Dane szczegółowe jaskini
| Nazwa | Wielka Szczelina |
| Inne nazwy | |
| Nr inwentarzowy | T.D-08.24 |
| Region | Tatry |
| Współrzędne WGS84 | λ: 19°51′38,70″, φ: 49°14′49,71″ |
| Gmina | Kościelisko (gm. wiejska) |
| Powiat | tatrzański |
| Województwo | małopolskie |
| Właściciel terenu | Skarb Państwa | Tatrzański Park Narodowy |
| Podstawa ochrony | |
| Ekspozycja otworu | NW |
| Pozostałe otwory | 2 - ku S, 1285 m n.p.m. |
| Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] | 1280 |
| Wysokość względna [m] | 270 |
| Głębokość [m] | 10,30 |
| Przewyższenie [m] | 0 |
| Deniwelacja [m] | 10,30 |
|
Długość [m]
w tym szacowane [m]
|
28
|
| Rozciągłość horyzontalna [m] | |
| Położenie geograficzne | Na lewym orograficznie zboczu Doliny Kościeliskiej, w skałach leżących nad Kazalnicą w Stołach. Jaskinia przebija te skały na wylot. |
| Opis drogi dojścia do otworu |
Obiekt znajduje się na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego – dojście i zwiedzanie jest możliwe tylko po uzyskaniu zezwolenia Dyrekcji Parku. Dojście szlakiem wiodącym do Hali na Stołach do poziomu około 1150 m n.p.m., dalej starą, niewyraźną ścieżką trawersującą zbocze ku południowi. Dochodzimy nią aż wielkiego kamienistego żlebu ograniczającego od S Kazalnicę w Stołach. Pod południowy otwór, dobrze widoczny z tego żlebu, możemy dojść nim wprost do góry (od Dziury pod Kazalnicą T.D-08.29 ok. 110 m). Jest on położony 10 m nad podstawą ściany z rudymi zaciekami, dostępny łatwiej od strony jaskini. Aby dostać się do otworu NW, należy obejść skały od dołu (przez przełączkę przed Kazalnicą) i iść kilkadziesiąt metrów do góry, ściśle pod nimi. Otwór leży nad pochyłym, nieco omszałym progiem. Do wyżej wymienionej przełączki można też dojść bezpośrednio górnym odgałęzieniem starej, niewyraźnej ścieżki przecinającej zbocze doliny, która wiedzie od niebieskiego szlaku i przechodzi poniżej Kazalnicy w Stołach aż do Żlebu Żeleźniak. Dojście i zwiedzanie łatwe.
|
| Opis jaskini |
Oba otwory mają kształt trójkątny, są wylotami wysokiej na 7 - 10 m, obszernej, meandrującej szczeliny. Powyżej prowadzącego w dół otworu północno-zachodniego znajdują się zaklinowane duże bloki wapienne, tworzące na małym odcinku strop jaskini. Nad nimi, przez rodzaj okna, można również przejść do wnętrza. Nad 2,5-metrowej wysokości otworem południowym też widać okno (trudno dostępne, oddzielone od niego cienką przegrodą skalną). Za otworem północno-zachodnim opada pionowy, 2,6 m próg. Dalej dno schodzi stromo w dół, by kilka metrów przed południowym wylotem wznieść się znów pionowym, 4 m progiem. Najwygodniej przebyć korytarz zapieraczką nad zaklinowaną w nim wantą, nie schodząc wiele poniżej poziomu otworu południowego. Grota powstała na skutek rozmycia szczeliny uskoku tektonicznego w wapieniach triasu środkowego jednostki Organów (seria wierchowa, płaszczowina Czerwonych Wierchów). Ściany są zwietrzałe, bez nacieków. Widać przebiegające przez nie grube(do ok. 20 cm) żyły i gniazda hematytu. Passendorfer (1954) twierdzi, że mineralizacja w tej okolicy nastąpiła przed nasunięciem fałdu Czerwonych Wierchów na serię autochtoniczną. Śladów eksploatacji rudy nie zauważono. Namulisko tworzą wanty i rumosz wapienny z niewielką domieszką gleby i gliny. W części materiału wapiennego można zauważyć ślady obtoczenia. Szczelina jest wilgotna. Światło dociera wszędzie. Wyczuwa się wyraźny przewiew pomiędzy otworami. W pobliżu północno-zachodniego otworu występują nieliczne paprocie, mchy i porosty, a przy otworze południowym jedynie porosty. Fauny brak. |
| Historia badań |
|
| Historia eksploracji |
Szczelina znana była od dawna. Grotołazi zakopiańscy zwiedzali ją w latach 40-tych. |
| Historia dokumentacji |
Podczas inwentaryzacji jaskiń tatrzańskich OW PTPNoZ jej otwór wskazał E. Winiarski, a dokumentację w dniu 4.08.1979 r. sporządziła I. Luty przy współpracy J. Iwanickiego. Pomiary wykonano taśmą parcianą i busolą geologiczną Meridian. Dane zaktualizowała I. Luty (2009). |
| Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona | Nie |
| Literatura |
Passendorfer, E. 1952 (o mineralizacji); TATRY POLSKIE 1984 (lokalizacja na mapie); Jaskinie TPN 1993a (plan i opis inwentarzowy).
|
| Materialy archiwalne |
|
| Autorzy opracowania | Izabella Luty |
| Redakcja | Jerzy Grodzicki |
| Stan na rok | 2013 |
| Grafika, zdjęcia |
plan i przekrój
|
plan i przekrój