Państwowy Instytut Geologiczny

Państwowy Instytut Badawczy

Jaskinie Polski


Dane szczegółowe jaskini


Nazwa Tylkowa Szczelina
Inne nazwy
Nr inwentarzowy T.E-07.05
Region Tatry
Współrzędne WGS84 λ: 19°50′33,01″, φ: 49°14′33,94″
Gmina Kościelisko (gm. wiejska)
Powiat tatrzański
Województwo małopolskie
Właściciel terenu Skarb Państwa | Tatrzański Park Narodowy
Podstawa ochrony
Ekspozycja otworu ku górze
Pozostałe otwory 2 - ku W, 1738 m n.p.m.; 3 - ku W, 1736 m n.p.m.
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] 1750
Wysokość względna [m] 640
Głębokość [m] 25
Przewyższenie [m] 0
Deniwelacja [m] 25
Długość [m]
w tym szacowane [m]
98
Rozciągłość horyzontalna [m]
Położenie geograficzne W grani prowadzącej od szczytu Kominiarskiego Wierchu w kierunku Raptawickiej Turni, ponad 100 m na E od Jaskini Skośnej T.E-06.01. Grań w tym miejscu rozszerza się. Jaskinia położona jest w skałkach od strony Doliny Lejowej.
Opis drogi dojścia do otworu
Jaskinia znajduje się na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego – dojście i zwiedzanie jest możliwe tylko po uzyskaniu zezwolenia Dyrekcji Parku. Z Hali na Stołach idziemy ścieżką wiodącą przez przełęcz ku Stawku i Załupę na Kominiarski Wierch. Nad Załupą, poniżej odpękniętego bloku (oglądany od dołu ma kształt mnicha) trawersujemy w prawo (na zachód) i nieco w górę śladami perci pod pas skałek z bardzo wyraźną, prawie poziomą szczeliną, o długości kilkudziesięciu metrów. W skałkach – tych, u ich podnóża widoczny jest duży otwór, którym zaczyna się jaskinia Suchy Biwak. Od jaskini Suchy Biwak trawersujemy na zachód nieco się obniżając i przekraczamy żeberko na stoku. Następnie podchodzimy w kierunku grani, mając po lewej skałki. Mijamy otwór Lejowej Szczeliny i podążając w górę, pod koniec nieco w prawo, osiągamy grań w rejonie jej niewielkiego obniżenia, gdzie natrafiamy na otwór Jaskini Skośnej. Można też dotrzeć do do tego miejsca ze szczytu Kominiarskiego Wierchu, schodząc ściśle granią. Po około 400 m mijamy szczelinę przecinającą grań poprzecznie i kilka metrów dalej trafiamy na otwór Jaskini Skośnej zorientowany równolegle do grani. Stąd idziemy w kierunku Raptawickiej Turni 100 m. Dojście bez trudności. Pomimo pionowego rozwinięcia nie napotykamy przy Jej zwiedzaniu na większe trudności. Można poruszać się zapieraczką, bez konieczności użycia liny.
Opis jaskini

Jaskinia ma trzy otwory. Otwór I znajduje się w grani i tworzy go szczelina o długości około 5 m i szerokości około 0,5 m. Otwory II i III znajdują się między blokami skalnymi zapadliska w północnym zboczu, kilkanaście metrów poniżej grani (na pierwszej od góry trawiastej półce). Jaskinię tworzą dwie krzyżujące się szczeliny tektoniczne. Otwór I wprowadza do pionowej szczeliny prostopadłej do grzbietu, otwartej od strony NW na odcinku około 7 m od jej górnej krawędzi. Szczelina ta na głębokości około 10 m doprowadza do drugiej szczeliny o biegu równoległym do zbocza i nachylonej na S. Pozostała część jaskini zbudowana jest na tej właśnie szczelinie. Od góry jest ona zablokowana dużymi głazami, wśród których znajdują się dwa pozostałe otwory. W przewężeniach tej szczeliny (szerokość od 0,6 do 1,3 m) utworzyły się mosty z zaklinowanych głazów dając kilka możliwości dotarcia do najniższego poziomu. Tu szczelina jest całkiem zablokowana drobniejszym gruzem skalnym. Duża część jej dna jest pokryta firnem, a ściany w tej okolicy są wylodzone. We wschodniej części można dostać się przez ciasne przełazy między głazami do niewielkiej salki zawaliskowej. Natomiast w kierunku zachodnim szczelina doprowadza do wymienionego wcześniej zawaliska na powierzchni zbocza, z niewielkim prześwitem między głazami. W tej części szczeliny widoczne jest lustro tektoniczne o powierzchni około 30 m.

Jaskinię tworzą rozwarte szczeliny tektoniczne, nie przemodelowane przez wodę, rozwinięte w wapieniach i dolomitach triasu środkowego paraautochtonicznej serii wierchowej. Namulisko stanowią gruz i głazy, miejscami na pochyłych ścianach szczeliny występuje nieco gliny.

Woda występuje głównie w postaci firnu i lodu oraz w niewielkich ilościach skapuje ze stropu. Stan wylodzenia jest zmienny (obserwacje zespołu inwentaryzacyjnego OW PTPNoZ w lipcu 1976 r. i 1977 r.).

Światło wpadające przez otwór I sięga do dna komina (około 13 m), natomiast przez otwory II i III wnika na odległość około 4 m. Roślinność zielona występuje w bliskim sąsiedztwie wszystkich otworów (do 1 m). Głębiej - około 15 m od dolnych otworów – zaobserwowano bezzieleniowy pęd. W jaskini występują mchy.

E. Sobiepanek (OW PTPNoZ) natrafiła na okaz Rymosia sp. (Diptera) w dn. 12. 07. 1977 r.

Historia badań
Historia eksploracji

Jaskinia została odkryta jesienią 1965 r. przez członków Sekcji Grotołazów AKT Poznań. Opis jej opublikował Rösler (1967).

Historia dokumentacji

W ramach inwentaryzacji jaskiń OW PTPNoZ dokumentację wykonał M. Burkacki przy współpracy P. Herzyka, E. Kuźniak i A. Szabunio w dniu 12. 07. 1977 r. Pomiary wykonano busolą geologiczną Meridian i taśmą parcianą. Zaktualizował R.M. Kardaś (2009 r.).
Plan opracował M. Burkacki.

Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona Nie
Literatura
Rösler A. 1967 (informacje o odkryciu, opis); 1968 (informacje o odkryciu, opis); TATRY POLSKIE 1984 (lokalizacja na mapie); Jaskinie TPN 1991 (plan, przekrój, opis inwentarzowy); Siarzewski W. 1994 (zjawiska lodowe); Baścik M. 2001 (wymienia w indeksie nazw).
Materialy archiwalne
Sobiepanek-Krzyżanowska, E. 1979 (fauna).
Autorzy opracowania Mirosław Burkacki
Redakcja Jerzy Grodzicki
Stan na rok 2010
Grafika, zdjęcia Podgląd grafiki plan i przekrój
Nazwa: Autor: Data wprowadzenia:
Zdjęcie