Państwowy Instytut Geologiczny

Państwowy Instytut Badawczy

Jaskinie Polski


Dane szczegółowe jaskini


Nazwa Zaspałkowa Szczelina
Inne nazwy
Nr inwentarzowy T.E-13.04
Region Tatry
Współrzędne WGS84 λ: 19°55′39,76″, φ: 49°14′19,03″
Gmina Kościelisko (gm. wiejska)
Powiat tatrzański
Województwo małopolskie
Właściciel terenu Skarb Państwa | Tatrzański Park Narodowy
Podstawa ochrony
Ekspozycja otworu N
Pozostałe otwory
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] 1743,30
Wysokość względna [m] 0
Głębokość [m] 5
Przewyższenie [m] 0
Deniwelacja [m] 5
Długość [m]
w tym szacowane [m]
10
Rozciągłość horyzontalna [m]
Położenie geograficzne Dolinia Małej Łąki, w cieku Wyżniej Świstówki.
Opis drogi dojścia do otworu
Jaskinia znajduje się na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego – dojście i zwiedzanie jest możliwe tylko po uzyskaniu zezwolenia Dyrekcji Parku. Żółto znakowanym szlakiem podchodzimy Doliną Małej Łąki, następnie skręcamy na prawo, do Niżniej Świstówki i wyraźną, nieznakowaną ścieżką docieramy przez bulę i Przechód wiodący ukośną płytą nad próg, do Wyżniej Świstówki. Dalej idziemy dnem Wyżniej Świstówki w kierunku Przełęczy Małołąckiej. W odległości około 170 m nad miejscem, w którym skały ograniczenia Koprowego Żlebu zbliżają się do dna Wyżniej Świstówki, w jej cieku spotykamy otwór. Położony jest on u podnóża małej skałki, zasłonięty nieco niskim wałem utworzonym z kamieni i gleby. Śnieg gromadzący się za tym obwałowaniem zamyka często całkowicie wejście do jaskini. Dojście i zwiedzanie łatwe.
Opis jaskini

Otwór o wymiarach około 1,5x2 m prowadzi do prostego, opadającego stromo korytarza. Korytarz jest obszerny, ma charakter wysokiej na około 4–6 m szczeliny, w znacznej części wypełnionej zlodowaciałym śniegiem Po około 4 m na prawo do góry odchodzi pochyły komin z małymi, mytymi kaskadami. Na wprost szczelina zwęża się i kontynuuje jaszcze około 6 m aż do zamknięcia jej przez rumosz.

Jaskinia rozwinęła się w wapieniach anizyku (trias środkowy) wierchowej jednostki Ździarów (fałd Czerwonych Wierchów). Powstała na rozmytych szczelinach tektonicznych w dnie doliny, przy okresowo czynnym cieku. Namulisko tworzy głównie rumosz wapienny z domieszką skał krystalicznych i gruboziarnistego piasku. Część materiału wykazuje znaczny stopień obtoczenia.

Jaskinia jest wilgotna. Zalega w niej do późnego lata, często przez cały rok, płat zlodowaciałego śniegu. Z końcowej szczeliny wyczuwa się wyraźny przewiew. Światło sięga do rozwidlenia (około 4 m od otworu).

W strefie okołootworowej rozwijają się nieliczne egzemplarze roślin kwiatowych oraz paprocie, mchy i porosty. Faunę reprezentują owady (m.in. komary i muchówki).

Historia badań
Historia eksploracji

Jaskinia położona przy czynnym przed wojną szlaku turystycznym mogła być znana od dawna, brak jednak wzmianek o niej pochodzących z tego okresu. Grotę zwiedził prawdopodobnie w 1963 r. lub wcześniej Bolesław Jabłoński ze Speleoklubu Warszawskiego PTTK, nazywany przez kolegów Zaspałkiem. W okresie 2–14 sierpnia 1963 r., podczas obozu poszukiwawczego SW PTTK, próbowano udostępnić szczelinę końcową, wybierając z niej kamienie. Jaskinię nazwano Zaspałkową Szczeliną.

Historia dokumentacji

W ramach prac nad inwentaryzacją jaskiń tatrzańskich OW PTPNoZ dokumentację groty sporządziła w dniu 8 sierpnia 1979 r. I. Luty przy współpracy zespołu. Pomiary przeprowadzono busolą geologiczną Meridian i taśmą parcianą. Dane sytuacyjno-wysokościowe położenia otworu podano na podstawie pomiarów wykonanych w dniu 17 sierpnia 1981 r. przez Zespół Koła Naukowego Geodetów Górniczych AGH pod kierownictwem W. Borowca. Dane zaktualizowała I. Luty (2009). W lipcu 2018 r. współrzędne otworu skorygował F. Filar.
Plan opracowała I. Luty.

Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona Nie
Literatura
Kronika 1963 (wzmianka o eksploracji); Borowiec W. i in. 1977,1878 (dane morfometryczne, podają zniekształconą nazwę „Zapałkowa Szczelina”); Luty I. 1982b (informacja o pomiarach sytuacyjno-wysokościowych otworu, bez nazwy); TATRY POLSKIE 1984 (lokalizacja na mapie 1:10000); Gradziński R. i in. 1985a (dane morfometryczne, orientacyjna lokalizacja na mapie, podają zniekształconą nazwę „Zapałkowa Szczelina”); Luty I. 1989a (nowe dane morfometryczne, lokalizacja na mapie, dane historyczne); Siarzewski W. 1994 (zjawiska lodowe); Jaskinie TPN 2000 (plan i opis inwentarzowy).
Materialy archiwalne
Autorzy opracowania Izabella Luty
Redakcja Jerzy Grodzicki
Stan na rok 2013
Grafika, zdjęcia Podgląd grafiki plan
Nazwa: Autor: Data wprowadzenia:
Zdjęcie