Dane szczegółowe jaskini
Nazwa | Jaskinia Piarżysta |
Inne nazwy | |
Nr inwentarzowy | T.F-09.03 |
Region | Tatry |
Współrzędne WGS84 | λ: 19°52′27,50″, φ: 49°14′04,09″ |
Gmina | Kościelisko (gm. wiejska) |
Powiat | tatrzański |
Województwo | małopolskie |
Właściciel terenu | Skarb Państwa | Tatrzański Park Narodowy |
Podstawa ochrony | |
Ekspozycja otworu | NE |
Pozostałe otwory | |
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] | 1264 |
Wysokość względna [m] | 45 |
Głębokość [m] | 7,50 |
Przewyższenie [m] | 0 |
Deniwelacja [m] | 7,50 |
Długość [m]
w tym szacowane [m]
|
15
|
Rozciągłość horyzontalna [m] | |
Położenie geograficzne | Dolina Kościeliska, na lewym orograficznie zboczu Wąwozu Kraków, w jego środkowej części. |
Opis drogi dojścia do otworu |
Jaskinia znajduje się na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego – dojście i zwiedzanie jest możliwe tylko po uzyskaniu zezwolenia Dyrekcji Parku. Z Hali Pisanej idziemy dnem Wąwozu Kraków do charakterystycznego rozszerzenia zwanego Rynkiem. Stąd odchodzą dwie ważne perci: jedna, prowadząca prawym (or.) trawiasto-piarżystym stokiem na Przełączkę za Saturnem i druga, prowadząca początkowo na W, a następnie ku SW stromym, porośniętym roślinnością przeciwległym stokiem do żlebu między skałkami lewego or. zbocza – stanowiąca obejście progów, położonych dalej w Wąwozie. Tą niezbyt wyraźną percią wznosimy się (nieco wstecz) wzdłuż podnóża wysokiej skały zamykającej Rynek od południa, nazywanej Kościołem Mariackim. Posuwamy się około 100 m w kierunku wylotu żlebu, przed którym, w ścianie skałki widać – u dołu skośnego zacięcia, przechodzącego wyżej w okap – ukośny, szczelinowy otwór. Wspinamy się do niego (łatwo) kilka metrów trawiasto-skalistym zboczem. Dojście i zwiedzanie łatwe.
|
Opis jaskini |
Ukośny otwór, o wymiarach około 1x1 m, rozwinięty na przecięciu dwóch szczelin, prowadzi do stromo opadającego korytarza, całkowicie zasypanego na końcu gruzem wapiennym. Korytarz powstał na pęknięciu tektonicznym w obrębie wapieni malmo-neokomu wierchowej serii autochtonicznej. Dno jaskini pokrywa autochtoniczny rumosz wapienny z niewielką domieszką gliny. Okruchy mają przeważnie średnicę kilku centymetrów, sporadycznie występują głazy osiągające kilkadziesiąt cm. W otworze spotyka się nieco gleby. Na końcu korytarza widać ślady przekopywania, zachowały się resztki drewnianej obudowy, powstrzymującej piarg od osuwania się. Na półce przy otworze leżą odłożone tam kości długie – prawdopodobnie wydobyte z rumowiska na końcu korytarza. Na ścianach i stropie występuje niewiele drobnych nacieków grzybkowych. Jaskinia jest wilgotna, ze stropu kapie woda. Przewiew nie występuje. Światło odbite sięga do zakrętu korytarza. Wśród bogatej roślinności przyotworowej T. Bielska zebrała w dniu 28 lipca 1977 r. następujące okazy: kwiatowe: Chrysosplenium alternifolium L., Heliosperma quadridentatum Sch. et Thell., Ranunculus alpestris L., Bellidiastrum michelii Cass., Swertia perennis L., Viola biflora L., Campanula polymorpha Witasek, Primula elatior Grufb., Poa alpina L., Galium anisophyllum Vill., Polygonum bistorta L., Soldanella carpatica Vierh., Pedicularis palustris L., Saxifraga aizoon Jacq., Saxifraga aizoides L., Androsace lactea L., Phyteuma orbiculare L., Arabis arenosa Scorp., Myosotis palustris Nathorst, Luzula nemorosa E. Mey, Epilobium montanum L., Festuca versicolor Tausch. paprotniki: Cystopteris fragilis Bernh., Asplenium viride Huds., Phegopteris robertiana A.Br. Głębiej występują mchy i porosty, a na zakręcie korytarza - glony. W 1977 r. zaobserwowano też białą pleśń. W trakcie prowadzonych badań, E. Sobiepanek-Krzyżanowska zebrała w dniu 13 lipca 1977 r. następujące okazy Diptera: Bolitophila cinerea (1 ♀), Bolitophila hybrida (1 ♀), Helomyza modesta (1 ♂, 2 ♀). Podczas sporządzania dokumentacji jaskini w dniu 23 sierpnia 1981 zaobserwowano również występowanie ciem i pająków. |
Historia badań |
Obserwacje osadów opublikował Wójcik (1960b) zwracając uwagę na brak margli albu. |
Historia eksploracji |
Jaskinia została odkryta w 1954 r. przez grotołazów z Zakopiańskiej Sekcji Taternictwa Jaskiniowego. Nastąpiło to zapewne w okresie wiosenno-letnim – wnioskując z notatki Zwolińskiego (1954a). Fakt ten wspomniany jest również mniej precyzyjnie przez Steckiego (1956), przy czym notatka sugeruje błędnie, że miało to miejsce później – jesienią 1954 r. Za datą podaną przez Zwolińskiego przemawia fakt, że nie wspomina on o odkryciach dokonanych 1 listopada 1954 r. w Jaskini Owczej – gdyż Wierchy na rok 1954 jesienią były już w druku (ukończonym w grudniu 1954 r.), a obejmuje eksplorację rejonu Zakosistej. Po odkryciu, lub w latach następnych podjęto próby przekopania się przez rumosz na końcu korytarza. Według danych Rudnickiego (materiały archiwalne) wykop ten istniał już w dniu 17 września 1959 r. Ślady tych prac w postaci drewnianych belek obudowy czytelne są do dzisiaj. |
Historia dokumentacji |
W ramach prac inwentaryzacji jaskiń tatrzańskich OW PTPNoZ w 1977 r. T. Bielska prowadziła badania roślinności przyotworowej, a E. Sobiepanek-Krzyżanowska fauny. Dokumentację jaskini sporządził w dniu 23 sierpnia 1981 r. R. M. Kardaś przy współpracy A. Skarżyńskiego. Pomiary wykonano busolą geologiczną Meridian, klinometrem Freiberg i taśmą parcianą. Zaktualizował R.M. Kardaś (2009 r.). |
Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona | Nie |
Literatura |
Zwoliński S. 1954a (informacja o odkryciu); Zwoliński S. 1955a (wzmiankuje); Stecki K. (jr), 1956 (wzmianka o odkryciu jaskiń w okolicy Zakosistej – bez nazwy); Zwoliński S. 1961 (wzmianka o odkryciu przez grotołazów zakopiańskich); Wójcik Z. 1960b (wysokość nad wąwozem, osady); Wójcik Z. 1966a (dane morfometryczne i geologiczne); Wójcik Z. 1969a (dane morfometryczne i geologiczne); Kropiwnicka M., Burkacki M. 1976 (wzmianka o pracach inwentaryzacyjnych); TATRY POLSKIE 1984 (lokalizacja na mapie, bez nazwy); Gradziński, R. i in. 1985a (dane morfometryczne, lokalizacja na mapie); Zwoliński S. 1987 (wzmianka o odkryciu); Rajski M. 1988 (wzmianka o odkryciu w 1954); Jaskinie TPN 1994 (plan, przekrój i opis inwentarzowy); Bielska T., Mickiewicz J. 2000 (flora).
|
Materialy archiwalne |
Rudnicki, J. 19571959 [notatnik terenowy], (opis jaskini datowany na 17 09 1959, lokalizacja na szkicu); Wójcik, S. 1959, Inwentarz jaskiń tatrzańskich (wymienia w spisie jaskiń Wąwozu Kraków); Sobiepanek-Krzyżanowska, E. 1979 (fauna).
|
Autorzy opracowania | Rafał M. Kardaś |
Redakcja | Jerzy Grodzicki |
Stan na rok | 2010 |
Grafika, zdjęcia |
![]() |