Na północny wschód od centrum wsi Tomaszowice leży przysiółek Podskalany, będący częścią Tomaszowic. Na północnym skraju Podskalan znajduje się wylot Wąwozu Podskalańskiego będącego przełomową częścią Doliny Wedonki. W wylocie wąwozu, w jego północnym zboczu znajduje się ściana skalna, a nieco ponad 100 m na NW, po tej samej stronie leży druga grupa skalna. Główny otwór jaskini leży w skałach u wylotu wąwozu, około 100 m na NW od skrzyżowania polnej drogi biegnącej dnem wąwozu z drogą asfaltową biegnącą przez wieś. Wejście znajduje się w samym dnie doliny, bezpośrednio przy drodze, a w otworze jaskini wypływa niewielkie źródło.

W 1951 jaskinię szczegółowo opisał K. Kowalski. Jego opis, szczególnie w punkcie dotyczącym topografii, pozostał aktualny do dzisiaj. Aby móc porównać stan współczesny z tym sprzed lat warto zacytować wspomnianego autora:

„Otwór dolny (południowy) niewielki, leży bezpośrednio na dnie doliny, które okresowo bywa zalewane wodą, stąd i w otworze tworzy się niekiedy płytka kałuż. Za otworem korytarz, zrazu dość obszerny, po 5 m staje się tak ciasny, że tylko z trudnością przedostać się można do rozwidlenia chodników, gdzie strop znów jest wyższy. Od tego miejsca na prawo prowadzi dość wysoki chodnik podnoszący się ku górze i doprowadzający po 10 m do górnego (wschodniego) otworu jaskini – ciasnego okna w skale kilka m nad dnem doliny. Wróciwszy do miejsca rozgałęzienia spostrzeżemy tu duży komin rozszerzający się ku górze. Idąc teraz w głąb skały poziomym, ogładzonym chodnikiem z nieznacznymi odnogami osiągamy po 6 m zwężenie, za którym jaskinia skręca w prawo pod kątem prostym. Po 4 m dno gwałtownie opada a strop się podnosi, by dalej znów opaść stromo w dół. Dalej prowadzą tu dwie wąskie poziome jamy. Lewa mniejsza, zapchana jest kamieniami i gliną, prawa ma dno skalne i nieco się rozszerza. Miejsce to zwykle zalane jest wodą, w porze suchej wieje tu dość silny prąd powietrza. Nacieki bardzo nikłe. Przy końcu jaskini pod dużą szczeliną w stropie widoczna w ścianie cienka warstwa zlepieńca z dużymi ziarnami kwarcu.

Namulisko zostało prawie zupełnie wyeksploatowane w 1879 przez Ossowskiego. Jak wskazują ślady na ścianach wypełniało ono prawie całą przestrzeń jaskini. Miało ono wg Ossowskiego 1 – 1,75 m grubości i składało się z humusu z warstewkami napływu czarnoziemno-gliniastego. W spodniej jego połowie występowały zabytki neolityczne. Spalenisk nie znaleziono. Na dnie leżała kilka cali gruba warstwa gliniasta, w której znaleziono ząb mamuta i inną kość zwierzęcia gruboskórnego. Dziś namulisko skąpe, przy górnym otworze ziemia wapnista z kamieniami, przy dolnym glina z domieszką próchnicy, w głębi prawie czysty less. W kilku miejscach na dnie widoczna lita skała. Na powietrzu spotyka się współczesne kości i skorupy naczyń toczonych na kole.

Światło widać po początek końcowego korytarzyka. Pomiędzy obu otworami przewiew, w głębi w suchej porze wieje wiatr z kanałów końcowych. Jaskinia na ogół sucha, woda stale kapie w korytarzu końcowym. Okresowo w otworze dolnym stoi kałuża i zalewany bywa koniec jaskini. Temperatura w głębi 31 II 1940 wynosiła w wodzie +7OC, tamże 7 VII 1940 +8OC.

Flora bardzo uboga. W kałuży w dolnym otworze plankton sięgający 2m w głąb. W głębi nietoperze podkowce. Owady i pająki.

Opisał i zbadał jaskinię w 1870 Ossowski, odkrywając w niej wiele zabytków neolitycznych. W 1924 zwiedził ją Żurowski, stwierdzając dobry stan zachowania. Namulisko wyczerpane.

Materiały z prac Ossowskiego znajdują się w Muzeum Archeologicznym P.A.U. pod nr inw. 2557-2558, 4579, 4854 i ks. Wpływów 1945/6 nr 22.”

W tym miejscu do opisu topografii można dodać tylko tyle, że od skrzyżowania korytarzy do otworu wschodniego jaskinia ma charakter szczelinowy, natomiast geneza pozostałej części jest typowo krasowa. Ta część powstała przy zróżnicowanych przepływach zarówno freatycznych jak i wadycznych. W korytarzu jaskini są widoczne fragmenty zarówno rynny dennej jak i fragmenty kanału paragenetycznego. Jaskinia rozwinięta się w wapieniach skalistych górnej jury (oksford) i niewątpliwie jest fragmentem podziemnego przepływu potoku Wodonka, a pojawiająca się we wnętrzu woda świadczy, że podziemny kanał jest nadal aktywny.

Według notatki sporządzonej przez M. Bąka (1997), w styczniu lub lutym 1997 roku, miejscowa ludność spaliła we wnętrzu jaskini dużą ilość opon samochodowych w celu wytępienia mieszkających we wnętrzu lisów. W skutek tej akcji doszło do nieodwracalnej dewastacji. Na ścianach i stropie osadziła się ogromna ilość sadzy a wnętrze od tej pory jest kompletnie czarne. M. Bąk opisuje, że w trakcie penetracji jaskini natrafili na siedemnaście (!) sztuk rozkładających się lisów oraz 6 (!) nietoperzy, podkowców. Dodatkowo z notatki wynika, że główny otwór był niemal całkowicie zasypany śmieciami.

Zaczernienie ścian spowodowało niemożność przeprowadzenia obserwacji pierwotnego poziomu namuliska. Niewidoczna jest także żyła zlepieńca z ziarnami kwarcu opisywana przez Kowalskiego.

Kowalski pisze, że w kilku miejscach jest widoczne skalne dno. W trakcie prowadzenia ostatnich pomiarów nigdzie nie zaobserwowano skalnego podłoża (oprócz końcowego odcinka korytarza do wschodniego otworu gdzie w szczelinie pojawiają się zaklinowane głazy po których trzeba przejść). Jednocześnie zwraca uwagę fakt, że od skrzyżowania w kierunku końca jaskini namulisko pokryte jest w miarę świeżą warstwą suchej trawy, która w kilku miejscach ma grubość kilkunastu centymetrów. Świadczy to o tym, że do jaskini na powrót „wprowadziły” się zwierzęta.

Co do prac archeologicznych prowadzonych jeszcze w XIX wieku to obejmowały one najprawdopodobniej tylko strefę przyotworową. Sam Kowalski, po wielu latach opisujący jaskinię, stwierdza, że od otworu głównego do skrzyżowania trzeba się czołgać bardzo ciasnym korytarzem. To ciasne miejsce pozostało do dzisiaj, choć w ostatnim czasie zostało chyba poszerzone, bo kilka metrów za otworem widać świeże, choć płytkie wykopy, a poza tym leżą tu dwa wiadra i łopata. Tak więc, stwierdzenie „namulisko wyczerpane” nie odnosi się do całej jaskini.

Omawiając namulisko trzeba w tym miejscu dodać, że w końcowej części jaskini nie widać opisywanego rozwidlenia, które prawdopodobnie zostało przysypane namuliskiem przez zwierzęta (bo widać tu sporo suchej trawy) lub ludzi (bo widać tu próby rozgrzebywania dna). W samym końcu jaskini, gdzie zazwyczaj zbiera się woda w kałuży, było tylko mokre błoto, podobnie jak przed głównym (południowym) wejściem. Powodem tego stanu rzeczy był wyjątkowo suchy okres wiosenno-letni.

Nacieków w jaskini nie widać wcale (okopcone ściany), jedynie w pobliżu otworu wschodniego można zaobserwować bardzo niewielkie nacieki grzybkowe.

Mimo niewielkich rozmiarów obiekt zachowuje swój mikroklimat (szczególnie w końcowej części). W trakcie prowadzenia pomiarów nie zaobserwowano kapania wody we wnętrzu (długi okres bez opadów). Nie obserwowano również wywiewu z końcowej części (od „jeziorka”), a przewiew między otworami był minimalny. Spowodowane to było wyrównaną temperaturą zewnętrzną i wewnętrzną.

Światło dzienne dociera bardzo płytko i cała jaskinia jest całkowicie ciemna.

W jaskini nie zaobserwowano żadnych przedstawicieli flory. Nawet w strefie przyotworowej nie widać na ścianach glonów czy porostów.

W trakcie prac kartograficznych nie spotkano w jaskini nietoperzy. Natomiast w korytarzu od skrzyżowania do otworu wschodniego natrafiono na kilka egzemplarzy kilku gatunków kosarzy. Występowały tu również pojedyncze egzemplarze motyli, pająków rodzaju Porrchomma oraz nieliczne muchówki.

Badania archeolologiczne prowadził Ossowski w latach 1879-1882.

Sanocka-Wołoszynowa (1981), prowadziła badania faunistyczne (pajęczaków).

W 2005 r ukazuje się informacja Różkowskiego i in. o przeprowadzonych badaniach dotyczących właściwości hydrogeologicznych wapieni występujących w jaskini.

Jaskinia znana od bardzo dawna. Duży, dobrze widoczny otwór leżący przy samej drodze prowokuje do częstych odwiedzin. Jednak fakt, że we wnętrzu trzeba się czołgać ogranicza ilość zwiedzających.

Pierwszy dokładny plan i opis wykonał K. Kowalski, który również nadał jaskini numer – 59. Sanocka-Wołoszynowa (1981), prowadząc badania pajęczaków przeprowadziła również obserwacje  w Jaskini Borsuczej. W 1986 r. wymieniają ją Szelerewicz i Górny, którzy nadają jej numer II.B.2. W 1997 r. ukazuje się informacja M. Bąka o dewastacji spowodowanej rozpaleniem ognia w jaskini.

Pomiary wykonał we wrześniu 2015 r. A. Polonius.

Plan opracował A. Polonius.

Ossowski G. 1879 (opisuje); Ossowski G. 1880 (opisuje); Ossowski G. 1882 (opisuje); Czarnowski S.J. 1911 (wzmianka); Żurowski J. 1923 (fot. czarki neolitycznej); Kozłowski L. 1924 (wzmianka o neolicie); Żurowski J. 1929 (wzmianka o zwiedzaniu); Danysz-Fleszarowa R. 1933 (wymienia), Żurowski J. 1933 (wzmianka o neolicie, fot. czarki); Kowalski K. 1951 (plan i opis, nadaje numer); Sanocka-Wołoszynowa E. 1981 (informacja o badaniach pajęczaków); Szelerewicz M., Górny A. 1986 (wymieniają, nadają numer); Bąk M. 1997l (informacja o zniszczeniach w jaskini); Różkowski J. i in. 2005 (badania dot. właściwości hydrogeologicznych wapieni); Jaskinie Wyżyny Olkuskiej 2018a (plan i opis inwentarzowy).