Dane szczegółowe jaskini
Nazwa | Jaskinia pod Okapem |
Inne nazwy | |
Nr inwentarzowy | T.F-09.11 |
Region | Tatry |
Współrzędne WGS84 | λ: 19°52′39,85″, φ: 49°14′06,54″ |
Gmina | Kościelisko (gm. wiejska) |
Powiat | tatrzański |
Województwo | małopolskie |
Właściciel terenu | Skarb Państwa | Tatrzański Park Narodowy |
Podstawa ochrony | |
Ekspozycja otworu | W |
Pozostałe otwory | 2 - ku SW, 1333 m n.p.m. |
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] | 1330 |
Wysokość względna [m] | 90 |
Głębokość [m] | 3 |
Przewyższenie [m] | 18,50 |
Deniwelacja [m] | 21,50 |
Długość [m]
w tym szacowane [m]
|
120
|
Rozciągłość horyzontalna [m] | |
Położenie geograficzne | Dolina Kościeliska, na prawym orograficznie zboczu Wąwozu Kraków, w Upłazkowej Turni. |
Opis drogi dojścia do otworu |
Jaskinia znajduje się na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego – dojście i zwiedzanie jest możliwe tylko po uzyskaniu zezwolenia Dyrekcji Parku. Z Hali Pisanej żółtym szlakiem docieramy do Wąwozu Kraków. Jego dnem docieramy do charakterystycznego rozszerzenia nazywanego Rynkiem. Stąd kierujemy się dalej w górę wąwozu, pokonujemy pierwszy próg w jego zwężeniu i docieramy do dużej wanty przy odejściu żlebu prowadzącego na lewo, pod Upłazkową Turnię. Do górnej części tego żlebu wspinamy się przez widoczną z daleka Dziurę pod Wantą T.F-09.10 (wanta w otworze tworzy pierwszy próg żlebu), lub łatwiej, omijając ją po lewej stronie. Nieco wyżej, nad drugim, łatwym progiem, żleb rozszerza się i przechodzi w piarżystą depresję. Po prawej stronie widać w ścianie pod dużym okapem otwory jaskini. Prowadzi do nich około 10-metrowy, płytowy próg (III). Dojście i zwiedzanie miejscami trudne, przydatna lina (30 m).
|
Opis jaskini |
Otwór główny ma kształt poziomej soczewki (4x2,5 m), boczny jest pochyloną, wysoką szczeliną o szerokości 0,4 m. Okap nad nimi powstał wg [Wójcika] (1960i) na przecięciu dwóch uskoków i powierzchni odpęknięcia. Za otworem bocznym wiedzie ciasna, pochyła szczelina, którą po 8 m kończy około 5-metrowy kominek. W połowie jej długości można wspiąć się do góry około 6 m (niezwykle ciasno), omijając po drodze kilka poziomych rozszerzeń tworzących rodzaj równoległych korytarzyków. Szczelina ta ma niedostępne połączenie z bocznym odgałęzieniem ciągu głównego. Za otworem głównym prowadzi stromo do góry, ku E, śliski, soczewkowaty korytarz o skalnym dnie. Rozwinięty jest on na powierzchni międzywarstwowej o nachyleniu 53° S. W pobliżu otworu, na lewo, odgałęziają się dwa bardzo ciasne korytarzyki wymyte na poprzecznych szczelinach. Drugi z nich ma połączenie z wyżej opisaną szczeliną za bocznym otworem. Na wysokości tego korytarzyka, w dnie głównego ciągu, jest marmit o średnicy 0,5 m. Po 16 m od otworu główny korytarz staje się mniej stromy i zakręca ku NE. Przegradzają go dwa małe prożki (1,5 m i 2 m). Za ostatnim z nich ciąg opada najpierw łagodnie, następnie 3-metrowym progiem. Dalej, na odcinku 17 m, aż do 1,5-metrowego kominka, jaskinia zmienia charakter. Dno jest tu prawie poziome, zasłane rumoszem i gliną. Korytarz o półokrągłym przekroju (0,8x0,8 m) zakręca kilkakrotnie. Po lewej stronie, w stropie widać 3-metrowy, ciasny kominek. Za nim, również na lewo odchodzi boczny, 13-metrowy korytarzyk o półokrągłym (0,5x0,5 m) przekroju. Wiedzie on nieco do góry. Za małym marmitem jego dno przechodzi w rozszerzającą się szczelinę zakończoną 6-metrową studzienką, uchodzącą do głównego ciągu. Za wyżej wzmiankowanym 1,5-metrowym kominkiem, główny korytarz ma charakter wysokiej, rozmytej szczeliny. Opada ona pochylnią z kilkoma kaskadkami do małej komórki, ograniczonej poprzeczną w stosunku do osi korytarza płytą z lustrem tektonicznym i niewielkim wymyciem. Wzdłuż płyty, w obie strony odchodzą krótkie, zamulone korytarzyki (dłuższy – ku SE). Położone są one blisko powierzchni terenu (słychać odgłos szumu wiatru, jest też więcej owadów, niż w pozostałej części groty). Jaskinia została wymyta na szczelinie tektonicznej o przebiegu SW-NE i częściowo na powierzchni międzywarstwowej, w wapieniach malmo-neokomu wierchowej serii autochtonicznej. W głównym ciągu widoczne są młode przesunięcia tektoniczne, o których wzmiankuje Wójcik i Zwoliński (1959). Wójcik (1966a) zalicza grotę do czwartego piętra jaskiń w obrębie wydzielonego przez siebie sześciopiętrowego systemu jaskiń w Wąwozie Kraków. Ściany korytarzy są myte. W końcowej części jaskini (w rejonie pochylni) występują plewy naciekowe, niewielkie stalaktyty oraz nacieki grzybkowe. Na pochyłych odcinkach korytarzy dno stanowi lita skała. Miejscami widać marmity i kaskadki. Namulisko jest skąpe. Na poziomych odcinkach korytarzy składa się z rumoszu wapiennego z domieszką gliny, a obniżenia wypełnia mokry osad piaszczysto-ilasty. W szczelinach końcowych tworzą się na nim błotne lejki. Osady allochtoniczne występują w drobnych frakcjach. Wg Wójcika (1960b) dominują w nich piaskowce seisu i kajpru oraz kwarc. W namulisku obecne są też połamane pokrywy naciekowe oraz kości zwierząt. Jaskinia jest wilgotna. Ściany są mokre, woda kapie ze stropu, w obniżeniach tworzą się kałuże. Światło sięga do 16 m od otworu. Wyczuwa się przewiew. Roślinność uboga. Do 4 m występują mchy, glony i porosty. Zauważono obecność owadów takich jak: muchy, chruściki i chrząszcze do ok. 20 m od otworu oraz w partiach końcowych. Podczas prac inwentaryzacyjnych OW PTPNoZ E. Sobiepanek-Krzyżanowska zebrała w lipcu i sierpniu 1978 r. Gastropoda: Arion subfuscuspuł. Barbera
Diptera: Trichocera maculipennis(4 ♀) Collembola: Onychiurus armatus.
W jaskini występują też nietoperze. Podczas zwiedzania w 1957 r. znaleziono czaszkę kozicy, fragment miednicy kuny i kości nietoperzy. |
Historia badań |
Pierwszą informację o odkryciu, wykonaniu planu i wstępnych badań geologicznych zamieścił Wójcik (1957g). Wraz ze Zwolińskim przeprowadził on obserwacje młodych przesunięć tektonicznych (Wójcik, Zwoliński 1959), zbadał również osady i genezę groty (Wójcik 1960b, 1966a). |
Historia eksploracji |
Otwór jaskini odkrył w dniu 20 lipca 1957 r. Z. Wójcik w towarzystwie K. Steckiego przechodząc samotnie kilkanaście metrów. Tego samego dnia zespół w składzie Z. Wójcik, T. Wojtera, Z. Stecka, W. Habil i W. Rejman zwiedził korytarz do końca. |
Historia dokumentacji |
W dniu 22 lipca 1957 r. plan jaskini sporządzili Z. Wójcik, T. Janasz, A. Korsak, J. Bieniaszewski i T. Wyciągała. Plan ten, wykonany w czasie zlotu taterników jaskiniowych Klubu Wysokogórskiego, opublikował [Wójcik] (1960i). Nie zauważono wówczas bocznego otworu i szczeliny za nim. Nieco później grotołazi zakopiańscy rozpoczęli roboty ziemne w szczelinach końcowych, lecz zostały one wkrótce zaniechane. |
Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona | Nie |
Literatura |
Wójcik Z. 1957g (informacja o odkryciu, wykonaniu pomiarów i wstępnych badań geologicznych); Wójcik Z., Zwoliński S. 1959 (wzmianka o młodych przesunięciach tektonicznych); [Wójcik Z.] 1960i (plan i opis inwentarzowy); Wójcik Z. 1960b (badania osadów, lokalizacja na mapie); Wójcik Z. 1966a (niektóre dane morfometryczne i geologiczne, ogólne uwagi o osadach, lokalizacja na mapie); Wójcik Z. 1969a (niektóre dane morfometryczne i geologiczne, lokalizacja na mapie geologicznej, fotografia otworu); Uchmański B. 1969e (wymienia w indeksie zawartości notatek w „Przeglądzie Powszechnym”); Kropiwnicka M., Burkacki M. 1976 (informacja o pracach inwentaryzacyjnych); Kardaś R.M., Burkacki M. 1977 (informacja o pracach inwentaryzacyjnych); Kardaś R.M. 1979e (informacja o wykonaniu pełnej dokumentacji); TATRY POLSKIE 1984 (lokalizacja na mapie); Gradziński R. i in. 1985 (lokalizacja na mapie, dane morfometryczne); Jaskinie TPN 1994 (plan, przekrój i opis inwentarzowy); Cywiński W. 1996 (wzmianka o położeniu i dojściu w przewodniku szczegółowym).
|
Materialy archiwalne |
Wójcik, S. 1959 (wymienia w przygotowywanym od 1959 r. inwentarzu jaskiń); Sobiepanek-Krzyżanowska, E. 1979 (fauna).
|
Autorzy opracowania | Izabella Luty |
Redakcja | Jerzy Grodzicki |
Stan na rok | 2013 |
Grafika, zdjęcia | plan przekrój |