Dane szczegółowe jaskini
Nazwa | Jaskinia Wołoszyńska Niżnia |
Inne nazwy | Wołoszyńska Dolna, Wołoszyńska Jaskinia |
Nr inwentarzowy | T.E-25.02 |
Region | Tatry |
Współrzędne WGS84 | λ: 20°05′21,35″, φ: 49°14′39,95″ |
Gmina | Bukowina Tatrzańska (gm. wiejska) |
Powiat | tatrzański |
Województwo | małopolskie |
Właściciel terenu | Skarb Państwa | Tatrzański Park Narodowy |
Podstawa ochrony | |
Ekspozycja otworu | NE |
Pozostałe otwory | |
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] | 1130 |
Wysokość względna [m] | 130 |
Głębokość [m] | 4 |
Przewyższenie [m] | 11,70 |
Deniwelacja [m] | 15,70 |
Długość [m]
w tym szacowane [m]
|
46,40
|
Rozciągłość horyzontalna [m] | |
Położenie geograficzne | Dolina Białki, na wschodnim zboczu Wołoszyna, w żlebie. |
Opis drogi dojścia do otworu |
Jaskinia znajduje się na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego – dojście i zwiedzanie jest możliwe tylko po uzyskaniu zezwolenia Dyrekcji Parku. Z parkingu samochodowego na Palenicy Białczańskiej idziemy drogą asfaltową do Morskiego Oka. Następnie skręcamy na czerwono znakowany szlak prowadzący na Rusinową Polanę. Idąc nim, przechodzimy przecinający ścieżkę Głęboki Żleb i 200 m za nim wchodzimy na niewielkie wypłaszczenie w obrębie zbocza. Tu opuszczamy znakowaną ścieżkę i skręcamy ku północy w las. Lasem schodzimy niepozornym żlebem, który po kilkudziesięciu metrach staje się bardziej stromy i doprowadza nas do otworu jaskini Wołoszyńskiej Wyżniej T.E-25.01 ukrytego w gęstej roślinności. Spod otworu schodzimy około 20 m. stromym zboczem prowadzącym do prostopadłego żlebu, w którego prawej ścianie, porośniętej bujną roślinnością, znajduje się mały otwór jaskini. Dojście bez trudności, zwiedzanie dość trudne.
|
Opis jaskini |
Otwór jaskini ma 0,5 m wysokości i podstawę 0,4 m. Wprowadza on przez krótki, ciasny korytarz do komory o wymiarach 5x3 m. Dno komory stanowi namulisko gliniasto-kamieniste, zaś po prawej stronie występują dwa zagłębienia wirowe o charakterze marmitów. Ku wschodowi komora przechodzi w szczelinowy korytarz, na początku którego znajduje się owalna studnia o głębokości 4 m o zagruzowanym dnie. Korytarz ten po 3 m kończy się niedostępną szczeliną. Jaskinia kontynuuje się stromą pochylnią rozwijającą się ku górze w kierunku południowo-zachodnim. Pochylnia rozcięta jest rynną denną o szerokości 0,3–0,6 m przechodzącą ku dołowi w szczelinę meandra. Pochylnia po 8 m doprowadza nas na krawędzi studni o głębokości 4 m, nad którą trawersujemy i wchodzimy do szerokiego na 1,5 m korytarza. Korytarz ten rozwija się w kierunku południowym; jest wznoszącą się, usłaną kamieniami pochylnią kończącą się po 9 m zawaliskiem. Na początku opisywanego korytarza w jego prawej ścianie znajduje się wypływ wody, która spada wodospadem o wysokości 4,6 m do studni. Na dno studni najdogodniej dostać się można wchodząc w szczeliną wcześniej opisywanego meandra w połowie pochylni. Meander doprowadza nas nad próg o wysokości 2,7 m, którym schodzimy do korytarza rozwijającego się na poziomie dna wcześniej opisywanej studni. Na dnie studni spadająca woda utworzyła niewielkie jeziorko średnicy 1 m, z którego bierze początek ciek wodny płynący korytarzem w kierunki północno-wschodnim, znikający wśród kamieni na końcu korytarza. Korytarz ten po 6 m zwęża się do szerokości 0,5 m, a następnie staje się niedostępny dla człowieka. Jaskinia rozwinęła się w wapieniach triasu środkowego (anizyk) z przewarstwieniami dolomitów i wapieni dolomitycznych serii wierchowej. Skały te zapadając stromo ENE tworzą łuskę nasuniętą w kierunku depresji Szerokiej Jaworzyńskiej na wschodnim skłonie elewacji Koszystej. Jaskinia Wołoszyńska Niżnia jest jaskinią typu powierzchniowego (grottes cutaneés), a zarazem dostępnym fragmentem krasowego systemu odwodnienia niewielkiego odcinka zbocza Wołoszyna. Rozwija się równolegle do powierzchni terenu, a dostęp do niej spowodowało rozcięcie zbocza przez niewielki boczny żleb. Wydaje się, że jaskinia powstała u schyłku zlodowacenia Würm, kiedy to agresywne wody pochodzące z topniejącej pokrywy lodowej penetrowały rozmarznięte, przypowierzchniowe warstwy skalne. Ściany jaskini są lite; w kilku miejscach na stropie obserwuje się niewielkie stalaktyty. W jaskini występuje namulisko gliniasto-kamieniste. Wśród kamieni występują otoczki skał krystalicznych pochodzące z niszczenia moren pokrywających zbocze w okolicach jaskini. W otworze i korytarzu wstępnym występuje humus. Światło rozproszone oświetla wstępny korytarz, dalej jaskinia jest ciemna. Jaskinia jest wilgotna. W okresie wiosennych roztopów i po opadach w jaskini płynie ciek wodny, a w 4-metrowej studni tworzy się wodospad, zasilający niewielkie jezioro na jej dnie. W otworze występuje roślinność zielona, w głębi w strefie zasięgu światła glony, porosty i mchy. Obserwacje fauny nie były prowadzone, jedynie Kowalski stwierdził ślady przebywania nietoperzy. |
Historia badań |
Żwirowisko jaskini badał Wójcik (1960b,1966a) i stwierdził występowanie allochtonicznych osadów krystalicznych, a także na podstawie analizy wysokości względnej korytarzy jaskini nad dnem doliny Białki zaklasyfikował ją do VI piętra jaskiń tatrzańskich i przypisał wiek plioceński. Poglądy te znalazły się również w pracy Głazka i Wójcika (1963). Współczesny system cyrkulacji wód szczelinowo krasowych w obrębie jaskini za pomocą barwienia został przeprowadzony przez Dąbrowskiego i Głazka (1968). Syntetyczną pracę o genezie i wieku jaskini opublikował Głazek (1969). |
Historia eksploracji |
Jaskinia została odkryta przez A. Michalika w 1950 r. podczas kartowania geologicznego zboczy Wołoszyna (jaskinia została odkryta wcześniej niż jaskinia Wołoszyńska Wyżnia). Pierwszy plan jaskini, który nie został jednak opublikowany, sporządził S. Zwoliński. Dotyczy jej wzmianka o zwiedzaniu z przypisaną nazwą Wołoszyńska Dolna (Kronika 1952). Może jej dotyczyć informacja Paryskiego o Wołoszyńskiej Jaskini. Pierwszy opublikowany plan jaskini wykonał Kowalski (1953) w ramach inwentaryzacji jaskiń Polski. Młode przesunięcia tektoniczne w jaskini zanotowali Wójcik i Zwoliński (1959). Jaskinia została ujęta w spisie w Atlasie TPN (Gradziński, i in. 1985a). |
Historia dokumentacji |
Dokumentację jaskini sporządzili w dniu 20 lipca 2000 r A. Gajewska i K. Recielski. Pomiary wykonano przy użyciu busoli Sisteco i taśmy parcianej. Zaktualizował K. Recielski (2009 r.). |
Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona | Nie |
Literatura |
Kronika 1952 (wzmianka z nazwą); Paryski, W.H. (wzmianka); Kowalski, K. 1953a (opis, dokumentacja graficzna); Wójcik, Z., Zwoliński, S. 1959 (obserwacje tektoniczne); Wójcik, Z. 1960b (badanie osadów); Głazek, J., Wójcik, Z. 1963 (wiek jaskini); Wójcik, Z. 1966a (wiek jaskini); Dąbrowski, T., Głazek, J. 1968 (barwienia i badania hydrogeologiczne); Głazek, J. 1969 (geneza i wiek); TATRY POLSKIE 1984 (lokalizacja na mapie 1:10000 wraz z nazwą); Gradziński, R. i in. 1985a (lokalizacja na mapie i dane morfometryczne); Jaskinie TPN 2002 (plan i przekrój, opis inwentarzowy).
|
Materialy archiwalne |
|
Autorzy opracowania | Krzysztof Recielski |
Redakcja | Jerzy Grodzicki |
Stan na rok | 2010 |
Grafika, zdjęcia |
![]() |