Państwowy Instytut Geologiczny

Państwowy Instytut Badawczy

Jaskinie Polski


Dane szczegółowe jaskini


Nazwa Szczelina nad Wielką Litworową
Inne nazwy
Nr inwentarzowy T.E-12.46
Region Tatry
Współrzędne WGS84 λ: 19°54′56,62″, φ: 49°14′18,53″
Gmina Kościelisko (gm. wiejska)
Powiat tatrzański
Województwo małopolskie
Właściciel terenu Skarb Państwa | Tatrzański Park Narodowy
Podstawa ochrony
Ekspozycja otworu N
Pozostałe otwory
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] 1931
Wysokość względna [m] 105
Głębokość [m] 4
Przewyższenie [m] 0
Deniwelacja [m] 4
Długość [m]
w tym szacowane [m]
7
Rozciągłość horyzontalna [m]
Położenie geograficzne Dolina Miętusia, w prawym orograficznie zboczu Doliny Litworowej, w Małołączniaku, w pasie niskich skałek ograniczających od góry żlebek, który trawersujemy dochodząc do otworu Jaskini Wielkiej Litworowej.
Opis drogi dojścia do otworu
Jaskinia znajduje się na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego – dojście i zwiedzanie jest możliwe tylko po uzyskaniu zezwolenia Dyrekcji Parku. Z Przysłopu Miętusiego, niebieskim szlakiem wiodącym doliną Miętusią idziemy w kierunku Małołączniaka. Po wyjściu Kobylarzowym Żlebem na grzbiet Czerwonego Wierchu, podchodzimy jeszcze około 150 m szlakiem do góry (zimą do szóstej tyczki), następnie trawersujemy stok niewyraźną percią, prowadzącą wzdłuż granicy wapieni i skał krystalicznych. Kiedy otworzy się widok na Rygiel, zobaczymy też dwa żeberka skalne z małymi siodełkami, przez które prowadzi perć, a za nimi bardziej wybitny pas skał, w którym znajduje się Jaskinia Wielka Litworowa. Tuż przed skałkami z jej otworem podchodzimy żlebkiem około 25 m. Otwór poszukiwanej szczeliny znajduje się w najbardziej wklęsłym miejscu, u podnóża skałki. Dojście bez trudności, zwiedzanie uciążliwe ze względu na zaciski.
Opis jaskini

Przez mały, szczelinowy otwór przechodzimy ponad leżącym w nim kamieniem do około 2-metrowej, ciasnej studzienki. Dalej wiedzie w głąb skały lekko opadający meanderek (osiąga on około 40 cm szerokości i około 2,5 m wysokości). Po prawie 2 m zwęża się on do 0,3 m, a za zaciskiem rozszerza i  po 6–7 m od otworu kończy go mała salka o średnicy 1 m. Za salką szczelina meandra kontynuuje się lecz jest zbyt ciasna. Meander kontynuuje się też pod otwór, jest tam jednak niedostępny. W jego stropie i w dnie są zaklinowane bloki skalne, między które miejscami można się wcisnąć. Możliwość zejścia istnieje we wstępnej części szczeliny, gdzie w dolnym piętrze na prawo odchodzi niewielka kieszeń, w której w lipcu 1984 r. występował śnieg.

Jaskinia rozwinęła się na szczelinie w kompleksie wapieni i dolomitów anizyku (trias środkowy) serii wierchowej w obrębie jednostki Ździarów (fałd Czerwonych Wierchów). Namulisko tworzą bloki skalne, miejscami drobny rumosz, w dnie wlotowej studzienki z domieszką gliny i humusu.

Wilgotność zależna jest od warunków atmosferycznych, przewiewu brak. Światło rozproszone sięga do zwężenia korytarza. W otworze rosną mchy i paprocie, głębiej roślinność nie występuje. Faunę reprezentują muchy i pająki, znaleziono też skorupki ślimaków.

Historia badań
Historia eksploracji

Wg Wiśniewskiego (2004b) jaskinia została odkryta i wyeksplorowana przez Z. Rysieckiego w dniu 19.08.1974 r. Zamieszczono ją w spisie jaskiń Borowca i in.(1977) pod roboczą nazwą Wąski Meander lub Meander Rysieckiego) i atlasie TPN (Gradziński i in. 1985a) jako obiekt bez nazwy, pod nr 226. Nie wiedząc o tym odkryciu (brak informacji o nim oraz opisu położenia), członkowie Speleoklubu Warszawskiego PTTK T. Łagowski i C. Sadowski w dniu 12 sierpnia 1982 r. odkryli szczelinę ponownie. Otwór był niedostępny, po 8 latach uległ prawdopodobnie częściowemu zasypaniu kamieniami. Po poszerzeniu go (15 lipca 1983 r., J. Książak i T. Łagowski), jaskinię spenetrowała w dniu 16 lipca 1983 r. A. Sadowska po pokonaniu zacisku w otworze.
Szura (2004b) podaje, że podczas eksploracji Partii Wielkanocnych w Jaskini Wielkiej Litworowej (system Wielkiej Śnieżnej), w ciągu odkrytym ponad poziomem +6 m, uzyskano kontakt głosowy ze Szczeliną nad Wielka Litworową, w której jednocześnie prowadzono akcję. Wiśniewski (2004b) zaznacza, że do połączenia jaskiń brak 5 m.

Historia dokumentacji

Pomiary sytuacyjno-wysokościowe położenia otworu wykonał metodą ciągu busolowego T. Łagowski przy współpracy S. Gabińskiego i C. Sadowskiego w lipcu 1983 r., a opis sporządziła A. Sadowska przy współpracy M. Kowalskiej 26 lipca 1984 r., schodząc wówczas do bocznej kieszeni ze śniegiem w dnie meandra. Dane zaktualizowała I. Luty (2009).
Szkic (bez pomiarów) wykonała A. Sadowska.

Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona Nie
Literatura
Borowiec i in. 1977 (wymieniona pod roboczą nazwą Wąski Meander lub Meander Rysieckiego); Kardaś R.M. 1984 a (informacja o eksploracji); Luty I. 1984 (o eksploracji i pomiarach, bez nazwy); Burkacki M. i in. 1984 (informacja o odkryciu z błędną datą); Gradziński R. i in. 1985a (wymienia jako obiekt bez nazwy, pod nr 226); Jaskinie TPN 1999 (plan i opis inwentarzowy pod błędnym numerem E-12.45); Szura C. 2004b (uwaga o możliwości połączenia z Jaskinią Wielką Litworową); Wiśniewski W.W. 2004b (o perspektywach eksploracji, dane dotyczące historii poznania).
Materialy archiwalne
Autorzy opracowania Izabella Luty, Anna Sadowska
Redakcja Jerzy Grodzicki
Stan na rok 2010
Grafika, zdjęcia Podgląd grafiki szkic planu
Nazwa: Autor: Data wprowadzenia:
Zdjęcie