Dane szczegółowe jaskini
Nazwa | Litworowa Studnia |
Inne nazwy | |
Nr inwentarzowy | T.F-12.01 |
Region | Tatry |
Współrzędne WGS84 | λ: 19°54′56,00″, φ: 49°14′02,20″ |
Gmina | Kościelisko (gm. wiejska) |
Powiat | tatrzański |
Województwo | małopolskie |
Właściciel terenu | Skarb Państwa | Tatrzański Park Narodowy |
Podstawa ochrony | |
Ekspozycja otworu | ku górze |
Pozostałe otwory | |
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] | 2031 |
Wysokość względna [m] | 340 |
Głębokość [m] | 16,40 |
Przewyższenie [m] | 0 |
Deniwelacja [m] | 16,40 |
Długość [m]
w tym szacowane [m]
|
43
|
Rozciągłość horyzontalna [m] | |
Położenie geograficzne | Dolina Miętusia, Dolina Litworowa, nad Doliną Litworową, tuż pod granią, w pobliżu Przełęczy Litworowej. |
Opis drogi dojścia do otworu |
Jaskinia znajduje się na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego – dojście i zwiedzanie jest możliwe tylko po uzyskaniu zezwolenia Dyrekcji Parku. Od Przełęczy Litworowej idziemy około 80 m szlakiem, w kierunku Małołączniaka, dalej kilkanaście metrów na północ, najlepiej wzdłuż rowu tektonicznego, który prowadzi wprost do otworu. Otwór położony jest pod małą skałką, niewidoczny z daleka. Na wschód od niego znajduje się niewielka, niska nyża. Dojście bez trudności, przy zwiedzaniu potrzebna lina (10 m), partie w zawalisku bardzo ciasne.
|
Opis jaskini |
Otwór ma kształt soczewki o wymiarach 1,2x0,4 m. Wiedzie do studni o głębokości 9 m, rozwiniętej na szczelinie o kierunku WSW–ENE. Ku ENE szczelina po kilku metrach kończy się, w przeciwną stronę opada i przechodzi następnie w ciasną, 5-metrową, zawaliskową studzienkę. Pod nią kontynuuje się krótki, ciasny, zawaliskowy korytarzyk z dwiema studzienkami, zbyt ciasnymi jednak do przejścia. W pierwszej z nich drogę zagradzają zaklinowane wanty, w drugiej, litej lecz wąskiej, wyczuwa się bardzo silny przewiew. Wracamy do górnej części szczeliny, nad studzienkę zawaliskową. Stąd idziemy ku WSW, gdzie za 2,5-metrowym progiem w dół szczelina kontynuuje się. Jest ona wysoka na około 6 m, po kilku metrach staje się jednak bardzo ciasna. Widać zaklinowane w niej na różnych poziomach wanty. Do ewidentnego zakończenia nie dotarto. Jaskinia powstała w wapieniach triasu środkowego serii wierchowej (fałd Czerwonych Wierchów), na rozwartej szczelinie tektonicznej o kierunku 253°. Ma charakter zawaliskowy. Wg Wójcika (1978c) procesowi rozwierającemu szczeliny w tej okolicy towarzyszyło jednocześnie ich przemieszczanie w pionie (miejscami do 1,5 m). W rezultacie miało to istotny wpływ na kształt studni wejściowej, która w górnej części jest rozmytą szczeliną, w dolnej części zablokowana jest obrywem towarzyszącym przemieszczaniu mas skalnych. Powstanie obrywów, a także widocznego na powierzchni rowu tektonicznego ww. autor wiąże z holoceńskimi odprężeniami na południowym zboczu Doliny Litworowej. Natomiast na rozwój rozmyć szczelinowych wpłynęły wody roztopiskowe i w mniejszym stopniu opadowe. Namulisko buduje w studni autochtoniczny gruz wapienny z domieszką piasku i żwiru granitowego, a w nyży przy otworze – gleba. Jaskinia jest wilgotna. Wyczuwa się silny przewiew, szczególnie silny w najniższym punkcie zawaliska. Światło sięga do dna głównej studni. Rośliny kwiatowe występują przy otworze, do kilku metrów w głąb studni sięgają mchy, glony, wątrobowce oraz porosty. Faunę reprezentują owady, głównie komary. |
Historia badań |
|
Historia eksploracji |
Jaskinia mogła być znana od dawna, brak jednak wzmianek o odkryciu. Pierwszą informację o niej, wraz z uwagami o typie i genezie szczeliny, zamieścił Wójcik (1978c). |
Historia dokumentacji |
Podczas prac nad inwentaryzacją jaskiń tatrzańskich OW PTPNoZ w 1980 r., eksplorację jaskini kilkakrotnie prowadzili I. Luty i A. Skarżyński, usuwając zagradzające drogę wanty. Wg informacji ustnej A. Szury z jesieni 2009 r., ostatnio eksplorację podjęli grotołazi z Bielska-Białej, pogłębiając nieco jaskinię. W dniu 1 sierpnia 1981 r. I. Luty przy współpracy A. Sadowskiej sporządziła dokumentację studni przy użyciu busoli geologicznej Meridian i taśmy parcianej. Pomiary sytuacyjno-wysokościowe położenia otworu wykonano metodą ciągu busolowo-taśmowego. Dane zaktualizowała I. Luty (2009). |
Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona | Nie |
Literatura |
Wójcik, Z. 1978c (uwagi o typie i genezie jaskini); TATRY POLSKIE 1984 (lokalizacja na mapie 1:10 000); Jaskinie TPN 1999 (plan, przekrój i opis inwentarzowy).
|
Materialy archiwalne |
|
Autorzy opracowania | Izabella Luty |
Redakcja | Jerzy Grodzicki |
Stan na rok | 2010 |
Grafika, zdjęcia | plan i przekrój |