Państwowy Instytut Geologiczny

Państwowy Instytut Badawczy

Jaskinie Polski


Dane szczegółowe jaskini


Nazwa Jaskinia Kasprowa Wyżnia
Inne nazwy Jaskinia Wyżnia Jaworzyńska, Jaskinia Jaworzyńska
Nr inwentarzowy T.D-17.01
Region Tatry
Współrzędne WGS84 λ: 19°59′00,30″, φ: 49°15′08,35″
Gmina Zakopane (gm. miejska)
Powiat tatrzański
Województwo małopolskie
Właściciel terenu Skarb Państwa | Tatrzański Park Narodowy
Podstawa ochrony
Ekspozycja otworu ENE
Pozostałe otwory 2 - ku WNW, 1467 m n.p.m.; 3 - ku SW, 1438 m n.p.m.
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] 1463
Wysokość względna [m] 165
Głębokość [m] 24,70
Przewyższenie [m] 0
Deniwelacja [m] 24,70
Długość [m]
w tym szacowane [m]
100
Rozciągłość horyzontalna [m]
Położenie geograficzne W prawym orograficznie zboczu Doliny Kasprowej, w Zawraciku Kasprowym, nieco ku W od grani głównej.
Opis drogi dojścia do otworu
Jaskinia znajduje się na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego – dojście i zwiedzanie jest możliwe tylko po uzyskaniu zezwolenia Dyrekcji Parku. Z Kuźnic idziemy zielono znakowaną drogą wiodącą na Myślenickie Turnie do miejsca, gdzie opuszcza ona dno Kasprowego Potoku (jest tu duży zakręt), dalej wyraźną, nieznakowaną ścieżką, która prowadzi nad zachodnim zboczem tego potoku. Po około 400 m od zejścia ze szlaku skręcamy w lewe odgałęzienie ścieżki i niebawem przechodzimy przez suche koryto potoku na przeciwległy stok. Wznosimy się następnie mniej wyraźną percią pod ścianami Zawraciku Kasprowego. Po około 200 m omijamy charakterystyczną iglicę skalną, odizolowaną od głównego muru, a około 90 m dalej (ku S), za turnią kryjącą niewidoczny spod niej otwór Jaskini Kasprowej Średniej, skręcamy na lewo i podchodzimy zachodem stromo ku ESE, aż do Przełęczy Rówienki. Do przełęczy można dojść też nieznakowanymi perciami z Polany Kasprowej (szerokim, w górnej części zalesionym żlebem). Z Rówienek idziemy granią 100 m ku WNW, aż do wschodniego otworu Jaskini Kasprowej Wyżniej (I), widocznego na lewo (ku W) od grani, w ścianie turni tworzącej boczną grań. (W tej samej turni, w jej dolnej części, położona jest Jaskinia Kasprowa Średnia). Omijamy wschodni otwór po prawej stronie i eksponowaną granią turni idziemy około 50 m, aż do żlebu, którego prawą (mniej stromą) ścianą schodzimy wprost do zachodniego otworu Jaskini Kasprowej Wyżniej (II), znajdującego się po przeciwnej (W) stronie turni, w ograniczeniu żlebu, który opada progami aż do podnóża skał, w okolice odosobnionej iglicy. Do otworu III, położonego w południowej ścianie turni, nad przepaścią, najwygodniej dojść przez jaskinię. Dojście do otworu I i II bardzo łatwe, zwiedzanie wymaga użycia sprzętu wspinaczkowego.
Opis jaskini

Otwór I o kształcie zbliżonym do kolistego, ma 1,6 m szerokości i 2,3 m wysokości. Otwór II jest mniejszy, ma wymiary: 1,1x0,7–1,2 m, zaś III, o kształcie przypominającym nieco gruszkę, ma 1,2 m szerokości i 1,4 m wysokości. Za otworem I (głównym) opada stromo obszerny korytarz o litym dnie, z pochyłym prożkiem w dół. Po 9 m doprowadza on nad 12-metrową studnię. Za otworem studni widać dalszy ciąg korytarza. Biegnie on prawie poziomo w kierunku otworu II i kończy się po 6 m oknem w stropie sali.

Wracamy do studni. Zjeżdżamy nią do wielkiej sali o długości 25 m i szerokości 4–8 m, wysokiej na 4–6 m. Jej dno zasłane jest autochtonicznym gruzem i dużymi blokami skalnymi. Kilka metrów na W od wylotu studni znajduje się najniższy punkt sali, od którego dno wznosi się ku W i ku E. Wschodnia ściana sali przechodzi w pochyły, około 8-metrowy komin. W okolicy obniżenia dna odgałęzia się ku N ciasny, zawaliskowy korytarzyk, który zakręca ku E i po 6 m kończy się. Ma on krótkie odgałęzienie ku NW, zakończone zawaliskiem, a naprzeciwko jego wylotu - przebicie do sali.

Za dużą, podłużną wantą leżącą pod południową ścianą sali, w pobliżu jej zachodniego krańca, między głazami, znajduje się 2,7-metrowa studzienka wiodąca do 10-metrowego korytarza o szerokości około 1 m, zakończonego III otworem. Korytarz stromo opada w stronę otworu, a w połowie długości tego ciągu jest śliski, pochyły, około 2-metrowy prożek w dół.

Wracamy do sali. Na lewo dochodzimy do pochyłego, 7-metrowego progu (trudności III) stanowiącego jej zachodni kraniec. Oglądając się wstecz, wysoko w stropie widzimy duże okno – wylot górnego korytarza znad studni. Nad progiem, ku W, prowadzi do góry szeroki korytarz o długości 6 m. Uchodzi on na powierzchnię otworem II. W lewej orograficznie ścianie tego korytarza jest okno wiodące do ciasnej szczeliny, która prawdopodobnie łączy się z górnym korytarzem.

Jaskinia rozwinęła się w wapieniach malmo-neokomu (seria wierchowa, fałd Giewontu). Korytarze są myte, sala ma charakter zawaliskowy. Ściany jaskini są zwietrzałe, kruche, występują na nich miejscami nacieki grzybkowe oraz mleko wapienne.

Namulisko stanowi głównie autochtoniczny gruz wapienny, wielkie bloki wapienne oraz glina, a przy otworach – gleba. W górnym korytarzu osady są skąpe (dno skalne). Kowalski (1953a) podaje, że wśród głazów w sali „wg Zaruskiego trafiają się kości owiec i nietoperzy”.

Jaskinia jest dość sucha. Światło odbite nie dociera tylko do najdalszych części bocznych korytarzyków. Wyczuwa się przewiew między otworami, który zmienia się szybko, w zależności od warunków atmosferycznych.

Przy otworach rozwijają się rośliny kwiatowe, głębiej paprocie, mchy i glony (glony pokrywają też prożek przy III otworze).

Występują owady troglokseniczne (motyle Triphosa dubitata, chruściki, pająki, muchówki i in.) oraz nietoperze. O występowaniu nietoperzy wspomina już Zaruski (1923).

Historia badań

Badania osadów przeprowadził Wójcik (1966a), który zalicza grotę do V piętra jaskiń wg własnego podziału piętrowego jaskiń tatrzańskich. Nacieki grzybkowe pochodzące z kolekcji T. Malickiego gromadzonej w latach 1922-23 przechowywane są w zbiorach Muzeum Tatrzańskiego.

Historia eksploracji

Jaskinię odkryli w dniu 27 października 1913 r. M. Zaruski i W. Jodkowski. Dotarli oni do otworu III (gdzie wyryli podpis na skale) wspinając się ścianą turni. Zaruski (1923) podał pierwszy opis groty. W latach dwudziestych zwiedzili jej główną część bracia T. i S. Zwolińscy, którzy opisali następnie drogę dojścia i wnętrze jaskini. Używano wówczas nazw Jaskinia Jaworzyńska lub Wyżnia Jaworzyńska. S. Zwoliński w swoich notatkach (wydanych w 1993 r.) opisuje akcję z 15 czerwca 1932 r., podczas której z M. Pawlikowskim i S. Radkiewiczem po zbadaniu Jaskini Kasprowej Średniej, wprost od jej otworu wspiął się ścianą turni do trzeciego (południowego, uważanego wtedy przez niego za niedostępny) otworu Jaskini Kasprowej Wyżniej, przeprowadził w jej wnętrzu wspinaczkową eksplorację oraz akcję fotograficzną i wyszedł na szczyt turni. Zanotował, że ze zdziwieniem w otworze znalazł signum Zaruskiego. W dniu 9 lipca 1932 r. S. Zwoliński z E. Winiarskim wykonali pomiary jaskini.
Podczas wycieczki we wrześniu 1956 r. J. Iwanicki wspiął się kominem (studnią) do górnego korytarza, prawdopodobnie wcześniej nie zwiedzanego (mat. arch. Wójcik, 1956).
Obecnie jaskinia jest często odwiedzana, m. in. w ramach kursów taternictwa jaskiniowego.

Historia dokumentacji

W dniu 9 lipca 1932 r. S. Zwoliński z E. Winiarskim wykonali pomiary jaskini. Kowalski (1953a) przedstawił plan i dokładniejszy opis groty datowany na 20 sierpnia 1952 r. Podczas prac nad inwentaryzacją jaskiń tatrzańskich, prowadzonych przez OW PTPNoZ, dokumentację jaskini sporządziła I. Luty przy współpracy H. Hercman i M. Lasoty w dniu 30 sierpnia 1979 r., wykonała również pomiary sytuacyjno-wysokościowe położenia otworu metodą ciągu busolowo-taśmowego. Pomiary przeprowadzono busolą geologiczną Meridian i taśmą parcianą. Dane zaktualizowała I. Luty (2009). Lokalizację w oparciu o mapę topograficzną Tatr (http://maps.geoportal.gov.pl) zweryfikował J. Grodzicki (2013). Uwaga - wykazane na tej mapie lokalizacje jaskiń nie są prawidłowe!
Plan opracowała I. Luty.

Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona Nie
Literatura
Zaruski, M. 1923 (opis odkrycia i samej jaskini, dość niejasny i z błędnymi wymiarami); Zwolińscy T. i S. 1925, 1927,1930 (opis drogi i groty); Danysz-Fleszarowa R.1933 (wymienia); Wrzosek, A. 1933 (wzmianki); Szokalski, J.1934 (opis drogi i jaskini); Zwoliński,T. 1937, 1946, 1948, 1951 (wzmianki); Kowalski, K. 1951a (wzmianka); Kowalski, K. 1953a (plan i opis); Kowalski, K. 1955a (fauna, niektóre dane morfometryczne); Zwoliński, S. 1955b (wzmianka o genezie); Normy klasyfikacyjne i wykaz punktacji dróg jaskiniowych, 1956 (ocena trudności); Zwoliński, T. 1958 (opis); Wójcik, Z. 1960b (osady); [Krygowski, W] x. y. 1961 (informacja o pracach prowadzonych przez grotołazów zakopiańskich); Zwoliński, S. 1961 (wzmianka dotycząca historii odkrycia pod nazwą Jaworzyńska, fotografia I otworu); Wójcik, Z. 1966a (uwagi o osadach, genezie, niektóre dane morfometryczne, lokalizacja na mapkach, w tym geologicznej); Wójcik, Z. 1968 (wzmianka); Kozik, A. 1972 (podaje długość); Tatry Polskie 1976 (lokalizacja na mapie 1:10.000); Borowiec W. i in. 1977,1978 (dane morfometryczne); Wójcik, Z. 1978c (wzmianka); Baryła, J. 1980c (ocena trudności); Stecka, Z. 1981 (fotografia otworu); Kardaś, R. M. 1980a (wzmianka o zinwentaryzowaniu); TATRY POLSKIE 1984 (lokalizacja na mapie 1:10.000); Gradziński, R. i in. 1985a (dane morfometryczne, orientacyjna lokalizacja na mapie); Zwoliński, S. 1993 (opisy akcji z 1932 i 1944 r.); Jaskinie TPN 2002b (plan, przekrój i opis inwentarzowy).
Materialy archiwalne
Wójcik, Z. 1956 (notatki z prac terenowych prowadzonych w roku 1956); [Siarzewski, W., Zwolińska, Z.] 1986 (szkic pomiarowy w skali 1:200 S. Zwolińskiego).
Autorzy opracowania Izabella Luty
Redakcja Jerzy Grodzicki
Stan na rok 2013
Grafika, zdjęcia Podgląd grafiki otwór Podgląd grafiki plan i przekrój
Nazwa: Autor: Data wprowadzenia:
Zdjęcie