Państwowy Instytut Geologiczny

Państwowy Instytut Badawczy

Jaskinie Polski


Dane szczegółowe jaskini


Nazwa Groby
Inne nazwy Koliba Wyższa
Nr inwentarzowy T.E-08.17
Region Tatry
Współrzędne WGS84 λ: 19°51′55,05″, φ: 49°14′11,57″
Gmina Kościelisko (gm. wiejska)
Powiat tatrzański
Województwo małopolskie
Właściciel terenu Skarb Państwa | Tatrzański Park Narodowy
Podstawa ochrony
Ekspozycja otworu WNW
Pozostałe otwory
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] 1227
Wysokość względna [m] 140
Głębokość [m] 3,70
Przewyższenie [m] 0
Deniwelacja [m] 3,70
Długość [m]
w tym szacowane [m]
125
Rozciągłość horyzontalna [m]
Położenie geograficzne Dolina Kościeliska, na lewym orograficznie zboczu Wąwozu Kraków, w NE ramieniu Zbójnickiej Turni.
Opis drogi dojścia do otworu
Jaskinia znajduje się na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego – dojście i zwiedzanie jest możliwe tylko po uzyskaniu zezwolenia Dyrekcji Parku. Od miejsca, w którym z dna Wąwozu Kraków odchodzi na lewo szlak do Smoczej Jamy T.E-08.07, idziemy jeszcze 20 m w górę wąwozu i skręcamy na prawo. Trawiastą półką biegnącą ukośnie u stóp przewieszonych skał, dostajemy się na strome, lesiste zbocze. Idziemy nim w pobliżu skał około 15 min. do góry niewyraźną percią, aż do miejsca, skąd widać na prawo skalne żebro odchodzące od turni w grzbiecie Żaru, a na lewo, w górze, częściowo zasłoniętą smrekami ścianę, w której znajduje się otwór Jaskini Poszukiwaczy Skarbów T.E-08.18. Dalej niewyraźną percią podchodzimy aż pod ścianę, w której znajduje się otwór tej groty. Stąd idziemy w górę u stóp skał. Po około 5 minutach docieramy do otworu Jaskini Groby, położonego nad stromym stokiem u podnóża ściany, zasłoniętego nieco trawami porastającymi usypisko gruzu skalnego. Przed wejściem do jaskini leży od 1980 r. krata, która nie doczekała się zamontowania w otworze Jaskini Poszukiwaczy Skarbów. Dojście i zwiedzanie bez trudności.
Opis jaskini

Otwór ma szerokość 2,15 m i 0,95 m wysokości, w kształcie zbliżony jest do trójkąta. Na lewo od niego, wśród traw znajduje się ciasny przełaz do wnętrza groty, prawie całkowicie zasypany glebą. Schodzimy po stożku nasypowym do komory wstępnej. Leży w niej krata, która miała być w 1980 r. zamontowana w otworze. Komora ma około 20 m długości, zmienną szerokość i wysokość. W jej środkowej części widać filar skalny oraz nagromadzenie dużych want. Po lewej stronie odchodzą trzy charakterystyczne nisze, od których ma pochodzić nazwa „Groby”. W na końcu środkowej niszy jest kominek o wysokości 3,5 m, a nieco wcześniej, nad łatwym progiem ze starą ostrewką (3,5 m), odgałęzia się krótki, ciasny korytarzyk. Na końcu komory odchodzi ku SW obszerny korytarz z małą odnogą po lewej stronie. Po kilkunastu metrach zakręca on gwałtownie na lewo. Zaraz za zakrętem po lewej stronie, nad 1,5-metrowym prożkiem widać krótki korytarzyk o kształcie rury, tworzący skalne ucho. Na przeciw jego ujścia trzy otwory w przeciwległej ścianie prowadzą do małej zawaliskowej komórki zakończonej zwężającymi się szczelinami. Kilka metrów dalej, w niewielkiej okrągłej salce, główny korytarz znów skręca na prawo. Omijamy po prawej stronie kolejne ucho skalne z kilkoma oknami i po około 20 m marszu dość wysokim, szczelinowym korytarzem docieramy do Sali Zawaliskowej (około 9x4x4 m) o wznoszącym się dnie. Z jej SW i S krańca odchodzą krótkie szczeliny zablokowane wantami. Wg Zwolińskiego za salką tą znajduje się drugi otwór jaskini, zamknięty obecnie zapadliskiem, leżącym od strony Doliny Kościeliskiej.

Jaskinia rozwinęła się na szczelinach w wapieniach malmo-neokomu wierchowej serii autochtonicznej. Rudnicki (1958a) podobnie jak Wójcik (1960b, 1966a) uważają ją za podziemny przepływ potoku Kościeliskiego, powstały w pliocenie. Wójcik (1966a) zalicza jaskinię do V piętra spośród sześciu jakie wydziela w Wąwozie Kraków.

Jaskinia jest myta, jedynie końcowa sala ma charakter zawaliskowy. Na ścianach widać liczne okrągłe zagłębienia oraz nacieki. Szczególnie obficie występuje tu mleko wapienne, obecne są też nacieki grzybkowe. Niewielkie stalaktyty i stalagmity oraz polewy naciekowe można zauważyć przy końcu środkowej niszy odchodzącej z komory wstępnej oraz w korytarzu przed Salą Zawaliskową.

Namulisko buduje głównie ostrokrawędzisty gruz wapienny i glina, w której tworzą się błotne lejki. Domieszkę w drobnych frakcjach stanowi osad allochtoniczny, w którym wg Wójcika (1966b) dominują piaskowce seisu i kajpru oraz kwarc, częściowo w postaci silnie scementowanych nacieków. Przy otworze występuje gleba. W namulisku widać kości nietoperzy i większych zwierząt. Hoyer (1928) znalazł kości kozicy.

Światło sięga do około 20 m. W korytarzu wyczuwa się lekki przewiew, bardzo silny ciąg powietrza wydobywa się z wąskiej szczeliny pod progiem, w końcowym zawalisku. Grota jest wilgotna. Zimą mały otwór wejściowy zasypany jest śniegiem, wskutek czego mróz sięga bardzo płytko. Według Kowalskiego (1953a) roczne pomiary temperatury (21.07.1951–22.07.1952) wykazały średnią 4,4°C, przy amplitudzie 1° (3,8°C–4,8°C).

Roślinność zielona jest obfita, lecz sięga tylko kilka metrów w głąb.

Fauna owadów trogloksenicznych na ścianach bardzo uboga. W głębi zimują nietoperze nocki duże (Myotis myotis) i nocki wąsatki (Myotis mystacinus). Stach wymienia z jaskini owada bezskrzydłego Onychiurus armatus, a z otworu Isostoma pseudomaritima. Kowalski (1955a) wymienia następujące gatunki zwierząt znalezionych w grocie: Helicigona (Chilostroma) cingulella Rossm, Meta menardi (Latr.), Ischyropsalis milleri (Kratochvil), Ceratophysella armata (Nicolet), Onychiurus armatus (Tullberg), Ofimetarius (auct) Stach, Isostoma notabilis Schaffer, Arrhopalites pygmaeus (Wankel), Scoliopteryx libatrix (L.).

 
Historia badań

Faunę badał J. Stach, Kowalski (1951d, 1953a, 1955a) przeprowadził obserwacje mikroklimatyczne i zoologiczne. Uwagi o genezie zamieścili Zwoliński (1955b), Rudnicki (1958a, 1958b) i Wójcik (1960b, 1966a). Nacieki z mleka wapiennego badali Gradziński i Radomski (1957) oraz Gradziński i Wójcik (1961). W zbiorach Muzeum Tatrzańskiego przechowywane są stalagmity, stalaktyty i wykwity na wapieniach zabrane w jaskini przez K. Steckiego (seniora) w latach 1922-1923. Wójcik (1960b, 1966a) zbadał namuliska groty. Szcygieł wypowiada się nt. genezy tektoniki.

Historia eksploracji

Według Kowalskiego (1953a): „Jaskinia znana była od dawna góralom, którzy zbierali tu mleko wapienne używane jako lekarstwo, a może i szukali skarbów. W r. 1882 zwiedził ją Ossowski i opisał jako Kolibę Wyższą. W r. 1885 zwiedził ją Pawlikowski i opisał niezależnie jako Groby. Hoyer zebrał kości na powierzchni namuliska. Stach podaje stąd dwa gatunki owadów bezskrzydłych”.

Historia dokumentacji

Pomiary jaskini wykonał Zwoliński (1951d), natomiast Kowalski (1953a) zamieścił jej plan i opis inwentarzowy datowany na 22 czerwca 1952 r. W ramach inwentaryzacji jaskiń OW PTPNoZ obserwacje terenowe przeprowadziła wielokrotnie I. Luty, a 8 lipca 1994 r. przy współpracy M. Kropiwnickiej sporządziła plan jaskini. Pomiary wykonano taśmą parcianą i busolą geologiczną Meridian. Dane zaktualizowała I. Luty (2009).
Plan opracowała I. Luty.

Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona Nie
Literatura
Ossowski G. 1883a (opisuje jaskinię jako Kolibę Wyższą); Ossowski G. 1883b (streszczenie poprzedniego); Pawlikowski J.G. 1887 (opis); Chmielowski J. 1907 (opis); Świerz M. 1921, 1923 (wzmianki); Zwoliński T. i S. 1925, 1927 (droga i opis); Hoyer H. 1928 (wiadomości o znalezieniu kości kozicy); Zwoliński T. i S. 1930 (droga i opis); Naše Tatry 1931 (wymienia); Wrzosek A. 1933 (wzmianka o charakterze geologicznym jaskini); Szokalski J. 1934 (droga i opis); Stach J. 1934 (wiadomość o znalezieniu owada bezskrzydłego Onychiurus armatus); Wolf B. 19341937 (ditto); Zwoliński T. 1937 (droga i opis); Tatrzański Park Narodowy, 1938 (lokalizacja na mapie 1: 20 000, bez nazwy); Stach J. 1947 (wiadomość o znalezieniu w otworze owada bezskrzydłego Istoma pseudomaritima; Zwoliński T. 1948, 1951 (droga i opis); Zwoliński S. 1951b (autor przeprowadził pomiary jaskini i stwierdził, że ma ona zasypany drugi wylot); Kowalski K. 1951d (wiadomości o badaniach zoologicznych i mikroklimatycznych); Kowalski K. 1953a (plan i opis inwentarzowy); Kowalski K. 1953c (wzmianka o występowaniu nietoperzy); Kowalski K. 1955a (fauna, niektóre dane morfometryczne);Kowalski K. 1955a (fauna, dane morfometryczne); Kowalski K. 1955b (wzmiankuje); Zwoliński S. 1955b (wzmianka dotycząca położenia i genezy); Gradziński R., Radomski A. 1957 (wzmianka o występowaniu mleka wapiennego); Rudnicki J. 1958a (uwagi o genezie); Rudnicki J. 1958b (wzmiankuje w nawiązaniu do rozwoju doliny); Zwoliński T. 1958 (opis); Chodorowski A. 1959 (wzmianka); Wójcik Z. 1959b (wzmianka o występowaniu form freatycznych i wadycznych); Wójcik Z. 1960b (opis osadów, lokalizacja na mapie); Gradziński R., Wójcik Z. 1961 (wzmianka o występowaniu nacieków z mleka wapiennego); Zwoliński S. 1961 (wzmianka o historii poznania, lokalizacja na mapce); Kowalski K. 1962a (wzmianka); Kronika 1962 (wzmianka o badaniach wieku i genezy); Kowalski K. 1965 (podaje jako przykład jaskini statycznej); Wójcik Z. 1966a (geologia, osady, dane morfologiczne, lokalizacja na mapkach); Wójcik Z. 1968 (lokalizacja na mapce); Wójcik Z. 1969 (lokalizacja na mapce, dane morfometryczne, wzmianki); Paryski H., Radwańska-Paryska, Z. 1973 (notatka encyklopedyczna); Tatry Polskie [mapa zastępcza 1:10.000] 1976 (lokalizacja otworu); Parma C., Rajwa A. 1978 (wzmianki o historii poznania); Nyka J. 1981 (wzmianka); TATRY POLSKIE 1984 (lokalizacja na mapie 1:10.000 bez nazwy); Gradziński R. i in. 1985a (lokalizacja na mapie, dane morfometryczne); Jaskinie TPN 1994 (plan i opis inwentarzowy); Cywiński W. 1996 (wzmianka o położeniu i dojściu w przewodniku szczegółowym); Szczygieł J. 2015b (wzmiankuje w kontekście genezy i uwarunkowań tektonicznych).
Materialy archiwalne
Wójcik S. 1959 Inwentarz Jaskiń Tatrzańskich (wymienia).
Autorzy opracowania Izabella Luty
Redakcja Jerzy Grodzicki
Stan na rok 2013
Grafika, zdjęcia Podgląd grafiki plan
Nazwa: Autor: Data wprowadzenia:
Zdjęcie