Państwowy Instytut Geologiczny

Państwowy Instytut Badawczy

Jaskinie Polski


Dane szczegółowe jaskini


Nazwa Jaskinia nad Bramą Słupską
Inne nazwy Schronisko na Górze Słupsko
Nr inwentarzowy J.Cz.III-06.111
Region Wyżyna Śląsko-Krakowska
Współrzędne WGS84 λ: 19°34′15,40″, φ: 50°35′27,73″
Gmina Kroczyce (gm. wiejska)
Powiat zawierciański
Województwo śląskie
Właściciel terenu Prywatny | Park krajobrazowy Orlich Gniazd
Podstawa ochrony
Ekspozycja otworu N
Pozostałe otwory 2 - ku górze, 346 m n.p.m.; 3 - ku NW, 343 m n.p.m.
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] 342
Wysokość względna [m] 30
Głębokość [m] 4
Przewyższenie [m]
Deniwelacja [m] 4
Długość [m]
w tym szacowane [m]
17
Rozciągłość horyzontalna [m]
Położenie geograficzne Kostkowice, Góra Słupsko, Wyżyna Częstochowska.
Opis drogi dojścia do otworu
Punktem wyjściowym w rejon Góry Słupsko jest położona u podnóża wieś Kostkowice. Ulicami Szkolną i Długą możemy dojechać do przełęczy między Grzbietem Chrapy a Górą Słupsko. Stąd, zielonym szlakiem pieszym trawersującym zachodnie zbocze Góry Słupsko, idziemy ok. 300 m do charakterystycznego miejsca, gdzie szlak przechodzi między dwoma ostańcami (Brama Słupska). Na prawo od Bramy i kilka metrów wyżej, pod zakrzaczonym murem skalnym, widnieje zachodni, trójkątny otwór Jaskini nad Bramą Słupską. Do jaskini możemy dotrzeć tymże zielonym szlakiem od Zalewu Kostkowice. Szlak prowadzi przez północne stoki Słupska, przecina malowniczą polankę z ostańcami i przez zachodnie zbocze doprowadza do wspomnianej wyżej Bramy Słupskiej, nad którą znajduje się opisywany obiekt.
Opis jaskini

Jaskinię tworzą dwie części oddzielone osypującą się ziemią i głazami. Istniejący prześwit umożliwia cyrkulację powietrza i kontakt głosowy. Otwór północny ma wymiary: 1,60 m wysokości i 1,10 m szerokości. 4-metrowy korytarz za tym otworem doprowadza do wyżej wspomnianego zwężenia. W spągu korytarza czytelny jest wykop badawczy głębokości 0,5 m pochodzący z 2011 roku.
Do drugiej części jaskini prowadzą dwa otwory. Otwór zachodni (3.), o wymiarach 120 cm szerokości i 100 cm wysokości oraz niewielki, 2. otwór studzienki położony 3,5 m wyżej, którym schodząc 0,8 m znajdziemy się w korytarzu o kierunku SW - NE. Korytarz ku NE doprowadza do wspomnianego prześwitu prowadzącego do pierwszej części jaskini, natomiast ku SW prowadzi do trójkątnej, wysokiej do 3 m salki. Strop salki tworzą zaklinowane bloki, a w najwyższym miejscu ziemia przerośnięta korzeniami drzew. Spory blok wapienny na środku salki tworzy 0,5 m prożek, za którym 3-metrowy korytarzyk doprowadza do zachodniego otworu. Namulisko w tej części to czarna próchnica piaszczysta z gruzem. Zarówno w jaskini, jak przy otworach obserwujemy stosunkowo młode stożki czarnej próchnicy. Wynika to z przebiegu korytarza tuż przy powierzchni, silnie zerodowanego stropu, jak również zagłębienia krasowego nad jaskinią, które zbiera wody opadowe z części zachodniego zbocza.
Jaskinia powstała na silnie zerodowanym pęknięciu ciosowym w wapieniach górnej jury.
Występuje naciek grzybkowy oporny na wymrożenia. Można założyć, że polewy naciekowe zostały wyeksploatowane przez szpatowców. Namulisko tworzy próchnica, piaski, glina pylasta i gruz.
Trzy otwory sprawiają, że jaskinię oświetla światło dzienne lub rozproszone. Obecność 3 otworów na różnych wysokościach powoduje, że obiekt jest przewiewny i w całości pod wpływem zewnętrznych czynników atmosferycznych.
W jaskini stwierdzono obecność wielu gatunków zwierząt bezkręgowych: komary, ślimaki, motyle nocne i pająki.

Historia badań

W badawczym wykopie K. Cyrek, M. T. Krajcarz i M. Krajcarz stwierdzili występowanie co najmniej czterech różnych litologicznie warstw: do głębokości 20 cm - czarną próchnicę piaszczystą z gruzem, w przedziale 20 - 40 cm brązową glinę piaszczysto - próchniczą z gruzem, poniżej 40 cm szarą glinę pylastą z niewielką zawartością gruzu. Badacze stwierdzają analogie litologiczne najniższych warstw osadów w tej jaskini z późnoplejstoceńskimi warstwami położonej w Łysaku Jaskini w Kruczej Skale J.Cz.III-06.25. Ponadto w osadach stwierdzono liczne fragmenty ceramiki z wczesnego średniowiecza, wióry krzemienne i kości zwierzęce. Ponieważ opisywana jaskinia położona jest kilkanaście metrów poniżej Schroniska Krzemienny Okap J.Cz.III-06.45 można przyjąć hipotezę, że artefakty krzemienne pochodzą z warsztatu zlokalizowanego przez K. Nowaka w 1981 r. w pobliżu Krzemiennego Okapu.

Historia eksploracji

Jaskinia znana miejscowej ludności od bardzo dawna. Pierwszy opis z nazwą Schronisko na Górze Słupsko, sporządził K. Cyrek, który jest też autorem lub współautorem naukowych publikacji o jaskini. Ponieważ, według naszej wiedzy, podobnych rozmiarami obiektów na Górze Słupsko jest 7, wprowadzamy nową nazwę Jaskinia nad Bramą Słupską, która lepiej określa położenie otworów.

Historia dokumentacji

Pomiary wykonał we wrześniu 2013 r. K. Mazik. Współrzędne geograficzne przy górnym otworze zmierzył T. Szymański przy pomocy urządzenia GPS GeomaxZenith 10/20.
Plan sporządził K. Mazik.

Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona Nie
Literatura
Cyrek K. 1994 (opis schroniska pod kontem archeologicznym bez planu, nadaje nazwę Schronisko na Górze Słupsko); Stefaniak K. i in. 2009 (podstawowe dane o schronisku - bez planu); Cyrek K. i in. 2011 (wstępne wyniki badań wykopaliskowych).
Materialy archiwalne
Autorzy opracowania Krzysztof Mazik
Redakcja Adam Polonius
Stan na rok 2020
Grafika, zdjęcia Podgląd grafiki otwór jaskini Podgląd grafiki plan
Obiekt w serwisie Geostanowiska Geostanowisko Geostanowisko
Nazwa: Autor: Data wprowadzenia:
Zdjęcie