Jaskinia znajduje się na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego – dojście i zwiedzanie jest możliwe tylko po uzyskaniu zezwolenia Dyrekcji Parku. Z parkingu samochodowego na Palenicy Białczańskiej idziemy drogą asfaltową do Morskiego Oka. Następnie skręcamy na czerwono znakowany szlak prowadzący na Rusinową Polanę. Idąc nim przechodzimy przecinający ścieżkę Głęboki Żleb i 200 m za nim wchodzimy na niewielkie wypłaszczenie w obrębie zbocza. Tu opuszczamy znakowaną ścieżkę i skręcamy ku północy w las. Lasem schodzimy niepozornym żlebem, który po kilkudziesięciu metrach staje się bardziej stromy i doprowadza nas do otworu jaskini ukrytego w gęstej roślinności. Dojście bez trudności, zwiedzanie trudne (ciasno).

Otwór jaskini ma szerokość 3,5 m, a w najwyższym miejscu osiąga 1,5 m wysokości. W lewej jego części znajduje się duży kamień. Za otworem rozwija się ku południowi przestronny, nieznacznie opadający korytarz. Pod jego prawą ścianą płynie niewielki ciek wodny, znikający w otworze w osadach namuliska. Podążamy w głąb jaskini pod prąd cieku wodnego. Korytarz zwęża się do 1 m i zmienia kierunek na południowo zachodni. Po 9 m ciek wodny płynący do niedawna pod prawą ścianą korytarza przenosi się na lewą stronę; dochodzimy do miejsca jego wypływu ze ściany. Podążamy dalej już suchym korytarzem przez 0,5 m wysokości prożek skalny do końca dotychczasowego korytarza. Metr przed jego końcem, w ścianie z lewej strony znajduje się ciasne wejście do szczelinowego korytarza rozwijającego się równolegle do wcześniej opisywanego. Korytarze te oddzielone są od siebie płytą skalną. Wchodzimy w ciasny korytarz i po 4 m dochodzimy do wąskiego przejścia między ścianą, a leżącym tu kamieniem. Przełaz ten wprowadza nas do sali o owalnym dnie o średnicy ok. 2,5 m wysokiej na około 5 m. Dnem sali płynie woda spadająca kaskadowymi progami w południowej części sali; w północnej części sali znika ona w niedostępnej szczelinie. Jest to ta sama woda, którą wcześniej widzieliśmy w partiach wstępnych jaskini. Dalsza droga wiedzie do góry kaskadowymi progami, którymi płynie woda. Tuż nad nimi korytarz zwęża się do 0,5 m i skręca na zachód, by zaraz osiągnąć szerokość 0,3 m i nowy kierunek północno-zachodni. Za ciasnym przejściem korytarz rozszerza się i biegnie w kierunku zachodnim. Na dnie korytarza znajduje się rynna denna wypełniona płynącą wodą. Rynna ta zanika po 3 m, a korytarz po dalszych 3 m kończy się ślepo. W miejscu zakończenia rynny odchodzi boczny, krótki korytarzyk z niewielkim ciekiem wodnym i dwoma małymi progami w dnie; na dnie końcowej, niedostępnej szczeliny jest niewielka kałuża.

Jaskinia rozwinęła się w wapieniach triasu środkowego (anizyk) z przewarstwieniami dolomitów i wapieni dolomitycznych serii wierchowej. Skały te zapadające stromo ENE tworzą łuskę nasuniętą w kierunku depresji Szerokiej Jaworzyńskiej na wschodnim skłonie elewacji Koszystej. Jaskinia Wołoszyńska Wyżnia jest jaskinią typu powierzchniowego (grottes cutaneés), a zarazem dostępnym fragmentem krasowego systemu odwodnienia niewielkiego odcinka zbocza Wołoszyna. Rozwija się równolegle do powierzchni terenu, a dostęp do niej spowodowało rozcięcie zbocza przez niewielki boczny żleb. Wydaje się że jaskinia powstała u schyłku zlodowacenia Würm, kiedy to agresywne wody pochodzące z topniejącej pokrywy lodowej penetrowały rozmarznięte, przypowierzchniowe warstwy skalne.

Ściany jaskini są lite. W jaskini występuje namulisko gliniasto-kamieniste. Wśród kamieni występują otoczki skał krystalicznych pochodzące z niszczenia moren pokrywających zbocze w okolicach jaskini. W otworze występuje humus.

Światło rozproszone dociera 10 m. w głąb korytarza. Jaskinia jest wilgotna. W okresie wiosennych roztopów i po opadach przez całą jaskinie płynie ciek wodny, a na kaskadowych progach tworzą się wodospady. Wysoki poziom wody może uniemożliwić dotarcie do końcowych partii jaskini.

W otworze występuje roślinność zielona, w głębi w strefie zasięgu światła glony, porosty i mchy. Obserwacje fauny nie były prowadzone.

Żwirowisko jaskini badał Wójcik (1960,1966) i stwierdził występowanie allochtonicznych osadów krystalicznych, a także na podstawie analizy wysokości względnej korytarzy jaskini nad dnem doliny Białki zaklasyfikował ją do VI piętra jaskiń tatrzańskich i przypisał wiek plioceński. Poglądy te znalazły się również w pracy Głazka i Wójcika (1963). Współczesny system cyrkulacji wód szczelinowo- krasowych w obrębie jaskini za pomocą barwienia został przeprowadzony przez Dąbrowskiego i Głazka (1968). Syntetyczną pracę o genezie i wieku jaskini opublikował Głazek (1969).

Jaskinia została odkryta przez S. Zwolińskiego w 1950 r. On też sporządził pierwszy jej plan, który nie został opublikowany. Dotyczy jej wzmianka o zwiedzaniu z przypisaną nazwą Wołoszyńska Górna (Kronika 1952). Może jej dotyczyć informacja Paryskiego o Wołoszyńskiej Jaskini. Pierwszy opublikowany plan jaskini sporządził Kowalski (1953) w ramach inwentaryzacji jaskiń Polski. Młode przesunięcia tektoniczne w jaskini zanotowali Wójcik i Zwoliński (1959).  Jaskinia została ujęta w spisie w Atlasie TPN (Gradziński i in. 1985a).

Dokumentację jaskini sporządzili w dniu 20 lipca 2000 r A. Gajewska i K. Recielski. Pomiary wykonano przy użyciu busoli Sisteco i taśmy parcianej. Zaktualizował K. Recielski (2009 r.).
Plan opracował K. Recielski.

Kronika 1952 (wzmianka z nazwą); Paryski, W.H. (wzmianka); Kowalski, K. 1953a (opis, dokumentacja graficzna); Wójcik, Z., Zwoliński, S. 1959 (obserwacje tektoniczne); Wójcik, Z. 1960b (badanie osadów); Głazek, J., Wójcik, Z. 1963 (wiek jaskini); Wójcik, Z. 1966a (wiek jaskini); Dąbrowski, T., Głazek, J. 1968 (barwienia, badania hydrogeologiczne); Głazek, J. 1969 (geneza i wiek); TATRY POLSKIE 1984 (lokalizacja na mapie 1:10000 wraz z nazwą); Gradziński, R. i in. 1985a (lokalizacja na mapie i dane morfometryczne); Jaskinie TPN 2002 (plan i przekrój, opis inwentarzowy).