Jaskinia znajduje się na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego – dojście i zwiedzanie jest możliwe tylko po uzyskaniu zezwolenia Dyrekcji Parku. Drogą wiodącą dnem doliny mijamy Halę Pisaną i odejście szlaku do Wąwozu Kraków. Główny otwór jaskini, z którego wypływa potok, znajduje się w Skale Pisanej stanowiącej prawe (or.) ograniczenie wąskiej w tym miejscu doliny, naprzeciw drugiego mostka za Halą Pisaną. Dojście bez trudności, zwiedzanie uciążliwe ze względu na wodę i ciasnotę części korytarzy jaskini, poznanie niektórych partii wymaga użycia techniki nurkowania swobodnego.

Otwór I (główny) oraz trzy przeziory obok niego znajduje się w ścianie Pisanej Skały, u jej podnóża. Suchy otwór II widać około 30 metrów dalej na SW, w miejscu gdzie droga zbliża się do skały (często bywa zasłonięty głazem lub karpiną). Otwór III, również suchy jest położony pod skałami przy prawym (or.) brzegu potoku, naprzeciwko odejścia szlaku do Jaskini Mylnej. W 1985 r. zbocze doliny osunęło się i otwór został zamknięty wielkim zawaliskiem; aktualnie (2009) nadal jest zamknięty. Nieco na północ od niego są jeszcze dwa mokre, rzadko wykorzystywane przez grotołazów otwory: jeden prowadzi do komórki za otworem III, a drugi jest wyjściem ciasnego, bocznego ciągu groty.

Otwór I o kształcie zbliżonym do trójkątnego ma 1,8 m szerokości i 1,4 m wysokości. Na południowy zachód od niego biegnie za cienką przegrodą skalną 8-metrowy korytarzyk kontaktujący się z powierzchnią trzema obszernymi oknami-przeziorami. Otwór II jest prawie okrągły, ma wymiary około 0,3x0,4 m. Otwór III kształtem przypomina prostokąt (2,1x1,9 m). Leżą w nim dwa duże głazy wapienne.

Za otworem I wiedzie dość obszerny korytarz, którym płynie potok. Przechodzimy go w kombinezonie wodoodpornym lub neoprenowym. Do rozszerzenia nazwanego Komorą Goszczyńskiego woda sięga po kolana lub nieco wyżej (można przejść zapieraczką w kaloszach). Dalej idziemy na lewo, pod prąd, zwężającą się szczeliną z głęboką wodą. Na prawo od niej widać ciasne przebicie (okresowy syfonik) do równoległego wodnego ciągu (Stemple Czółna), a kilka metrów dalej następuje połączenie z nim. Po kilkunastu metrach od połączenia docieramy do zakrętu w prawo. Zaraz za nim w zakończeniu tzw. Komory Końcowej położony jest Syfon. Metodą nurkowania swobodnego schodzimy około 2–2,5 m poniżej lustra wody, do ciasnego przełazu pod krótką przegrodą skalną. Często gromadzi się w nim nanoszony przez wodę materiał, nieomal zamykając prześwit otworu. Za Syfonem wiedzie Nowy Korytarz, rozwinę ty na szczelinie równoległej do głównego ciągu groty. Jego długość wynosi około 40 m. Kończy go zwężenie całkowicie zalane wodą. W stropie tego korytarza można zauważyć buły hematytu. W Nowym Korytarzu po 25 m od syfonu jest do odnoga po lewej stronie, wypełniona po strop wodą, z dużym wypływem, ciasna. Idąc Nowym Korytarzem dalej, są dwa zwężenia, a niedaleko przed zakończeniem korytarza – ciasny syfon, odchodzący na lewo, nieco wstecz, położony w odległości 15 m od poprzedniej odnogi. W tym syfonie przebyto 7 m prawie poziomej szczeliny, przy głębokości 3 m. Dalej następuje ostry skręt na lewo, a ostra brzytwa skalna uniemożliwia nurkowanie.

Wracamy do Komory Goszczyńskiego. Odchodzi z niej kilka ciasnych korytarzyków. Największy z nich prowadzi ku południowemu zachodowi, do Złotego Korytarza. Na prawo od niego widać ujścia labiryntu ciasnych przełazów, przez które przedostajemy się do małego rozszerzenia. Stąd na prawo wąskimi, równoległymi szczelinami można wrócić z powrotem do Komory Goszczyńskiego, a na lewo i nieco dalej ku zachodowi wiedzie ciasny ciąg prowadzący do otworu II. Przed otworem odchodzi na prawo ślepo zakończona szczelina z przebiciem do rozszerzenia w labiryncie.

Wracamy do bardziej obszernego Złotego Korytarza. Ku południowemu wschodowi po kilkunastu metrach przechodzi on w ciąg wodny (Stemple Czółna). Woda jest tu głęboka, a na dnie widać resztki pomostów i stempli oraz czółen. Ciąg ten prowadzi do wcześniej opisanego Syfonu.

Ze środkowej części Złotego Korytarza, ku południowemu wschodowi i dalej ku południowi prowadzi główny ciąg jaskini, który niebawem rozdziela się: na prawo odchodzi Korytarz Skrzelowy z ostrymi, poprzecznymi brzytwami skalnymi wymytymi przez wodę, na wprost biegną dwie równoległe, wąskie szczeliny, a na lewo – niezwykle ciasna, często całkowicie zamulona, krótka odnoga uchodząca w Nowym Korytarzu.

Korytarz Skrzelowy i wąskie szczeliny łączą się ze sobą po około 10 m, dalej główny ciąg zmierza ku południowemu zachodowi. Jeszcze kilka razy rozdziela się na dwie lub trzy szczeliny o równoległym przebiegu z licznymi połączeniami między sobą. Z reguły szczeliny położone od strony zachodniej są szersze. Na tym odcinku odchodzą od ciągu głównego na lewo, w kierunku nieznanych partii jaskini, z których dobiega szum wody, dwa boczne, niezwykle ciasne odgałęzienia. Na prawo wiedzie równie ciasna odnoga, uchodząca otworem wprost do Potoku Kościeliskiego.

Główny ciąg kończy się trójkątną, niską komorą, z której na prawo widać otwór prowadzący do potoku, a na wprost suchy III otwór (aktualnie zamknięty zawaliskiem).

Jaskinia rozwinęła się w wapieniach malmo-neokomu autochtonicznej serii wierchowej. Jest aktualnie czynnym podziemnym przepływem Potoku Kościeliskiego. Rudnicki (1958, 1967) przypisuje jej utworzenie się do trzeciego (ostatniego) zlodowacenia tatrzańskiego, Wójcik (1960b, 1966a) uważa, że powstała w würmie i holocenie. Korytarze jaskini mają charakter rozmytych przez wodę szczelin, o ścianach pokrytych zagłębieniami wirowymi. W części korytarzy widać resztki buł hematytowych. Nacieki nie występują. W jaskini powszechnie spotykane są formy erozyjne o kształcie filarów, żeber, nawisów i brzytew, nazywanych „skrzelami”. W partiach wstępnych zaznaczają się skutki wietrzenia mechanicznego.

Dno jest prawie płaskie. Według Wójcika (1960a,b, 1966a) jego pokrywę stanowi gruboklastyczne rumowisko rzeczne, o składzie identycznym, jak w Potoku Kościeliskim (granity, gnejsy, piaskowce, zlepieńce i łupki seissu i karniku, wapienie triasu, wapienie piaszczyste i krynoidowe liaso-doggeru, dolomity środkowego i górnego triasu, a także plejstoceńskie brekcje piargowe i roślinny detritus). W korytarzach odległych od doliny przeważają osady piaszczyste, korytarz główny ma pokrywę ze żwirów i głazików. Ukształtowanie dna zmienia się w zależności od stanu wody i związanej z nim turbulencji, prędkości przepływu i frakcji transportowanego materiału. W jaskini spotyka się resztki organiczne i gałęzie naniesione przez wodę z górnego odcinka doliny.

Wodny ciąg – od wypływu do Nowego Korytarza – jest stale wypełniony wodą, pozostałe korytarze są zalewane okresowo. Według Dąbrowskiego (1967) wypływ jest zasilany przez 4 ponory położone w dnie Potoku Kościeliskiego na odcinku od mostka przy Krzyżu Pola do południowego otworu jaskini, który funkcjonuje jako ponor w okresach powodziowych. Najdalszy ponor znajduje się w odległości około 520 m od wypływu, przy różnicy poziomów wynoszącej około 33 m. W wypływie 93% wydajności stanowią wody Potoku Kościeliskiego (przy wydatku 280 l/sek.) Reszta wody pochodzi z systemu krążenia krasowego prowadzącego wody z Zadniego Kamiennego nad Wąwozem Kraków (Dąbrowski, Rudnicki 1964). Temperatura wody pozostaje w ścisłym związku z temperaturą powietrza, choć istnieją różnice temperatur wód jaskini i Potoku Kościeliskiego. Kowalski (1953a) podaje, że w dniu 7 kwietnia 1950 r. temperatura wody w wypływie wynosiła 4,4°C, natomiast temperatura wód Potoku Kościeliskiego wynosiła 2,8°C.

Światło sięga do kilkunastu metrów od otworów. Przewiew pomiędzy nimi zależy od warunków atmosferycznych panujących na powierzchni. Strefa wymarzania sięga daleko w głąb jaskini. Zimą we wnętrzu tworzą się nacieki lodowe.

W strefach okołootworowych występuje roślinność zielona i bezzieleniowa. Przy wypływie dominują mchy, sięgające około 1 m w głąb korytarza. Dalej można spotkać wypłonione kiełki, rozwijające się z nasion przyniesionych przez wodę (Kowalski 1953a). Roślinność opisał Żmuda (1915a, 1916a).

We wnętrzu jaskini spotyka się nietoperze oraz liczne owady (pająki, chruściki komary, muchówki, ćmy, motyle i in.), a przy otworach – ślimaki. Dziędzielewicz (1895) opisuje kilka gatunków owadów siatkoskrzydłych zebranych na stropie przy wypływie. Według Chodorowskich (1959) naniesione przez potok szczątki organiczne gromadzące się w aluwiach umożliwiają rozwój fauny interstycjalnej. Wg informacji ustnej D. Graczyka, w syfonach odgałęziających się na lewo od Korytarza Nowego znaleziono w 2008 r. studniczki.

W jaskini prowadzono liczne badania naukowe już od połowy ubiegłego wieku. Zejszner (1844) wykonał pomiary temperatury wody i zauważył związek temperaturowy Wypływu spod Pisanej i Potoku Kościeliskiego. Jego hipotezy potwierdzili Janota (1860) i Ossowski (1882). Pomiary temperatury w wypływie wykonywali także Świerz (1882, 1892, 1899) oraz Birkenmayer (1896), a w późniejszym okresie wielu badaczy, m.in. Kowalski (1953a). Badania chemizmu wód prowadzili Oleksynowa i Komornicki (1958) oraz Chodorowscy (1959). Genezę i ewolucję podziemnego przepływu omawiali Kowalski (1953a), Zwoliński (1955b) Wójcik (1960d). Rudnicki (1959) potwierdził barwieniem przepływowy charakter groty, prowadząc następnie badania z Dąbrowskim (1964), które kontynuował ten ostatni (Dąbrowski 1967).
Badania hydrogeologiczne całego systemu wywierzyskowego przeprowadził też Barczyk (2000 b, 2002, 2008).
Osady badał Wójcik (1960a,b, 1966a). Ich próby przechowywane są w Muzeum Ziemi PAN w Warszawie. W zbiorach Muzeum Tatrzańskiego znajduje się ołów, wykorzystywany zapewne przez poszukiwaczy skarbów, znaleziony w jaskini przez T. Malickiego w 1923 r.
Roślinność przyotworową opisał Żmuda (1915a, 1916a) a faunę badał Dziędzielewicz (1895).

Jaskinia była znana już w XV wieku górnikom pracującym w Dolinie Kościeliskiej przy wydobywaniu rud, pasterzom i poszukiwaczom skarbów. Związane są z nią stare legendy i podania ludowe o ukrytych skarbach, srebrze, duchach strzegących podziemi itp. Na pamiątkę bajki Sabały o śpiącym rycerzu, rzeźbiarz J. Bełtowski wykuł popiersie rycerza na skale nad wypływem. Nieco dalej, przy mostku, widać wykuty, znacznie starszy rysunek górnika z latarnią w ręku i wiosłem lub łopatą. W 1822 r. jaskinię zwiedził leśnik Bluenfeld, a później E. Homolacs z F. Kleinem. Najstarszy, niezwykle barwny opis wyprawy do jaskini pióra S. Goszczyńskiego pochodzi z 1832 r. Goszczyński dotarł jedynie do komory nazwanej jego nazwiskiem Z 1839 r. pochodzi obraz J. N. Głowackiego przedstawiający otwory Wodnej pod Pisaną i Wodnej pod Raptawicką. Stęczyński (1860a) opublikował znany rysunek Wypływu spod Pisanej. J. G. Pawlikowski zwiedzał jaskinię w 1875 roku, poznając nie tylko wodny ciąg, ale i suche korytarze aż do otworu południowego. W 1902 r. jaskinię zwiedzili T. Estreicher i J. Kasprowicz.
W 1923 roku Klub Speleologiczny przy Sekcji Przyrodniczej PTT zorganizował kilka wypraw do jaskini. Uczestniczyli w nich m.in. T. Malicki, T. i S. Zwolińscy i K. Stecki. W wodnym ciągu za Złotym Korytarzem znaleźli ślady prac, jakie mogli wykonać górnicy lub poszukiwacze skarbów o górniczych umiejętnościach. Widać było dylowanie dna, stemple podtrzymujące strop oraz ślady po odstrzałach. Były też dwa czółna – jedno całkiem nowe, zbudowane przez niejakiego Grajcarka szukającego skarbów. Podczas tych wypraw poznano nowe partie korytarzy, aż do Komory Końcowej. Powstała też dokumentacja fotograficzna i opis jaskini (Malicki, Zwoliński 1924). W 1934 r. S. Zwoliński i J. Zahorski po przekopaniu się przez namulisko w 7-metrowej szczelinie w głównym ciągu (w pobliżu Korytarza Skrzelowego) odkryli Nowy Korytarz. Stwierdzili też istnienie syfonu w Komorze Końcowej (Zwoliński 1993).
Nieudaną próbę przenurkowania syfonu podjęli w 1979 r. I. Luty i S. Sowiak. W następnej próbie, podjętej w raz z G. Kowalskim w 1980 r. I. Luty po odgruzowaniu syfonu przeszła przez jego zaciski i zajrzała do Nowego Korytarza, a w następnej akcji dotarła do zwężenia korytarza. W dniach 26-27.12.2008 r. D. Graczyk i D. Lermer (SW) po przebyciu syfonu wyeksplorowali odgałęzienia w Nowym Korytarzu: po 25 metrach od syfonu dotarli do odnogi po lewej stronie, wypełnionej po strop wodą, z dużym wypływem, niemożliwej do przenurkowania ze względu na ciasnotę. Idąc Nowym Korytarzem dalej, D. Graczyk pokonał na bezdechu dwa zwężenia i odnalazł niedaleko przed zakończeniem korytarza ciasny syfon, odchodzący na lewo, nieco wstecz, położony w odległości 15 m od poprzedniej odnogi. W tym syfonie przebył on 7 m prawie poziomej szczeliny, przy głębokości 3 m. Dalej następuje ostry skręt na lewo, a ostra brzytwa skalna uniemożliwia nurkowanie. Widać, że po około 1,5-2 m ciąg ponownie skręca na prawo i obniża się (Graczyk 2008).
Jaskinię opisują wszystkie przewodniki turystyczne po Tatrach, wzmiankowana jest także w beletrystycznych książkach dotyczących Tatr. Nakręcono w niej także sceny do 3 filmów. Kowalski (1953a) opublikował własny opis inwentarzowy datowany na 22 lipca 1952 r. z planem Zwolińskiego.

W trakcie inwentaryzacji jaskiń tatrzańskich PTPNoZ plan suchych partii jaskini wykonała w grudniu 1977 r. I. Luty przy współpracy K. Pohoskiego i U. Olechniewicz. Znaczna różnica długości w stosunku do poprzednio publikowanych danych wynika z dokładniejszego pomiaru wszystkich dostępnych korytarzy, a nie dokonanych ostatnio odkryć. Obserwacje terenowe zbierała I. Luty w okresie wielu lat. Dokumentację fotograficzną jaskini sporządzili W. Burkacki w 1977 r. i I. Luty w 1990 r. oraz w 2008 r. Pomiary wykonano taśmą parcianą i busolą geologiczną Meridian. Dane zaktualizowała I. Luty (2009). Lokalizacja została skorygowana w oparciu o mapę topograficzną Tatr (http://maps.geoportal.gov.pl) w 2013 r przez J. Grodzickiego.
Plan opracowała I. Luty na podstawie własnych pomiarów, a także planu ciągów wodnych S. Zwolińskiego z 1934 r.

Goszczyński S. 1835 (opis zwiedzania części wstępnej); Zejszner L. 1844 (stwierdza przepływowy charakter wypływu spod Pisanej); Janota E. 1860 (pomiary temperatury i charakteru przepływu); Stęczyński B.Z.1860 (rysunek wypływu, legenda o ukrywaniu się tu zbójców); Eljasz W. 1870 (opis); Ossowski G. 1882b (uwagi o przepływach); Świerz L. 1882 (pomiary temperatury); Pawlikowski J.G. 1887 (opis zwiedzania całej jaskini); Świerz L. 1892 (pomiary temperatury); Dziędzielewicz J. 1895 (o owadach); Świerz L. 189 (pomiary temperatury); Kroebl A. 1903 (wzmianka o zwiedzaniu przez J. Kasprowicza i T. Estreichera); Sosnowski P. 1910 (fotografia otworu); Żmuda A. 1915a (opis roślinności); Żmuda A. 1916a (opis otoczenia wypływu i roślinności); Zwoliński T., Malicki T., (plan i opis, fotografie, legendy o jaskini); Włodek J.,1926 (podaje koncentrację jonów wodorowych w wodzie wypływu); Zwoliński S. 1934 (opis korytarzy odkrytych w 1934 r.); Tatrzański Park Narodowy [mapa 1:20 000] 1938 (lokalizacja); Kowalski K. 1953a (opis inwentarzowy i plan Zwolińskiego); Zwoliński S. 1955b (uwagi o genezie i przepływach); Paryski W.H. 1957 (informacja o zwiedzeniu jaskini ok. 1822 r. przez Bluenfelda i in.); Rudnicki J. 1958 (geneza, wiek – wzmianki, schematyczny przekrój); Oleksynowa T., Komornicki J. 1958 (chemizm wód); Chodorowska W., Chodorowski A. 1959 (badania warunków środowiska); Guzik K., Sokołowski S. 1959 (lokalizacja na mapie geologicznej); Rudnicki J. 1959 (wyniki barwienia, zasilanie systemu wodami); Wójcik Z. 1959b (geomorfologia i geneza); Sak A., Szapliński A. 1960 (hydrografia, osady, roślinność); Wójcik Z. 1960a,b (osady); Wójcik Z. 1960d (przepływy); Zwoliński S. 1961 (plan, historia badań, hydrografia, fotografie); Wójcik S. 1964 (przepływy, mapki: geologiczna i hydrograficzna); Dąbrowski T., Rudnicki J. 1864 (przepływy, warunki hydrogeologiczne); Dąbrowski T. 1964 (geneza i ewolucja przepływów); Wójcik Z. 1966a (dane morfometryczne, osady, geneza, wiek); Dąbrowski T. 1967 (geneza i rozwój przepływów); Rudnicki J. 1967 (geneza); Kobyłecki A. 1968 (informacja o analizach wody i powietrza); Tatry Polskie 1976 (lokalizacja); [Kropiwnicka M., Burkacki M.] 1977 (informacja o pracach dokumentacyjnych, fotografie); Nyka J. 1979 (informacja o udziale K. Steckiego w wyprawach Zwolińskich w 1923 r.); TATRY POLSKIE 1984 (lokalizacja na mapie 1:10.000); Borowiec W., Rogalski R. 1985 (lokalizacja na mapie jednostek hydrogeologicznych krasu tatrzańskiego); Gradziński R. i in. 1985a (dane morfometryczne, schematyczna lokalizacja); Gradziński R. i in. 1985b (plan Zwolińskiego); Chowański A. 1987 (informacja o uczestnictwie T. Malickiego w eksploracji w 1923 r.); Kardaś R.M. 1988b (wzmianka o zdjęciach do filmu TV); Zwoliński S. 1993 (opis eksploracji z 1934 r.); Jaskinie TPN, t. 3b, 1993 b (plan i opis inwentarzowy); Wiśniewski W.W. 1999 (ikonografia); Barczyk G. 2000b, 2002 (badania hydrogeologiczne); Barczyk G., 2008 (badania systemu wywierzyskowego); Graczyk D. 2008 (o eksploracji nurkowej za I syfonem, plan wg Zwolińskiego błędnie podpisany, z błędnym szkicem nowych syfonów).

[Siarzewski W., Zwolińska Z.] 1986 (plany w skalach 1:200 i 1:1000 i rysunek roboczy T. Zwolińskiego, plany robocze 1:200 i plan 1:1000 S. Zwolińskiego).