadza od południowego otworu jaskini na dno Doliny Kościeliskiej, naprzeciwko skałki zwanej Sową, wznoszącej się nad doliną po lewej (or.) stronie. Dojście łatwe, zwiedzanie tylko z przewodnikiem, za opłatą.
Opis jaskini

Obecne wejście do jaskini (Otwór Północny) znajduje się w murowanym budynku nakrytym drewnianym dachem. W drewnianej przybudówce jest zlokalizowana kasa z biletami. Wchodzimy do budynku przez stalowe drzwi. Z prawej strony można wejść do pomieszczeń z agregatami prądotwórczymi zasilającymi oświetlenie jaskini. Na wprost natomiast znajdują się kolejne stalowe drzwi wiodące pod powierzchnię ziemi, do 10 m długości tunelu. Jego żelbetonowa obudowa umacnia zawalisko, w którym przekopane zostało wyjście na powierzchnię.

Za tunelem rozpoczyna się korytarz o płaskim stropie. Po obu stronach widać nasypy z urobku. W kilku miejscach znajdują się umocnienia z betonu, a spąg pokrywa ubita glina z kamieniami. Po około 25 m docieramy nad strome kamienne schody. Główny ciąg zmienia tu profil na wysoką na 7 m, pochyloną szczelinę. Z prawej strony zlokalizowane jest wejście do kilkumetrowego, bardzo ciasnego korytarza. Schodzimy po schodach trzymając się stalowej poręczy. Nad głową mijamy dwa mosty utworzone z zaklinowanych want. Około 30 m od początku szczeliny, przekrój korytarza staje się zbliżony do ósemki. Parę metrów wyżej znajduje się krótkie przebicie. Powyżej niego ciągnie się kominek kończący się niedostępnymi szczelinami +6,62 m nad Otworem Północnym. Idziemy dalej głównym ciągiem. Lekko opadający korytarz wraca do profilu pochylonej szczeliny, a jej wysokość wzrasta do 9 m. Po 20 m docieramy pod strome schody. Znajduje się tutaj najniżej położone miejsce w jaskini: –5,49 m. Odcinek szczeliny pomiędzy schodami nosi nazwę Cmentarzysko Nacieków od zalegających niegdyś jego spąg odpękniętych od ścian polew naciekowych.
Na prawo od schodów odbija korytarz o mytym, łukowatym stropie. Jego dno pokrywa gruz. Po 5 m, z lewej strony, znajduje się zagruzowane połączenie z korytarzem ze schodami. Dalej strop gwałtownie się obniża. Można tu znaleźć niewielkie stalaktyty i stalagmity. Po 10 m czołgania wychodzimy 1 m studzienką w ciągu głównym. Wracamy pod schody i podchodzimy nimi stromo, 9 m wyżej, na Zwalisko z odpadłych od stropu głazów. Po drodze mijamy zagruzowane połączenie w wcześniej opisanym korytarzem. Zwalisko obrywa się w kierunku zachodnim 4 m progiem. Zejście nim ułatwiają betonowe schody wiodące przy lewej ścianie. Pod schodami, po prawej stronie, znajduje się 1 m głębokości studzienka stanowiąca wylot opisanego wcześniej ciągu.
Korytarz ma w tym miejscu kształt wysokiej na 10 m szczeliny Jego dno pokrywają wielkie głazy. Kilka metrów dalej, pod dużą wantą odchodzi zwężająca się szczelina. Przez kolejne 20 m przechodzimy przez dwa usypiska z głazów. Korytarz stopniowo obniża się do 5 m. W tym miejscu rozpoczyna się Biały Chodnik o równym, gliniastym dnie i ścianach pokrytych zniszczonym mlekiem wapiennym. Po 20 m opada on stromo kamiennymi schodami. Po prawej stronie widać 0,5 m głębokości zagłębienie w glinie. Dalej Biały Chodnik pnie się stromo do góry, a jego dno pokrywa w coraz większej ilości gruz. Około 15 m dalej osiągamy kończącą go, poprzecznie przebiegającą szczelinę.

Tworzy ona niewielką salę, w której środku występuje deszcz podziemny. Szczelinowaty strop sali zwęża się ku górze, uniemożliwiając po kilkunastu metrach przejście. W zachodnim krańcu sali znajduje się wejście do ciasnego, opadającego korytarzyka. Jego ściany są myte i pokryte naciekami, natomiast spąg tworzy glina. Wkrótce docieramy do jeziorka, które prawdopodobnie przechodzi dalej w syfon. Wschodni kraniec sali kończy się ślepo. Kilka metrów wcześniej, po prawej stronie, znajduje się niskie, ale szerokie przejście, do posiadającej charakter zawaliskowy Komory Złomisk. Posiada ona wymiary 10x10 m, a jej dno pokrywa różnej granulacji gruz. Podparty w dwóch miejscach kamiennymi filarami strop posiada wysokość około 2–3 m.
W południowej części Komory Złomisk, po prawej stronie, znajduje się wejście w korytarz utworzony pomiędzy ścianą a zawaliskiem. Podchodzi on pod Wielką Komorę (dalsza część opisu) i łączy się z nią trzema przebiciami. W SE części Komory Złomisk znajdują się schody idące do góry. Po przeciwnej stronie niż schody odbija 10 m ślepa szczelina. Idziemy schodami stromo do góry. Od korytarza, którym idziemy odchodzi w stropie szereg ciasnych, wymytych rur łączących się ze sobą przebiciami. Nad schodami możemy wspiąć się stromą, ślepą pochylnią do wysokości +20,35 m względem Otworu Północnego.
Kilka metrów za schodami otwiera się Wielka Komora. Jest to największa sala w jaskini. Posiada wymiary 25x10 m i wysokość do 10 m. Jej spąg tworzą duże wanty. Po prawej stronie, za barierką, widać stromą pochylnię opadającą do opisanego wcześniej korytarza odchodzącego z Komory Złomisk. Kilka metrów dalej jest zlokalizowane drugie, węższe połączenie, posiadające 3 m próg. Trzecie połączenie jest najciaśniejsze. Wejście do niego znajduje się pomiędzy wantami. Po lewej stronie, nad pochyłym 3 m progiem widnieje zwężająca się szczelina. Obok niej znajduje się okienko, którym można przejść do opisanej wcześniej pochylni nad schodami. Schodzimy Wielką Komorą. Po prawej stronie widać okazały stalagmit. Następnie podchodzimy do miejsca, gdzie komora się kończy.
Obok nacieku o nazwie Zasłona (po lewej stronie) schodzimy do miejsca, gdzie po prawej stronie, we wnęce, widać Sabałowe Jeziorko. Jest to największy, lecz sztucznie utworzony zbiornik wodny w jaskini. Za jeziorkiem, ku S, znajduje się krótka, ślepa szczelina. Schodzimy w dół po schodach, w przekop wykonany w latach pięćdziesiątych. Za obniżeniem stropu docieramy do korytarza utworzonego na szczelinie. Z lewej strony, przez pochylnię i przełaz, wśród okazałych nacieków, możemy dostać się do niewielkiej salki. Znajdują się tutaj pola ryżowe z mleka wapiennego oraz nacieki twarde: stalaktyty i stalagmity. Idziemy głównym korytarzem 10 m dalej i docieramy do Ogródka. Jest to skupienie stalagmitów sporych rozmiarów, w większości sztuczne poustawianych na namulisku. Za Ogródkiem znajduje się kolejny przekop wykonany we wrześniu 1937 r.
Przechodzimy pod obniżeniem stropu, po kładce nad stojącą wodą i docieramy do wysokiego na 12 m szczelinowatego korytarza. Po 10 m odchodzą w prawo dwie ciasne równoległe szczeliny o ścianach pokrytych mlekiem wapiennym. Kilka metrów dalej, z lewej strony możemy wspiąć się 5,5 m progiem do wyższej części szczeliny na most. Z drugiej strony urywa się on 10 m progiem do ciągu głównego. Naprzeciwko 5,5 m progu odbija w prawo korytarz z ładnymi naciekami z mleka wapiennego. Wznosi się on stromo do góry i kończy niedostępną szczeliną. W początkowej części korytarza, nad 3 m progiem znajduje się wejście do ciasnej, bocznej, kilkunastometrowej pętli wypadającej 2 m progiem w górnej części Pochyłej Sali (dalsza część opisu). Wracamy do ciągu głównego i przechodzimy przez przekop, schylając się pod opisanym wcześniej mostem. Za przekopem widać 10 m próg opadający z mostu. Podążamy jeszcze kilkanaście metrów dalej po sztucznie osuszonym spągu korytarza i docieramy nad Pochyłą Salę.
Posiada ona wymiary dna 20x10 m, które opada stromo w kierunku NW i posiada różnicę wysokości 9 m. W południowej części sali, nad łatwym 5 m progiem, dostajemy się do bocznych partii odkrytych w 2000 r. Korytarz przyjmuje tutaj formę bardzo wysokiej i wąskiej szczeliny, której ściany pokrywa mleko wapienne. Szczelina po kilkunastu metrach podążania jej dnem, zwęża się na tyle, że staje się niemożliwa do przejścia. Prawdopodobnie posiada ona niedostępne połączenie z końcem korytarza za Otworem Południowym. Ze środkowej części szczeliny wspinamy się 20 m zapieraczką pomiędzy ścianami oblepionymi mlekiem wapiennym i trawersujemy do Wiszącego Korytarza. Posiada on miejscami przekrój soczewki, a jego spąg pokrywa gruz zmieszany z gliną. Początkowo dno korytarza opada, a następnie wznosi się stromą, ciasną pochylnią, z której poprzez 1,5 m prożek docieramy do niewielkiej salki zablokowanej zawaliskiem, z którego da się wyczuć przewiew. Prawdopodobnie miejsce to znajduje się blisko powierzchni. Jest to najwyżej położony punkt w jaskini: +36,03 m. W Wiszącym Korytarzu oraz w górnej części szczeliny przed nim możemy znaleźć duże ilości stalaktytów oraz stalagmitów.

Wracamy do Sali Pochyłej. Schodzimy na jej dno po stalowych schodach. Strop posiada tutaj łukowaty przekrój. W najniższym miejscu sali znajdują się Piaskowe Stawki (w zasadzie jeden stawek). Dalsza droga wiedzie do góry ku SW. Korytarz posiada przekrój wysokiej szczeliny. W jego środkowej części skalny most rozdziela szczelinę na dwie części. Po około 20 m korytarz gwałtownie obniża się. Przechodzimy schylając się przez przekop wykonany w 1937 r., do Komory Wstępnej. Za wałem z kamieni odchodzi stąd obszerny korytarz o stromo opadającym kamienisto-gliniastym dnie. Po 10 m dochodzimy do wykopu. W jego głębszej części stoi woda. Wracamy do głównego ciągu i podchodzimy kilka metrów ku SE do szczelinowatego korytarza. Posiada on wysokość do 4 m, a jego kamieniste dno wznosi się stromo. Po 40 m wychodzimy na powierzchnię sztucznie poszerzonym Otworem Południowym. Również w nim zamontowane są stalowe drzwi. 

Jaskinia powstała w obrębie wapieni środkowego triasu (anizyku – Bac, Grochocka 1965) jednostki Organów (seria wierchowa, płaszczowina Czerwonych Wierchów), wzdłuż szczelin tektonicznych o przebiegu SW–NE i SWW–NEE, nachylonych stromo ku NW oraz słabo zaznaczonych szczelin SE–NW, na których powstały wymyte przez wody płynące pod ciśnieniem przebicia łączące szeroko rozwarte szczeliny tektoniczne. Jaskinia odprowadzała do Żlebu pod Wysranki wody spływające od zachodu poprzez dolne piętro Jaskini Zimnej i stanowiła prawdopodobnie jego integralną część (Zwoliński 1953, Rudnicki 1967, Wójcik 1966b, 1968, Grodzicki 1970, 1991 i in.), rozciętą później przez erozję. Rudnicki (1958, 1967) i Wójcik (1960b, 1966a) uważają jaskinię za podziemny przepływ Potoku Kościeliskiego powstały wskutek rozpuszczania wapieni przez wodę przepływającą pod ciśnieniem. Grodzicki (1970, 1991) przypisuje jaskini genezę głównie tektoniczną, zmodyfikowaną erozyjno-korozyjnym oddziaływaniem wód przepływających z południa na północ do Żlebu pod Wysranki, pełniącego wówczas rolę walnej doliny. Wszyscy wspomniani autorzy przyjmują, że Jaskinia Mroźna jest wieku plioceńskiego lub (Grodzicki 1991) być może wczesno plejstoceńskiego.

Namulisko tworzy przeważnie materiał autochtoniczny w postaci licznych zawalisk, bloków i gruzu. Namuliska żwirowo-piaszczyste badał Wójcik (1960b, 1966b, 1968), przypisując im wiek plioceński i uważając je za osad przywleczony z powierzchni przez przepływający jaskinią potok Kościeliski. W jaskini występują liczne nacieki kalcytowe w postaci niezbyt licznych stalaktytów i makaronów, dość powszechnie występujących i okazałych (jak na Tatry) stalagmitów oraz powszechnie spotykanych polew naciekowych i draperii, a także mleka wapiennego i – w przyotworowej części – nacieków grzybkowych.

Jaskinia jest wilgotna, w niektórych miejscach utrzymuje się stały deszcz podziemny. Okresowe strugi wody przepływające przez jaskinię spływają niedostępnymi szczelinami do niewielkiego wywierzyska w dnie Doliny Kościeliskiej, nieco powyżej Bramy Kraszewskiego (Dąbrowski, Rudnicki 1964, Dąbrowski 1967). Przed pracami udostępniającymi w jaskini licznie występowały stałe jeziorka. S. Zwoliński (1993) w dniu 26 września 1936 r. obserwował w jaskini przepływ powietrza, który obecnie nie występuje wskutek zamknięcia obu otworów szczelnymi drzwiami.

Mróz sięga kilka metrów w głąb, światło – wskutek zamknięcia obu otworów nie sięga poza strefę wejściową. Jaskinia jest oświetlona elektrycznie w okresie przebywania w niej wycieczek.

Roślinność pierwotnie występująca przy południowym (naturalnym) otworze nie była badana, uległa zniszczeniu w czasie prac udostępniających jaskinię oraz wskutek dużego ruchu turystycznego.

W jaskini zimowały nietoperze (Kowalski 1953a) – nocki duże (Myotis myotis) i gacki wielkouche (Plecotus auritus L.). Piksa (1998) wymienia jedynie Myotis myotis /Borkhausen, 1779/. W kałużach Kowalski (1953a) opisuje występowanie studniczka (Niphargus tatrensis Wrześniowski).

Historia badań

O genezie jaskini wspominali Zwoliński (1953a, 1955a), Rudnicki (1958, 1967) Wójcik (1960a,b, 1966a, 1968), Grodzicki (1970, 1991). Przepływy wody badali Dąbrowski i Rudnicki (1964). Geologię obszaru jaskini badali Bac i Grochocka (1965), Grodzicki (1978). Osady klastyczne badał Wójcik (1960a,b, 1966b 1968) – próby namulisk są przechowywane w Muzeum Ziemi PAN w Warszawie. O naciekach grzybkowych występujących w Mroźnej pisali Gradziński i Unrug (1960). Faunę występującą w jaskini badał Kowalski (1953a, 1955a).

Historia eksploracji

Jaskinia (Otwór Południowy) została odkryta w maju 1934 r. przez S. Zwolińskiego i J. Zahorskiego (Zwoliński 1993). Odkryto wówczas około 63 m ciągów.
20 i 21 września 1937 r. W. Gorycki samotnie przekopuje zamulony przełaz za Komorą Wstępną i dociera do zaklinowanej płyty w pierwszym niskim przełazie za Pochyłą Salą.
22 września 1937 r. W. Gorycki i S. Zwoliński rozbijają płytę i przedostają się kilkanaście metrów dalej do kolejnego zamulonego miejsca znajdującego się koło Ogródka. Rozpoczynają jego rozkopywanie. Odkrywają także ciasny kilkunastometrowy korytarz wypadający do górnej części Pochyłej Sali.
24 września 1937 r. W. Gorycki i S. Zwoliński kontynuują kopanie w zamulonym miejscu.
26 września 1937 r. W. Gorycki i S. Zwoliński przekopują się do dalszej części jaskini. Kilka metrów dalej natrafiają jednak znowu na zamulone miejsce, tuż przed Sabałowym Jeziorkiem.
Dalsze prace prowadzone były pod kierunkiem braci Zwolińskich od 1950 r., po uzyskaniu niezbędnych funduszy. Przekopano wtedy zamulone miejsce na końcu znanych partii i odkryto dalszych 300 m korytarza, zablokowane zawaliskiem około 8 m od powierzchni.
W końcu 1950 r. PTT postanowiło udostępnić jaskinię dla ruchu turystycznego. W ciągu trzech lat pod kierunkiem S. Zwolinskiego przeprowadzono prace udostępniające wewnątrz jaskini i wykopano otwór w zboczu Żlebu pod Wysranki.
W dniu 12 lipca 1953 r. odbyło się uroczyste otwarcie jaskini, prowizorycznie oświetlonej świecami i lampami karbidowymi. Jednak dopiero w 1958 r. zakończono podstawowe prace: doprowadzenie szlaków do otworów i zainstalowanie agregatu prądotwórczego oraz elektrycznego oświetlenia jaskini. Od tego czasu jaskinia jest licznie zwiedzana przez turystów.
29 października 2000 r. J. Nowak odkrył w okolicach Pochyłej Sali 60 m ciągów kończących się Wiszącym Korytarzem. Długość jaskini została ustalona na 550 m i 44,5 m deniwelacji.
Na przełomie 2013/2014 r. B. Chlipała, F. Filar, J. Filar i M. Parczewski mierzą powtórnie całą jaskinię, przez co zmianie ulegają dane morfometryczne jaskini: 773 m długości i 41,5 m deniwelacji. Na nowym planie zostały ujęte korytarze, których nie było we wcześniejszych dokumentacjach. Sądząc po śladach bytności człowieka, były one znane wcześniej.

Historia dokumentacji

Plany i opisy jaskini były publikowane w różnych czasopismach i przewodnikach przez S. i T. Zwolińskich w latach 1934-53. Plan i opis inwentarzowy sporządził K. Kowalski (1953a) 14 września 1952 r. Lokalizację otworów przedstawia mapa topograficzna 1:10.000 TATRY POLSKIE, według której określono wysokość otworu północnego. Wysokość otworu południowego została określona na podstawie ciągu azymutalno-taśmowego, wykonanego w ramach inwentaryzacji jaskiń tatrzańskich OW PTPNoZ w dniu 28 czerwca 1975 r. przez J. Grodzickiego przy współpracy M. Burkackiego, M. Żarskiego i P. Żarskiego. Fotografie aktualnego stanu otworów i wnętrza wykonała I. Luty. W kwietniu 1999 r. B. i T. Zwijacz-Kozica wykonali pomiary i plan jaskini dla TPN ( Kronika – jaskinie 2000). Dane zaktualizowała I. Luty (2009). Współrzędne geograficzne otworu w oparciu o mapę topograficzną Tatr wydawana przez Głównego Geodetę Kraju (http://maps.geoportal.gov.pl) zweryfikował J. Grodzicki (2013). Na zlecenie TPN  23.04.2014 r. zespół F.Filar, M. Parczewski, J. Filar i B. Chlipała ponownie pomierzył jaskinię. Na tej podstawie sporządzono nowy plan i przekrój jaskini oraz skorygowano dane morfometryczne. Dyrektor TPN wyraził zgodę na udostępnienie planu i przekroju w niniejszej dokumentacji.
Plan i przekrój opracowali F. Filar i M. Parczewski.

Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona Nie
Literatura
Zwoliński, S. 1934 (opis odkrycia); Komisja Badawcza PTT, 1950 (nowe odkrycia, pod omyłkową nazwą „Zimna”); Gradziński, R. 1951 (geneza); Kowalski, K. 1951 (wzmianka o naciekach); Kowalski, K. 1951h (informacja o odkryciach i pracach udostępniających); Passendorfer, E. 1951 (wzmianka o występowaniu żwirów); Zwoliński, S. 1951d (opis nowych odkryć, projekt udostępnienia); Liberak, A., Zwoliński, S. 1952 (fotografie prac przy wykonywaniu nowego otworu); Zwoliński, S. 1952a (wzmianka o pracach udostępniających, fotografie nacieków i robót przy nowym otworze); Zwoliński, S. 1952 (opis prac); Jarzębowski 1952 (fotografie nacieków); Kowalski, K. 1953a (plan i opis inwentarzowy); Kowalski, K. 1953b (nietoperze); Kowalski, K. 1953e (bibliografia); Zwoliński, S. 1953a (informacja o otwarciu jaskini dla ruchu turystycznego); Zwoliński 1953b (opis, prace udostępniające); Zwoliński, S. 1954 (plan, przekrój, opis, dane morfometryczne, 4 fotografie); Kowalski, S. 1955a (fauna); Zwoliński, S. 1955a (geneza); Wójcik, Z. 1957b (wzmianka o żwirach); Rudnicki, J. 1958 (lokalizacja, geneza, opis form krasowych); Wójcik, Z. 1959b (obserwacje geomorfologiczne); Wójcik, Z., Zwoliński, S. 1959 (o młodych przesunięciach tektonicznych); Gradziński, R., Radomski, A. 1960 (wzmianka o mleku wapiennym); Gradziński, R., Unrug, R. 1960 (opis nacieków); Sak, A., Szapliński, A. 1960 (charakterystyka, geneza, plan wg Zwolińskiego); Wójcik, Z. 1960a,b (schematyczna lokalizacja, osady, granulometria); Rudnicki, J. 1961 (wzmiankuje o genezie morfologii i formach krasowych); Wójcik, Z., Gradziński, R. 1961 (nacieki); Zwoliński, S. 1961 (geologia i hydrografia, historia, plan i przekrój, 2 fotografie); Dąbrowski, T., Rudnicki, J. 1964 (hydrografia); Bac, M., Grochocka, K. 1965 (budowa geologiczna); Wójcik, Z. 1966a (osady, geneza, wiek); Zwoliński, Z. 1966 (opis dojścia i jaskini); Dąbrowski T. 1967 (hydrografia i hydrogeologia); Rudnicki, J. 1967 (geneza, wiek); Wójcik, Z. 1968 (geneza, ewolucja morfologii); Grodzicki, J. 1970 (wzmianki o tektonicznej genezie i ewolucji); Wójcik, Z. 1974b (wiek w nawiązaniu do ewolucji rzeźby); Grodzicki, J. 1978a (geologia jaskini); Bac-Moszaszwili, M. i in. 1979 (wzmianka o glacjalnych żwirach); Głazek, J. i in. 1979b (wzmianka o przepływach); Parma, Ch. 1980 (opis turystyczny); Kardaś, R. M. 1984 (wzmianka o zabłądzeniu turystek); TATRY POLSKIE 1984 (lokalizacja otworów na mapie); Borowiec, W., Rogalski, R. 1985 (ciąg jaskini naniesiony na mapę krasu tatrzańskiego); Gradziński, R. i in. 1985a (dane morfometryczne, schematyczna lokalizacja); Gradziński, R. i in. 1985b (plan); Sałyga-Dąbkowska, K. 1988 (informacja o wypadku); Grodzicki, J. 1991 (geneza, wiek); Zwoliński, S. 1993 (opis eksploracji); Jaskinie TPN 1993 b (plan i opis inwentarzowy); Piksa, K. 1998 (nietoperze); Kronika – jaskinie 2000 (o wykonaniu nowego planu jaskini); Nowak, J. 2001b (odkrycie 60 m nad Salą Pochyłą, plan nowych partii); Nowak, J. 2001c (o modernizacji jaskini, sprzyjającej nietoperzom); Nowak, J. 2004b (eksploracja w rejonie Komory Złomisk, uwagi o pomiarach); Kozak K. i in. 2010 (pomiar radioaktywności); Filar F. 2014c (informacja o pomiarach, dane morfometryczne); Filar F. 2014e (Uzupełnienia do dotychczas publikowanej historii eksploracji jaskini).
Materialy archiwalne
Zwoliński, S. 1953 (o młodych ruchach tektonicznych); [Siarzewski, W., Zwolińska, Z.] 1986 (szkice terenowo-pomiarowe z lat 1934, 1949, 1950; plany w skali 1:200, 1:400 i 1:500; przekroje 1:500; mapa Organów z naniesionymi planami Mroźnej i Zimnej); Grodzicki, J. i in. 1999 (zmiany antropogeniczne).
Autorzy opracowania Filip Filar, Jerzy Grodzicki
Redakcja Jerzy Grodzicki
Stan na rok 2014
Grafika, zdjęcia Podgląd grafiki plan Podgląd grafiki przekrój
Nazwa: Autor: Data wprowadzenia:
Zdjęcie