Państwowy Instytut Geologiczny

Państwowy Instytut Badawczy

Jaskinie Polski


Dane szczegółowe jaskini


Nazwa Tunel Małołącki
Inne nazwy Tunel, Lisia Jama, Jaskinia Tunel Małołącki
Nr inwentarzowy T.D-12.12
Region Tatry
Współrzędne WGS84 λ: 19°55′04,11″, φ: 49°14′49,03″
Gmina Kościelisko (gm. wiejska)
Powiat tatrzański
Województwo małopolskie
Właściciel terenu Skarb Państwa | Tatrzański Park Narodowy
Podstawa ochrony
Ekspozycja otworu NW
Pozostałe otwory 2 - ku SWW, 1437,5 m n.p.m.; 3 - ku W, 1440 m n.p.m.
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] 1408
Wysokość względna [m] 145
Głębokość [m] 32
Przewyższenie [m] 0
Deniwelacja [m] 32
Długość [m]
w tym szacowane [m]
100
Rozciągłość horyzontalna [m]
Położenie geograficzne Jaskinia znajduje się w północnej ścianie Wielkiej Turni, ograniczającej od południa duży stożek napływowy wychodzący ze Żlebu Zagon. Położona jest kilkanaście metrów na wschód od żlebu spadającego do doliny ze ściany Wielkiej Turni zwanego Łamanym Żlebem (ewentualnie Żlebem z Matką Boską), kilkanaście metrów od wykutej w ścianie kapliczki z Matką Boską.
Opis drogi dojścia do otworu
Jaskinia znajduje się na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego – dojście i zwiedzanie jest możliwe tylko po uzyskaniu zezwolenia Dyrekcji Parku. Z Wyżniej Polany kierujemy się przez suche koryto potoku w stronę Żlebu Zagon. Idziemy stromo w górę porośniętymi lasem piargami, trzymając się prawej (or.) strony. Powyżej lasu mijamy połączenie piargów schodzących ze Żlebu Zagon i Żlebu pod Matką Boską. Dalej, mijając duży, samotny głaz, kierujemy się ku widocznemu otworowi jaskini, który znajduje się kilka metrów ponad podnóżem ściany. Jaskinia stanowi dogodne ominięcie pierwszych, trudnych progów Żlebu pod Matką Boską. Do otworu wspinamy się (III) stromym, płytkim, szczelinowatym kominkiem około 6 m w górę. Zwiedzanie łatwe.
Opis jaskini

Otwór jaskini powstał na dwóch przecinających się szczelinach – pionowej, której kontynuacją jest kominek poniżej otworu oraz nachylonej ku północy, o biegu E–W, otwierającej się na przestrzeni kilkunastu metrów w ścianie Żlebu pod Matką Boską. Jej spąg tworzy charakterystyczną płytę kilka metrów nad dnem korytarza jaskini. Od otworu stromo w górę biegnie obszerny korytarz o dnie skalisto-zawaliskowym, o wysokości około 4–6 m i zbliżonej szerokości. Po około 25 m dno spiętrza się w próg wysokości około 3 m. Korytarz zwęża się, tworząc w dolnej partii rodzaj kanionu. Po lekkim skręcie w lewo i pokonaniu niewielkiego prożka znajdujemy się w rozszerzeniu korytarza, skąd odchodzą trzy odnogi.

W prawo biegnie pod górę trójkątny w przekroju, dosyć ciasny korytarzyk (1x1 m), doprowadzający po około 8 m do 2 otworu wyprowadzającego na nachyloną półkę w ścianie Żlebu pod Matką Boską.

Na wprost prowadzi w górę stroma, niska (0,35 m) szeroka szczelina, która po kilku metrach staje się niedostępna. W jej górnej części odchodzi w prawo ciasny korytarzyk prowadzący do trzeciego otworu, znajdującego się kilka metrów powyżej otworu 2, na tej samej półce.

W lewo biegnie dość ciasny korytarz, skręcający po 2 m w prawo. Ma on przekrój kolisty z ciasną szczeliną w dnie. Po około 6 m od skrętu w prawo w górę odchodzi ciasna szczelina, zwężająca się do szerokości kilku centymetrów na odcinku 4 m. Korytarz biegnie dalej prosto i po około 10 m doprowadza do niewielkiej komory końcowej.

Jaskinia rozwinęła się w wapieniach malmo-neokomu jednostki Organów (fałd Czerwonych Wierchów). Stanowi fragment systemu odprowadzającego wodę z topniejącego śniegu i lodu z masywu Wielkiej Turni. Jest prawdopodobnie zachowaną resztką podziemnego systemu odpływu wody, jaki niegdyś stanowił Żleb pod Matką Boską. Zasadniczą rolę w genezie jaskini odgrywa tektonika nieciągła. Główny korytarz rozwinął się na pionowej szczelinie o przebiegu NNW–SSE oraz na rozwartej przestrzeni międzywarstwowej o biegu około 90° i upadzie około 35°N. Na tej samej powierzchni powstały pozostałe korytarze jaskini.

Dno większości korytarzy jest skaliste lub pokryte autochtonicznym rumoszem, jedynie w prawym korytarzu występuje piaszczysto-ilaste namulisko.

Światło dociera do większości korytarzy z wyjątkiem ostatniego odcinka lewego z nich. Warunki klimatyczne w jaskini zależą od warunków atmosferycznych na powierzchni; w okresach bez opadów jaskinia jest sucha – jedynie w szczelinie na wprost i w lewej odnodze ściany są wilgotne. W 2 i 3 otworze bujnie rozwija się roślinność zielona. W jaskini licznie występują owady.

Historia badań
Historia eksploracji

Ze względu na doskonale widoczny otwór, Tunel Małołącki od dawna musiał być znany pasterzom i leśnikom, jednak po raz pierwszy wzmiankuje go dopiero Habil (1961) przy okazji opisu leżącej wyżej Jaskini Nad Wyżniem T.D-12.13. Aktualnie jaskinia jest często zwiedzana w ramach szkoleń grotołazów.

Historia dokumentacji

Dokumentację jaskini w ramach inwentaryzacji jaskiń tatrzańskich OW PTPNoZ sporządził w dniu 17 lipca 1976 r. J. Grodzicki przy współpracy M. Burkackiego i M. Radomyskiej. Pomiary wykonano busolą geologiczną Meridian i taśmą parcianą. Wysokość otworów określono ciągiem azymutalno-taśmowym (28 września 1976 r.) w nawiązaniu do wysokości kapliczki w Żlebie Zagon, odczytanej z mapy topograficznej Tatry Polskie 1:10.000 (1984). Dane zaktualizowała I. Luty (2009). Współrzędne geograficzne otworu w oparciu o mapę topograficzną Tatr wydawana przez Głównego Geodetę Kraju (http://maps.geoportal.gov.pl) zweryfikował J. Grodzicki (2013).

Plan opracował J. Grodzicki.
Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona Nie
Literatura
Habil W. 1961 (wzmianka); Wójcik Z. 1966a (dane morfometryczne,opis namulisk); Kozik A. 1972 (wymienia); Kropiwnicka M., Burkacki M. 1976 (wzmianka o udokumentowaniu); Borowiec W. i in. 1977, 1978 (dane morfometryczne); Zembrzuski J. 1979 (wymienia); TATRY POLSKIE 1984 (lokalizacja na mapie 1:10.000); Gradziński R. i in. 1985a (niektóre dane morfometryczne, lokalizacja na mapie); Luty I. 1988 (dane morfometryczne i historyczna, szkic lokalizacji); Jaskinie TPN 2000 (plan i opis inwentarzowy pn "Jaskinia Tunel Małołącki").
Materialy archiwalne
Autorzy opracowania Jerzy Grodzicki
Redakcja Jerzy Grodzicki
Stan na rok 2013
Grafika, zdjęcia Podgląd grafiki plan
Nazwa: Autor: Data wprowadzenia:
Zdjęcie