Dane szczegółowe jaskini
Nazwa | Jaskinia Zakopiańska |
Inne nazwy | Wielka Upłaziańska |
Nr inwentarzowy | T.D-09.01 |
Region | Tatry |
Współrzędne WGS84 | λ: 19°52′51,26″, φ: 49°14′50,68″ |
Gmina | Kościelisko (gm. wiejska) |
Powiat | tatrzański |
Województwo | małopolskie |
Właściciel terenu | Skarb Państwa | Tatrzański Park Narodowy |
Podstawa ochrony | |
Ekspozycja otworu | NNW |
Pozostałe otwory | |
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] | 1350 |
Wysokość względna [m] | 380 |
Głębokość [m] | 11 |
Przewyższenie [m] | 1 |
Deniwelacja [m] | 12 |
Długość [m]
w tym szacowane [m]
|
46
|
Rozciągłość horyzontalna [m] | |
Położenie geograficzne | Na prawym orograficznie zboczu Doliny Kościeliskiej, w lewym orograficznie zboczu górnej części Żlebu pod Wysranki. |
Opis drogi dojścia do otworu |
Jaskinia znajduje się na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego – dojście i zwiedzanie jest możliwe tylko po uzyskaniu zezwolenia Dyrekcji Parku. Z Polany Upłaz idziemy percią prowadzącą do północno-wschodniego otworu Jaskini Czarnej. Przechodzi ona obok źródełka w żlebie i wiedzie zboczem pod skały. Otwór jest położony w pobliżu miejsca, w którym perć wznosi się na próg, kilka metrów na lewo od ścieżki, pod ścianą. Dojście bez trudności, zwiedzanie uciążliwe (ciasno).
|
Opis jaskini |
Długi na około 7 m, pochyły otwór jest rozdzielony obniżeniem okapu i niewielkim prożkiem w dnie na dwie części: południowo-zachodnia ma około 0,5 m wysokości i około 2 m szerokości, a południowo-wschodnia, stanowiąca główne wejście jest bardziej obszerna i ma około 1 m wysokości. Za niską (SW) częścią otworu znajduje się komora o wymiarach 5x1,5 m. Główne wejście wiedzie do obszernej sali (około 9x5 m) o pochyłym dnie. Komora i sala jest połączona ciasnym przełazem o długości 2 m. Z sali wchodzimy do ciasnego, 15-metrowej długości korytarza, opadającego zgodnie z upadem spągowej powierzchni ławicy wapienia, tworzącej strop. W korytarzu pokonujemy w dół 1,3-metrowy prożek oraz liczne zaciski. Od niewielkiego rozszerzenia korytarza odgałęzia się na prawo do góry szczelina, zakończona zawaliskiem. Główny korytarz prowadzi do niskiej, pochyłej komory końcowej, z której na prawo wiedzie około 5-metrowy, ciasny korytarzyk zamulony na końcu. Jaskinia rozwinęła się w wapieniach malmu jednostki Organów (seria wierchowa, płaszczowina Czerwonych Wierchów). Stanowi ona prawdopodobnie fragment systemu Jaskini Czarnej. Według Kujata (1979) znajduje się ona na poziomie Sali Świętego Bernarda lecz nie na przedłużeniu głównego ciągu Jaskini Czarnej. Myte ściany jaskini pokrywa mleko wapienne, występują też drobne stalaktyty, stalagmity oraz nacieki grzybkowe. Namulisko stanowi rumosz wapienny i glina, przy otworze występuje gleba. Jaskinia jest wilgotna. Światło sięga około 10 m od otworu, wyczuwa się wyraźny przewiew z głębi jaskini. Roślinność zielona rozwija się w sali wstępnej i sąsiadującej z nią komorze, na ścianach widać porosty. Obserwowano owady troglokseniczne (m.in. chruściki i motyle Triphosa dubitata). |
Historia badań |
|
Historia eksploracji |
Otwór jaskini już w latach trzydziestych XX w. zainteresował S. Zwolińskiego i jego towarzyszy – grota była wówczas całkowicie zamknięta stożkiem usypiskowym opadającym od podstawy ściany. W 1965 r. J. Grodzicki, J. Rudnicki i E. Winiarski rozpoczęli odkopywanie otworu, usuwając część stożka o miąższości 2 metry i odsłaniając otwór. W późniejszych latach prace te kontynuowali grotołazi z Warszawy i Zakopanego w czasie kursów szkoleniowych i prac poszukiwawczych. Odkopywane odcinki korytarzy przeplatały się z nie zasypanymi fragmentami jaskini. Prace te relacjonowane były przez Kropiwnicką (1970), Rutkowskiego (1970), Baryłę (1988b) i innych. |
Historia dokumentacji |
Kujat (1979) opublikował plan jaskini, oparty na pomiarach W.W. Wiśniewskiego i własnych, zestawiony z planem północnej części Jaskini Czarnej (Sala Świętego Bernarda i Próg Latających Want). Plan opracował A. Szabunio, a uzupełniła go I. Luty. |
Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona | Nie |
Literatura |
Kropiwnicka, M. 1970 (postępy prac eksploracyjnych); Rutkowski, M. 1970 (postępy prac); Kujat, R. 1979 (plan, sytuacja w stosunku do Jaskini Czarnej); TATRY POLSKIE 1984 (lokalizacja na mapie 1:10 000); Gradziński, R. i in. 1985a (dane morfometryczne, lokalizacja na mapie); Baryła, J. 1988b (postępy prac); Zwoliński, S. 1993 (wzmianka z 1932 r., położenie otworu bez nazwy); Jaskinie TPN 1993b (plan, przekrój i opis inwentarzowy).
|
Materialy archiwalne |
|
Autorzy opracowania | Izabella Luty |
Redakcja | Jerzy Grodzicki |
Stan na rok | 2013 |
Grafika, zdjęcia | plan i przekrój |