Państwowy Instytut Geologiczny

Państwowy Instytut Badawczy

Jaskinie Polski


Dane szczegółowe jaskini


Nazwa Jaskinia Goryczkowa
Inne nazwy w Kasprowej I
Nr inwentarzowy T.D-16.01
Region Tatry
Współrzędne WGS84 λ: 19°58′21,20″, φ: 49°15′08,10″
Gmina Zakopane (gm. miejska)
Powiat tatrzański
Województwo małopolskie
Właściciel terenu Skarb Państwa | Tatrzański Park Narodowy
Podstawa ochrony
Ekspozycja otworu W
Pozostałe otwory
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] 1263
Wysokość względna [m] 50
Głębokość [m] 28
Przewyższenie [m] 3
Deniwelacja [m] 31
Długość [m]
w tym szacowane [m]
605
Rozciągłość horyzontalna [m]
Położenie geograficzne Na prawym orograficznie zboczu Doliny Goryczkowej, u podnóża skał Myślenickich Turni.
Opis drogi dojścia do otworu
Jaskinia znajduje się na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego – dojście i zwiedzanie jest możliwe tylko po uzyskaniu zezwolenia Dyrekcji Parku. Dojście prowadzi z położonych w Dolinie Bystrej Kuźnic zielonym szlakiem prowadzącym na Kasprowy Wierch. Szlak kilkadziesiąt metrów po punkcie opłat TPN przecina Potok Bystra i wznosząc się łagodnie prowadzi jego prawym brzegiem do miejsca gdzie Potok Goryczkowy wpływa do Potoku Bystra. Od tego punktu po 300 metrach, w miejscu gdzie zielony szlak odbija gwałtownie w lewo w dolinę Starych Szałasisk, należy skręcić w prawo na ścieżkę prowadzącą do dolnej stacji wyciągu narciarskiego Goryczkowa. Ścieżka wiedzie wzdłuż nartostrady. Docieramy nią do Wywierzyska Goryczkowego, skąd po ponad 200 metrach dochodzimy do miejsca gdzie po lewej stronie nad szlakiem rozpoczyna się ściana Myślenickich Turni, u podnóża których umiejscowiony jest otwór jaskini. W celu dojścia do niej należy po kilku metrach za zakrętem, omijającym wysoki murek, zabezpieczający przed osuwaniem się materiału ze zbocza na szlak, przed drugą polanką, skręcić w lewo, w kierunku podnóży Myślenickich Turni. Podążając stromo do góry przez gęsty, iglasty las po chwili docieramy do groty. Wejście usytuowane jest nieco poniżej dolej granicy skał, pomiędzy drzewami, kilka metrów poniżej najdalej wysuniętej na zachód skały. Dojście bez większych trudności.
Opis jaskini

Jedyne wejście do jaskini zagrodzone jest ruchomą metalową kratą, którą można swobodnie otworzyć. Została ona zamontowana niegdyś w celu ograniczenia penetracji i niszczenia jaskini. Sam otwór o owalnym kształcie i wymiarach 1,2x0,8 m daje możliwość swobodnego wejścia do środka. Od wejścia w głąb groty prowadzi główny, szeroki i wysoki na 2 metry, zygzakowaty korytarz o długości około 15 m. W jego pierwszej części znajdują się liczne boczne odnogi, natomiast dalsze odgałęzienia odchodzące od jego końca prowadzą w dół. Można się nimi dostać do obszerniejszej sali końcowej.

Zaraz za kratą od głównego korytarza odchodzą dwa krótkie odgałęzienia w lewo i jedno w prawo. Pierwszy boczny korytarz za kratą, znajduje się na wysokości 1 m i odchodzi w lewo. Ma on 1 m szerokości, 0,5 m wysokości i około 4 m długości. Tuż za nim, po tej samej stronie na wysokości około 1 metra, znajduje się kolejny, ślepy korytarz. Ma on 2 m szerokości, od 1 do 1,7 m wysokości i koło 8 m długości, a na końcu rozwidla się na dwa krótkie i wąskie korytarze.

Następna boczna odnoga znajduje się mniej więcej naprzeciwko nich, na wysokości około 1 m, ma szerokość 2 m i wysokość 1,2 m. Odbija w prawo prostopadle do korytarza głównego i po 2 m skręca pod kątem 90° w lewo, aby po krótkim rozwidleniu, kilka metrów dalej połączyć się z głównym ciągiem jaskini.

Kolejnym odgałęzieniem biegnącym w lewo jest długi korytarz, którego nowe partie zostały odkryte w marcu 2012 r. podczas eksploracji jaskini prowadzonej przez kilkuosobową grupę słowackich grotołazów ze Speleoklubu Czerwone Wierchy oraz Speleoklubu Saris w towarzystwie jednego polskiego grotołaza. Odkryli oni nowe korytarze stanowiące przedłużenie znanych wcześniej, a wysuniętych najbardziej na północ. Te partie jaskini położone są generalnie na wschód od otworu i mają prawie 100 metrów długości, zostały nazwane przez odkrywców Sariska Hodba.

Korytarz ten na zakręcie ciągu głównego odbija w lewo. Początkowo prawie płasko, a następnie mocniej nachylony biegnie w dół. W początkowej jego części w lewo odchodzą liczne ślepe korytarzyki. Dalej znajduje się krótkie obejście w prawej ścianie korytarza ponownie łączące się z głównym ciągiem. Nieco dalej w tę samą stronę odgałęzia się około 5-metrowy korytarz, połączony na początku wąską szczeliną z dalszą częścią głównego ciągu tych partii. Za nim znajduje się krótki korytarzyk w lewo, a tuż za nim, po ostrym zakręcie w prawo rozpoczynają się nowe partie, odkryte w 2012 r.

Początkowo jest to bardzo wąski korytarz, wypełniony ilasto-gliniastym namuliskiem, kawałek dalej korytarz rozszerza się i biegnie prosto, do podwójnego, szerokiego, ślepo zakończonego odgałęzienia w prawo. Dalej korytarz dochodzi do jego najszerszego miejsca z małym jeziorkiem okresowym i jednym ślepym, wąskim korytarzykiem, odbijającym w prawo. Dalej opada stromo syfonem u wejścia do ciasnej szczeliny, liczącej około 17 m, z tego miejsca ciąg zawraca ostro w lewo i po kilku metrach jest zablokowany zawaliskiem.

Wracamy do głównego ciągu jaskini. Kilka metrów za zakrętem, po około 12 m od wejścia, główny korytarz dociera do rozwidlenia. Jedno z odgałęzień, znajdujących się przy końcu korytarza wstępnego, odchodzi w lewo i wiedzie zygzakowatym, około 50-metrowej długości korytarzem, początkowo łagodnie wznoszącym się i częściowo wypełnionym namuliskiem, dochodzącym do stromej, 10-metrowej pochylni z dość bogatą szatą naciekową (polewy i draperie). Za progiem znajduje się głęboka, pionowa studnia, wypełniona namuliskiem i zawaliskiem skalnym oraz komin.

Wracamy do rozwidlenia. Od głównego ciągu, stromo do góry wznosi się kolejny korytarz, przechodzący w kręty i ciasny, poziomy korytarzyk, liczący około 8 m.

Pozostałe trzy odgałęzienia z tej partii korytarza wstępnego prowadzą do dolnych partii jaskini. Pierwsze zejście do niższych partii odchodzi w lewo, początkowo opadając stromą pochylnią przechodzącą na wysokości około 1253 m n.p.m. w 4-metrową studnię. W tym miejscu zamontowany jest uchwyt na linę umożliwiający założenie asekuracji. Następnie krótkim, 3-metrowym odcinkiem docieramy do rozwidlenia, tu korytarz ma wysokość 0,7 m.

Od tego miejsca jeden, mniejszy korytarz opada łagodnie w lewo i po kilku metrach dochodzimy do syfonu, za którym kontynuuje swój bieg mając wysokość 1 metra, po kilku metrach do korytarza dochodzą 2 odnogi z prawej i lewej strony. Prawa odnoga łączy się z położoną niżej partią jaskini, do lewej zaś po kliku metrach dołącza się zawracający główny korytarz. Lewa odnoga kończy się na wysokości 1246 m n.p.m.

Drugi odchodzący w prawo od rozwidlenia, ma średnicę ponad metra, początkowo biegnie 6 m prosto, a następnie schodzi w dół (tu w stropie i ścianach znajdują się zagłębienia wirowe). Korytarz rozdzielony jest poziomo półką skalną i prowadzi do pierwszej sali położonej na wysokości 1266 m n.p.m.

Z salki tej w lewo odchodzi biegnący niezbyt stromo w dół korytarz o średnicy 1,2 m, którym po 3 m dochodzimy do niewielkich rozmiarów, płytkiego jeziorka o długości około 2,5 m. Za jeziorkiem, na wysokości około 1246 m n.p.m., korytarz rozwidla się, w prawo, nieco zawracając odchodzi niewielka odnoga, do której droga do dalszych partii prowadzi przez bardzo ciasną szczelinę. Główny korytarz biegnie w lewo w dół i po kilku metrach przedzielona jest płytą skalną. Od jej górnej części odchodzi kilka małych korytarzyków w górę, dzięki którym możliwe jest przedostanie się do korytarza kontynuującego swój bieg za syfonem.

W dalszej części korytarz główny dochodzi do skrzyżowania, z którego w lewo odchodzi niewielkich rozmiarów korytarzyk kończąc się po kilku metrach podobnie jak szeroka odnoga odchodząca w prawo. Korytarz biegnący prosto po kilkunastu metrach kończy się namuliskiem.

We wspomnianej wcześniej sali, znajdującej się na wysokości 1249 m n.p.m., występują gdzieniegdzie, stosunkowo bogate jak na tę jaskinię, formy naciekowe w postaci draperii i niewielkich stalaktytów oraz liczne wiry powstałe na skutek drążenia skał przez wodę. Z salki odchodzą dwa korytarze, z których jeden umiejscowiony jest w jej prawym górnym rogu, skąd biegnie w górę pod kątem około 45° i przeradza się w dużą ilość niewielkich korytarzyków, wśród których znajdują się dwa wąskie i strome, fragmentami pionowe przejścia szczelinami do rozwidleń odchodzących z prawej strony głównego korytarza na wysokości 1262 m n.p.m. Jedno, wychodzące najbardziej na prawo znajduje się powyżej poziomu wejścia do jaskini. Drugie, prowadzące przez kręty korytarzyk, a następnie małą platformę i stromy komin z uchwytem na linę, osiąga poziom wejścia do jaskini.

W dolnym lewym rogu Sali, na wysokości 1249 m n.p.m, umiejscowiony jest drugi, wąski korytarz, który biegnie w dół, w kierunku południowym, pod kątem około 45°. Po około 5 metrach przerywa go 2-metrowa, prawie pionowa szczelina, nad którą można przejść wąskim przesmykiem. Szczelina ta prowadzi do stożkowatej, zwężającej się ku górze, dolnej komory leżącej na wysokości 1242 m n.p.m., z zagłębieniami wirowymi i nielicznymi stalagmitami oraz mlekiem wapiennym. Odchodzi stąd w dół około 6-metrowy korytarz zakończony rumowiskiem skalnym, w którego okolicach zimują nietoperze. Można stąd również przejść w dół pod szczelinę, którą przyszliśmy.

Za szczeliną przecinającą główny korytarz, odchodzący od salki na poziomie 1249 m n.p.m, korytarz dochodzi do jednej z wyższych sal w jaskini, z której odchodzi bardzo szeroki korytarz pnący się w górę do salki, w której zalegają duże bloki skał, wśród których znajdują się niewielkie korytarzyki. Jest to sala końcowa, pomiędzy głazami w jej dolnym rogu umiejscowione są dwa niewielkie otwory, skąd prawdopodobnie korytarze prowadzą do niższych partii jaskini. W południowej części Sali występują zagłębienia wirowe, które wskazują na dawne przepływy wody szczelinami w dół.

Jaskinia powstała w wapieniach malmu (Rabowski 1959) lub triasu środkowego (Wójcik 1966a). Spąg korytarzy pokrywają osady żwirowo-piaszczyste o pochodzeniu allochtonicznym oraz autochtoniczny gruz wapienny i glina. W końcowej komorze znajdują się bloki granitognejsów – Z. Wójcik (1959b) podaje, że zostały one przyniesione przez odkrywców (?) oraz, że przy otworze występuje próchnica. Ubogą szatę naciekową stanowią polewy, nieliczne stalaktyty i stalagmity oraz mleko wapienne.

Jaskinia należy do wilgotnych, w jej dolnych partiach występują jeziorka, których ilość oraz wielkość zależy od stanu wody w systemie jaskiniowym. Jedno z nich przy wysokim stanie wody pełni rolę syfonu.

Okolice jedynego otworu wejściowego do groty porastają mchy i trawy. Można je również spotkać wewnątrz, w niedalekiej odległości od otworu, jednak roślinność zielona za otworem jest uboga.

W głębszych partiach jaskini zimują nietoperze z gatunków: nocek duży (Myotis myotis), nocek wąsatek (Myotis mystacinus), nocek Brandta (Myotis brandtii) oraz gacek wielkouch (Plecotus auritus). E. Pauli w 1889 roku natrafił niedaleko wejścia na kości kozicy i szczękę niedźwiedzia jaskiniowego, natomiast K. Kowalski (1953) pisze o znalezieniu zęba trzonowego niedźwiedzia jaskiniowego.

Jaskinię tworzy bardzo gęsta i skomplikowana siatka korytarzy. Wschodnia część jaskini ma charakter zawaliskowy (Wójcik, Zwoliński 1959). Podają oni, iż przesunięcia powstały prostopadle względem zboczy dolin preglacjalnych lub staroplejstoceńskich. Aktualnie biegną one równolegle do dna doliny, natomiast powstałe na ich skutek zawaliska, spowodowały przesunięcie sali dolnej około 2 metry w kierunku północnym. Komora ta opadła również o około 4–5 metrów. Przesuniecie wzdłuż płaszczyzny ukośnej występuje także w sali z lustrem tektonicznym (“pod progiem z drabinką” wg materiałów archiwalnych). Tu, na wysokości około 1,2 metra korytarz przecina płaszczyzna 90°/20°N. Przesunięcie liczy około 5 cm, co jest widoczne na pękniętych polewach naciekowych.

Według Kicińskiej (1996, 2002, 2002b) woda musiała tu płynąć w dwóch przeciwległych kierunkach, czego dowodzą liczne ślady przepływu. W korytarzu głównym na ścianach i stropie znajdują się zagłębienia wirowe. Kierunek przepływu w stronę otworu jest prawdopodobnie pozostałością starszego etapu rozwoju jaskini, kiedy to odwadniała ona południowo-wschodnie zbocze Doliny Bystrej. Natomiast kierunek w głąb najprawdopodobniej związany jest z przepływem wód lodowcowych z okresu ocieplenia, które to płynęły istniejącymi już wtedy korytarzami.

Historia badań

W latach 1910–11 obserwacje geologiczne w jaskini i okolicy prowadził E. Kuźniar, zebrane przez niego materiały nie zostały jednak opublikowane. Następnie w latach 1920-1939 badania geologiczne prowadził F. Rabowski (1959), a w latach 60. XX w. Z. Wójcik. Szczegółowe wyniki swoich badań geologicznych przedstawił w pracach (1960b, 1961, 1966a, 1968) przypisując Goryczkową do II z wyróżnianych przez siebie poziomów jaskiń tatrzańskich. Natomiast jej ewolucję wiązał z kolejnymi zlodowaceniami. Z. Wójcik i S. Zwoliński (1959) badali w jaskini młode przesunięcia tektoniczne. M. Lipiec (1990) wykonał interpretację pochodzenia zawaliska w końcowej komorze oraz pomiary upadów warstw jaskini, w celu ustalenia budowy geologicznej Myślenickich Turni oraz zajmował się kartowaniem geologicznym Myślenickich Turni, uzupełniając je danymi z jaskini (1991). Jego teorię na temat pochodzenia zawaliska w końcowej komorze potwierdziła w swoich badaniach D. Kicińska (1996). H. Hercman w 1991 roku określiła wiek krystalizacji najstarszych nacieków na 165±9 tys. lat. D. Kicińska w latach 1993-95 przeprowadziła szereg badań sedymentologicznych oraz analizę zagłębień wirowych. Podobne obserwacje w latach 2006 -2008 prowadził G. Marchwiński. W 2013 r. wyniki obserwacji i badań zjawisk neotektonicznych publikuje J. Szczygieł. Pisał także o minimalnym wieku osuszenia jaskiń oraz zależności pomiędzy jaskiniami i rozwojem dolin (Szczygieł J. i in. 2020a).

Historia eksploracji

Wstępne części jaskini znane są już od dawna. W 1881 roku w celu prowadzenia badań archeologicznych i paleontologicznych zwiedził ją G. Ossowski nazywając grotą w Kasprowej I. Później wspomina o niej również J.G. Pawlikowski (1887), jednak obydwaj piszą jedynie o idącym w dół krętym i ciasnym korytarzu. Jej szerszą eksploatacją zajął się natomiast leśniczy z Zakopanego E. Pauli, który dzięki zasiłkowi od Towarzystwa Tatrzańskiego, poszerzył ciasne przejście i przeszedł większą część groty. W latach 1913–17 Goryczkową eksplorowali również bracia T. i S. Zwolińscy. Pierwszy plan i opis został sporządzony w 1953 roku przez K. Kowalskiego (Kowalski 1953a). Wg prowadzonej w Internecie przez K. Dudzińskiego Kroniki działań podziemnych i nie tylko w latach 1974–80 eksplorację jaskini prowadzili zakopiańscy grotołazi. Działali oni głównie w sali końcowej, w rejonie sali zawaliskowej i komina z jeziorkiem-syfonem. W dole sali zawaliskowej przekopywano namulisko oraz przy pomocy masztu wspinano się do komina w stropie. Długość odkrytych wtedy ciągów sięga około 30 metrów.

Historia dokumentacji

 W roku 1995 pomiary jaskini przeprowadzali J. Jasiewicz, D. Kicińska, R. Matuszczak, a w 2000 roku W. Roliński oraz D. Kicińska i R. Matuszczak. D. Kicińska opracowała wówczas dokumentację jaskini z planem R. Matuszczaka, opublikowaną w tomie 10 inwentarza Jaskinie Tatrzańskiego Parku Narodowego (2002b). Dane tam opublikowane zaktualizowała w 2009 roku D. Kicińska.

Jednak najnowsze pomiary były (prowadzone w 2012 roku przez K. Dudzińskiego wraz ze słowackimi grotołazami ze Speleoklubu Czerwone Wierchy oraz Speleoklubu Saris) wykazały całkowity brak zgodności planu Matuszczaka z rzeczywistością, podobnie jak opisu jaskini autorstwa D. Kicińskiej. Na podstawie pomiarów wspomnianej grupy w składzie J. Šmoll G. Majernickova, T. Majernickova, K. Dudziński, P. Imrich, J. Szunyog, P. Imrich sporządził najnowszy plan, uwzględniający także nowo odkryte partie jaskini. W wyniku eksploracji prowadzonej przez wspomnianą grupę w latach 2011–2012 długość jaskini wzrosła do 605 metrów, a deniwelacja do 31 m.

Aktualną dokumentację jaskini opracowali w grudniu 2013 r. A. Zaleski i M. Jasuwienas na podstawie planu P. Imricha, pomiarów K. Dudzińskiego, własnych obserwacji oraz danych o badaniach prowadzonych w jaskini zaczerpniętych z dokumentacji opublikowanej w Jaskiniach TPN (2001b) autorstwa D. Kicińskiej.

Plan opracował P. Imrich.
Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona Nie
Literatura
Ossowski G. 1882a (pierwsza wzmianka o “Jaskini w Kasprowej I”); Ossowski G. 1882b (ditto); Ossowski G. 1882c (ditto); Pawlikowski J.G. 1887 (wzmianka); Markiewicz W. 1889 (autor przedstawia odkrycie groty przez Pauliego i opisuje własną wycieczkę do niej); Pauli E. 1891 (opis jaskini); Świerz L. 1894 (o zasiłku TT na badania Pauliego); Rehman A. 1895 (wzmianka o odkryciu w roku 1889); Chmielowski J. 1907 (droga i opis); Kuźniar E. 1911 (wiadomość o przeprowadzeniu badań geologicznych ); Świerz M. 1912 (wzmianka); Świerz M. 1919 (droga i opis); Świerz M. 1921 (ditto); Zwolińscy T. i S. 1922 (wzmianka); Świerz M. 1923 (droga i opis); Zwolińscy T. i S. 1925 (ditto); Zwolińscy T. i S. 1927 (ditto); Nasze Tatry, 1931 (wymienia); Danysz-Fleszarowa R. 1933 (ditto); Wrzosek A. 1933 (uwagi geologiczne o jaskini); Szokalski J. 1934 (mylny opis drogi i jaskini); Zwoliński T. 1937 (droga i opis); Zwoliński T. 1946 (droga i opis); Zwoliński T. 1948 (ditto); Kowalski K. 1951a (wzmianka); Kowalski K. 1953a (plan i opis); Kowalski K. 1953c (oznaczenia nietoperzy); Kowalski K. 1955a (fauna, niektóre dane morfometryczne); Zwoliński S. 1955b (wzmianka); Normy klasyfikacyjne i wykaz punktacji dróg jaskiniowych, 1956 (ocena trudności); Zwoliński S. 1958 (opis); Rabowski F. 1959 (badania geologiczne, szkic otworu); Wójcik Z., Zwoliński S. 1959 (młode przesunięcia tektoniczne); Wójcik Z. 1959b (ogólny opis morfologiczny); Wójcik Z. 1960b (osady); Zwoliński S. 1961 (wzmianki dotyczące historii); Wójcik Z. 1961b (wzmianka o konkrecjach cementacyjnych); Wójcik Z. 1966a (dane geologiczne, osady); Zwoliński S. 1968 (wzmianki); Wójcik Z. 1968 (uwagi o wieku jaskini i jej związku ze zlodowaceniami); Kozik A. 1972 (wymienia, podaje długość); Tatry Polskie 1976 (lokalizacja na mapie 1:10000); Borowiec W. i in. 1977, 1978 (dane morfometryczne); Wójcik Z. 1978d (wzmianka); Parma Ch., Rajwa A. 1978 (wzmianka dotycząca historii); Wójcik Z. 1979 (uwagi o związku z przebiegiem zlodowaceń); TATRY POLSKIE 1984 (lokalizacja na mapie 1:10.000); Hercman H. 1991 (określa wiek nacieków); Zwoliński, S. 1993 (informacje o jaskini); Głazek J., Grodzicki J. 1996 (wzmiankują); Piksa K. 1998 (nietoperze); Jaskinie TPN 2002b (plan i opis inwentarzowy); Dudziński K. 2013 (informacja o nowych pomiarach); Szczygieł J. 2013c (zjawiska neotektoniczne); Jaskinie TPN 2016 (zaktualizowany plan i opis inwentarzowy); Szczygieł J. i in. 2020a (o minimalnym wieku osuszenia jaskiń oraz zależności pomiędzy jaskiniami i rozwojem dolin).
Materialy archiwalne
Kardaś R., Kropiwnicka M., Luty I. 1983 (plan i opis inwentarzowy); Kicińska D. 1996 (analiza zagłębień wirowych, kierunki paleoprzepływów, badania sedymentologiczne); Lipiec M. 1990 (obserwacje geologiczne).
Autorzy opracowania Marta Jasuwienas, Adam Zaleski
Redakcja Jerzy Grodzicki
Stan na rok 2014
Grafika, zdjęcia Podgląd grafiki plan
Nazwa: Autor: Data wprowadzenia:
Zdjęcie