Państwowy Instytut Geologiczny

Państwowy Instytut Badawczy

Jaskinie Polski


Dane szczegółowe jaskini


Nazwa Jaskinia z Kulkami
Inne nazwy Grota II, Schronisko z Kulkami
Nr inwentarzowy J.BK-02.13
Region Wyżyna Śląsko-Krakowska
Współrzędne WGS84 λ: 19°54′06,43″, φ: 50°02′19,33″
Gmina Kraków (gm. miejska)
Powiat Kraków
Województwo małopolskie
Właściciel terenu Komunalny
Podstawa ochrony
Ekspozycja otworu S
Pozostałe otwory
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] 213,70
Wysokość względna [m]
Głębokość [m] 11,40
Przewyższenie [m] 0
Deniwelacja [m] 11,40
Długość [m]
w tym szacowane [m]
100
Rozciągłość horyzontalna [m]
Położenie geograficzne Brama Krakowska, Zręby Południowe, Skałki Twardowskiego (Park Twardowskiego), Kraków-Podgórze.
Opis drogi dojścia do otworu
Jaskinia położona jest w zachodniej części Skałek Twardowskiego. Od przystanku MPK przy ulicy Tynieckiej (w pobliżu wejścia do jednostki wojskowej) kierujemy się w stronę wejścia do jednostki i dalej ścieżką wzdłuż betonowego ogrodzenia, przechodzimy ok. 50 m od bramy, w odległości 10 m na lewo (N) od ogrodzenia znajduje się niewielki otwór w sztucznym zagłębieniu terenu. Zwiedzanie uciążliwe, ciasne korytarze, niebezpieczeństwo obrywów stropu.
Opis jaskini

Za otworem o wymiarach 1,5 m szerokości i 1 m wysokości niskim przełazem dostajemy się do głównej sali jaskini. Ma ona trójkątny kształt, wysokość 1‑1,5 m i długość ok. 14 m. Dno pokryte jest gruzem wapiennym, wielkimi blokami i licznymi bułami krzemiennymi, strop nierówny, osypujący się z licznymi wystającymi bułami krzemiennymi. Przy końcu sali w kierunku NE dno opada i przechodzi w krótki korytarz prowadzący do mniejszej salki. Salka ma wysokość do 3 m, w jej stropie widoczna jest brekcja uskokowa złożona z gruzu i brył wapiennych grożących oberwaniem (w trakcie eksploracji miał tutaj miejsce duży obryw ze stropu). Bryły wapienne są tutaj częściowo spojone kalcytem naciekowym. W dnie znajduje się studzienka prowadząca do dolnych partii. Przedłużeniem salki w kierunku wschodnim jest niski korytarz o długości 8 m, z licznymi bułami krzemiennymi na dnie, utworzony na rozmyciu międzyławicowym. Jego koniec zamknięty jest rdzawym osadem gliniastym z gruzem wapiennym i krzemieniami.

Wspomniana studzienka prowadzi do niżej leżącej, piętrowej salki o pochyłym dnie wypełnionym gruzem skalnym i większymi blokami. Strop jest silnie skorodowany. Widoczne są liczne zagłębienia wirowe, kanaliki, buły krzemienne i skamieniałości (ramienionogi, jeżowce i belemnity).W wyższej części salki są dwa korytarzyki wymyte na tej samej szczelinie. W korytarzyku zachodnim na ścianach i stropie widoczna jest duża ilość skamieniałości i liczne buły krzemienne. Korytarzyk wschodni, wypełniony błotem, kończy się niedostępnymi szczelinami. W niższej części salki znajduje się ciasna (ZI) studzienka o głębokości 2 m. Obok otwiera się niedostępna szczelina, ciągnąca się na długości kilku metrów. Z dna studzienki odchodzi niski korytarz o dnie pokrytym blokami i rumoszem skalnym. Na prawo, po 3 metrach korytarz jest zablokowany wantami. Na lewo, po kilkunastu metrach uciążliwego czołgania dostajemy się do końcowej sali (Sala przed Salą z Kaczką). Na dnie zalegają bloki skalne, rumosz i błoto. Salka powstała najprawdopodobniej w wyniku zawalenia się cienkiej warstwy wapienia, znajdującej się pomiędzy dwoma rozmytymi szczelinami międzyławicowymi.

W przedłużeniu sali, po kilku metrach osiągamy najniższy punkt jaskini (‑11,4 m) z wypływem powietrza.

W lewej części sali (na S) stroma i ciasna, myta rura (Śruba) doprowadza do wyżej leżącego korytarza. Lewa jego część (na E) to niski i błotnisty korytarz kończący się po kilku metrach zawaliskiem. Na prawo (W) znajduje się zwężenie w kształcie soczewki, za którym jest niewielkie rozszerzenie wypełnione błotem.

Z prawej strony Sali przed Salą z Kaczką odchodzi niski korytarz. Przecina go szczelina na której utworzył się kominek o wysokości ok. 3 m. Koniec korytarza jest wypełniony wantami i błotem, blokującymi dalszą drogę.

Jaskinia utworzyła się w wapieniu uławiconym górnej jury, powstała w warunkach freatycznych. W najniższej części niektóre fragmenty korytarzy rozwinięte są w dolomicie. Korytarze powstały na uskoku o przebiegu SW‑NE (ok. 50o) i poziomych rozluźnieniach międzyławicowych. Widoczne są co najmniej cztery poziomy anastomotycznych rozmyć. W jaskini brak nacieków, oprócz niewielkich makaronów i polew cementujących bloki wapienne w salce ze studzienką.

Dno większości korytarzy pokrywa gruz wapienny, bloki i buły krzemienne. Miejscami występuje rdzawa, ilasta glinka, a na dnie tłusty, lepki szary ił, pokrywający gruz wapienny i krzemienie. Namulisko zostało naruszone w trakcie prac eksploracyjnych.

Jaskinia ma mikroklimat dynamiczny. Zimą z otworu wydobywa się bardzo silny prąd ciepłego powietrza i kłęby pary, latem do wnętrza wpływa ciepłe powietrze wysuszając całą salę. Szczególnie silny przewiew wyczuwalny jest w 1,5 metrowej studzience łączącej wyższe i środkowe piętro jaskini. Monitoring temperatury prowadzony w jaskini od 1997 roku wykazał zaskakująco wysokie temperatury sali w okresie zimowym. Osiągają one kilkanaście stopni powyżej zera, podczas gdy średnia roczna temperatura dla tego rejonu wynosi ok. 8ºC. Najniższa zmierzona temperatura to 6,7ºC, a najwyższa 16,9ºC.

Brak światła bezpośredniego, jedynie niewielka ilość światła rozproszonego dociera do komory głównej.

Przy otworze jaskini spotyka się komary i pająki. Zimą 1997‑1998 w sali hibernował podkowiec mały Rhinolophus hipposideros. W otworze rosną jeżyny.

Historia badań
Jaskinia jest częścią systemu jaskiń Zrębu Zakrzówka. Istnieje możliwość połączenia jej z innymi jaskiniami systemu. Znaczniki (fluoresceina i NaCl) zadane nad salą ujawniły się w Jaskini Jasnej i Twardowskiego. Jaskinia została znacznie przeobrażona w trakcie prac eksploracyjnych. Od kwietnia 1997 roku w jaskini systematycznie (co tydzień) pobierane są próbki wody z wykropleń w ramach badań prowadzonych przez zespół Jacka Motyki z Zakładu Hydrologii i Ochrony Wód AGH.
Historia eksploracji
Główna sala jaskini znana od dawna, czego dowodem jest znalezienie w sierpniu 1993 r. żelaznych kul do falkonety (patrz rysunek) i ołowianych do muszkietu, pochodzących z czasów wojen szwedzkich (2 ga połowa XVII wieku). Jaskinia była znana również przed I wojną światową. Jej plan zamieszcza Kuźniar (1921) na mapie rozmieszczenia jaskiń Skał Twardowskiego pod nazwą Grota II. Później otwór został zasypany gruzem. Silny wypływ powietrza i wytopiony zimą śnieg sugerował istnienie większej próżni, co po wielu podejmowanych próbach doprowadziło do ponownego odkopania wejścia do jaskini w dniu 26 sierpnia 1993 r. przez Bogdana Słobodziana i Stanisława Wasyluka (Słobodzian 1994). Na początku 1997 r. nastąpiło odkrycie dalszych, górnych partii (A. Górny, G. Heim, J. Kućmierz, R. Marszałek, B. Słobodzian, T. Wajzyk, S. Wasyluk). W lipcu 1997 r. odkopano studzienkę i przedostano się do niższej salki z dwoma korytarzykami (A. Górny, B. Słobodzian, T. Wajzyk). W marcu 1998 r. pokonano drugą studzienkę. W początkach roku 1999 wyeksplorowano Salę przed Salą z Kaczką i resztę korytarzy wokół niej (A. Górny, P. Malina, B. Słobodzian).
Historia dokumentacji
Dokumentację sporządzili A. Górny i B. Słobodzian (11.1999 r.), którzy zaktualizowali dane w 2009 r.
Plan opracował B. Słobodzian.
Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona Nie
Literatura
Kuźniar W. 1921 (plan na mapce (Grota II); Słobodzian B. 1994 (opis jaskini pod nazwą Schronisko z Kulkami); Słobodzian B. 1994 (opis (pod nazwą Schronisko z Kulkami); Słobodzian B. 1997b (zestawienie planów jaskiń Skał Twardowskiego); Słobodzian B.1997f (opis eksploracji jaskini w 1997 r., plan); Górny A. i in. 1997 (położenie jaskiń Zrębu Zakrzówka, informacje o odkryciach i znaleziskach); Wiśniewski W.W. 1997b (przypomnienie opracowania Kuźniara (1921) i inne uwagi); Motyka J.i in. 1999 (na szkicu sytuacyjnym jaskiń Skał Twardowskiego, lokalizacja na mapie geologicznej Zrębu Zakrzówka, w tabeli skrajnych i średnich stężeń jonów Cl, SO4 i NO3 w wykropleniach jaskiń zrębu Zakrzówka, plan na mapie izolinii stężeń chlorków w jaskiniach Zakrzówka, plan na mapie izolinii stężeń siarczanów w jaskiniach zrębu Zakrzówka, plan na mapie stężeń azotanów w jaskiniach zrębu Zakrzówka, wykres zmienności koncentracji jonów Cl¯ w wykropleniach (N1) na tle opadów, schematyczny przekrój przez jaskinie z zaznaczonymi drogami migracji znacznika, w 2 tabelach zmienności koncentracji jonu Cl¯ na tle opadów, plan na mapie kierunków i prędkości lateralnego przemieszczania się znacznika); Górny A., Motyka J., Różkowski K. 1999 (tabela zmienności koncentracji jonu Cl¯ w wykropleniach w jaskini na tle opadów, na zestawieniu jaskiń z zaznaczonymi kierunkami i prędkością lateralnego przemieszczania się znacznika); Goc P. i in. 2000 (w tabeli stężenia azotanów w jaskiniach zrębu Zakrzówka, plan na mapie izolinii stężeń azotanów w wykropleniach w jaskiniach zrębu Zakrzówka); Motyka J.i in. 2000 (lokalizacja na mapie geologicznej, w zestawieniu planów jaskiń Zakrzówka, plan na mapie izolinii koncentracji chlorków w wykropleniach w jaskiniach Zakrzówka, w tabeli prędkości pionowej przemieszczania się znacznika w strefie aeracji, schematyczny przekrój przez jaskinię z zaznaczonymi drogami migracji znacznika, na mapie kierunków i prędkości lateralnego przemieszczania się znacznika); Motyka J.i in. 2001 (na mapie kierunków i prędkości lateralnego przemieszczania się znacznika, wykres zmienności koncentracji jonu Cl¯ w wykropleniach w jaskini, schematyczny przekrój przez jaskinię z zaznaczonymi drogami migracji znacznika); Nowak J. 2001 (plan B. Słobodziana stan w 1977 roku); 1992 r.); Jędrys J. i in.2002 (w zestawieniu jaskiń na mapie Zakrzówka); Jędrys J., Krajewski M. 2002 (na mapie rozmieszczenia profili georadarowych, przekrój jaskini w porównaniu z echogramem, lokalizacja jaskini naniesiona na model struktury uskokowej Zakrzówka); Gradziński M., Szelerewicz M. 2004 (wymieniają w wykazie); Górny A. 2007 (w zestawieniu planów jaskiń na mapie Zakrzówka); Jaskinie Pomostu Krakowskiego 2011 (plan i opis inwentarzowy).
Materialy archiwalne
Baryła J., Górny A., Pruc M., Słobodzian B., Szelerewicz M. 2000 (opis inwentarzowy i plan).
Autorzy opracowania Andrzej Górny, Bogdan Słobodzian
Redakcja Jerzy Grodzicki
Stan na rok 2013
Grafika, zdjęcia Podgląd grafiki plan Podgląd grafiki plan
Nazwa: Autor: Data wprowadzenia:
Zdjęcie