Dane szczegółowe jaskini
Nazwa | Tylkowa Szczelina |
Inne nazwy | |
Nr inwentarzowy | T.E-07.05 |
Region | Tatry |
Współrzędne WGS84 | λ: 19°50′33,01″, φ: 49°14′33,94″ |
Gmina | Kościelisko (gm. wiejska) |
Powiat | tatrzański |
Województwo | małopolskie |
Właściciel terenu | Skarb Państwa | Tatrzański Park Narodowy |
Podstawa ochrony | |
Ekspozycja otworu | ku górze |
Pozostałe otwory | 2 - ku W, 1738 m n.p.m.; 3 - ku W, 1736 m n.p.m. |
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] | 1750 |
Wysokość względna [m] | 640 |
Głębokość [m] | 25 |
Przewyższenie [m] | 0 |
Deniwelacja [m] | 25 |
Długość [m]
w tym szacowane [m]
|
98
|
Rozciągłość horyzontalna [m] | |
Położenie geograficzne | W grani prowadzącej od szczytu Kominiarskiego Wierchu w kierunku Raptawickiej Turni, ponad 100 m na E od Jaskini Skośnej T.E-06.01. Grań w tym miejscu rozszerza się. Jaskinia położona jest w skałkach od strony Doliny Lejowej. |
Opis drogi dojścia do otworu |
Jaskinia znajduje się na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego – dojście i zwiedzanie jest możliwe tylko po uzyskaniu zezwolenia Dyrekcji Parku. Z Hali na Stołach idziemy ścieżką wiodącą przez przełęcz ku Stawku i Załupę na Kominiarski Wierch. Nad Załupą, poniżej odpękniętego bloku (oglądany od dołu ma kształt mnicha) trawersujemy w prawo (na zachód) i nieco w górę śladami perci pod pas skałek z bardzo wyraźną, prawie poziomą szczeliną, o długości kilkudziesięciu metrów. W skałkach – tych, u ich podnóża widoczny jest duży otwór, którym zaczyna się jaskinia Suchy Biwak. Od jaskini Suchy Biwak trawersujemy na zachód nieco się obniżając i przekraczamy żeberko na stoku. Następnie podchodzimy w kierunku grani, mając po lewej skałki. Mijamy otwór Lejowej Szczeliny i podążając w górę, pod koniec nieco w prawo, osiągamy grań w rejonie jej niewielkiego obniżenia, gdzie natrafiamy na otwór Jaskini Skośnej. Można też dotrzeć do do tego miejsca ze szczytu Kominiarskiego Wierchu, schodząc ściśle granią. Po około 400 m mijamy szczelinę przecinającą grań poprzecznie i kilka metrów dalej trafiamy na otwór Jaskini Skośnej zorientowany równolegle do grani. Stąd idziemy w kierunku Raptawickiej Turni 100 m. Dojście bez trudności. Pomimo pionowego rozwinięcia nie napotykamy przy Jej zwiedzaniu na większe trudności. Można poruszać się zapieraczką, bez konieczności użycia liny.
|
Opis jaskini |
Jaskinia ma trzy otwory. Otwór I znajduje się w grani i tworzy go szczelina o długości około 5 m i szerokości około 0,5 m. Otwory II i III znajdują się między blokami skalnymi zapadliska w północnym zboczu, kilkanaście metrów poniżej grani (na pierwszej od góry trawiastej półce). Jaskinię tworzą dwie krzyżujące się szczeliny tektoniczne. Otwór I wprowadza do pionowej szczeliny prostopadłej do grzbietu, otwartej od strony NW na odcinku około 7 m od jej górnej krawędzi. Szczelina ta na głębokości około 10 m doprowadza do drugiej szczeliny o biegu równoległym do zbocza i nachylonej na S. Pozostała część jaskini zbudowana jest na tej właśnie szczelinie. Od góry jest ona zablokowana dużymi głazami, wśród których znajdują się dwa pozostałe otwory. W przewężeniach tej szczeliny (szerokość od 0,6 do 1,3 m) utworzyły się mosty z zaklinowanych głazów dając kilka możliwości dotarcia do najniższego poziomu. Tu szczelina jest całkiem zablokowana drobniejszym gruzem skalnym. Duża część jej dna jest pokryta firnem, a ściany w tej okolicy są wylodzone. We wschodniej części można dostać się przez ciasne przełazy między głazami do niewielkiej salki zawaliskowej. Natomiast w kierunku zachodnim szczelina doprowadza do wymienionego wcześniej zawaliska na powierzchni zbocza, z niewielkim prześwitem między głazami. W tej części szczeliny widoczne jest lustro tektoniczne o powierzchni około 30 m. Jaskinię tworzą rozwarte szczeliny tektoniczne, nie przemodelowane przez wodę, rozwinięte w wapieniach i dolomitach triasu środkowego paraautochtonicznej serii wierchowej. Namulisko stanowią gruz i głazy, miejscami na pochyłych ścianach szczeliny występuje nieco gliny. Woda występuje głównie w postaci firnu i lodu oraz w niewielkich ilościach skapuje ze stropu. Stan wylodzenia jest zmienny (obserwacje zespołu inwentaryzacyjnego OW PTPNoZ w lipcu 1976 r. i 1977 r.). Światło wpadające przez otwór I sięga do dna komina (około 13 m), natomiast przez otwory II i III wnika na odległość około 4 m. Roślinność zielona występuje w bliskim sąsiedztwie wszystkich otworów (do 1 m). Głębiej - około 15 m od dolnych otworów – zaobserwowano bezzieleniowy pęd. W jaskini występują mchy. E. Sobiepanek (OW PTPNoZ) natrafiła na okaz Rymosia sp. (Diptera) w dn. 12. 07. 1977 r. |
Historia badań |
|
Historia eksploracji |
Jaskinia została odkryta jesienią 1965 r. przez członków Sekcji Grotołazów AKT Poznań. Opis jej opublikował Rösler (1967). |
Historia dokumentacji |
W ramach inwentaryzacji jaskiń OW PTPNoZ dokumentację wykonał M. Burkacki przy współpracy P. Herzyka, E. Kuźniak i A. Szabunio w dniu 12. 07. 1977 r. Pomiary wykonano busolą geologiczną Meridian i taśmą parcianą. Zaktualizował R.M. Kardaś (2009 r.). |
Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona | Nie |
Literatura |
Rösler A. 1967 (informacje o odkryciu, opis); 1968 (informacje o odkryciu, opis); TATRY POLSKIE 1984 (lokalizacja na mapie); Jaskinie TPN 1991 (plan, przekrój, opis inwentarzowy); Siarzewski W. 1994 (zjawiska lodowe); Baścik M. 2001 (wymienia w indeksie nazw).
|
Materialy archiwalne |
Sobiepanek-Krzyżanowska, E. 1979 (fauna).
|
Autorzy opracowania | Mirosław Burkacki |
Redakcja | Jerzy Grodzicki |
Stan na rok | 2010 |
Grafika, zdjęcia |
![]() |