Państwowy Instytut Geologiczny

Państwowy Instytut Badawczy

Jaskinie Polski


Dane szczegółowe jaskini


Nazwa Jaskinia w Skałkach Dużych
Inne nazwy
Nr inwentarzowy J.Cz.I-02.11
Region Wyżyna Śląsko-Krakowska
Współrzędne WGS84 λ: 19°16′58,28″, φ: 50°45′13,23″
Gmina Olsztyn (gm. miejsko-wiejska)
Powiat częstochowski
Województwo śląskie
Właściciel terenu Prywatny
Podstawa ochrony
Ekspozycja otworu ku górze
Pozostałe otwory
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] 330
Wysokość względna [m] 30
Głębokość [m] 10,50
Przewyższenie [m] 0
Deniwelacja [m] 10,50
Długość [m]
w tym szacowane [m]
33
Rozciągłość horyzontalna [m]
Położenie geograficzne Wyżyna Częstochowska, Wzgórza Olsztyńskie, Olsztyn, Góra Skałki Duże.
Opis drogi dojścia do otworu
Z Olsztyna idziemy drogą w kierunku Przymiłowic do wzgórza, znajdującego się w połowie odległości między tymi miejscowościami, po północnej stronie drogi. Na wierzchołku tej wylesionej góry stoi wysoki krzyż. Idąc od niego około 130 m w kierunku północno-zachodnim, wśród niewyraźnych wychodni wapiennych znajdujemy wejście do jaskini.
Opis jaskini

Poziomo usytuowany otwór jaskini znajduje się w dnie zapadliska krasowego, przypominającego ściśnięty lej. Jest ono utworzone na pęknięciu o azymucie 64° i posiada długość 12 m i szerokość od 0,5 do 2 m. W środkowej części lej obrywa się pionowymi urwiskami, zaś na głębokości 5,5 m przechodzi w pionową studnię o głębokości 3 m i średnicy 1,5 m.

Studzienka wejściowa sprowadza do widnej salki o wymiarach 3x5 m. 3-metrowe zejście do niej jest eksponowane lecz łatwe i nie wymaga asekuracji. Na ścianach zachowało się dużo różnorodnych form naciekowych ( polewy, żebra) i krystalicznych żył. Są one skorodowane i zwietrzałe wskutek procesów mrozowych.

Z dna salki, po jej przeciwległych stronach, odchodzą małe korytarzyki. W kierunku zachodnim, poprzez niskie lecz szerokie przejście, można wejść do niedużej komory. Jej ściany i strop są zdobne bardzo ładną i bogatą szatą naciekową, w niedużym tylko stopniu zniszczoną, występującą w typowej postaci. Spąg, łagodnie opadający, jest pokryty wantami, choć w niektórych miejscach, pomiędzy kamieniami, widać piaszczyste namulisko. Po lewej stronie komórki, przy jej wschodniej ściance, prowadzi w głąb ciasny korytarzyk. Po pokonaniu zacisku docieramy do niskiego rozszerzenia (1x3m), które poprzez niedostępne szczeliny łączy się z wyżej opisaną, naciekową komórką. Te partie jaskini, pomimo ciasnoty, są bardzo ładne, zdobne wieloma aktywnymi naciekami (stalaktyty, kolumienki i in.). Posiadają także obfite, piaszczysto-ilaste namulisko.

W kierunku wschodnim strop wejściowej sali stopniowo zapada w grubą warstwę namuliska, będącego mieszaniną gruzu wapiennego i kalcytowego, próchnicy oraz gliny, tworząc przy okazji różne nisze i zakamarki. Za metrowym prożkiem znajduje się komórka, pierwotnie zakryta grubą polewą naciekową. Namulisko jest tutaj bardzo obfite, gliniaste.

Jaskinia rozwinęła się w wapieniach jurajskich. Szata naciekowa jest wyjątkowo bogata, jak na tak nieduży obiekt. Jednak nacieki aktywne, tworzące się aktualnie, należą do rzadkości. Wynika to prawdopodobnie z wylesienia wzgórza.

Jaskinia posiada w końcowych partiach ustabilizowany, jaskiniowy mikroklimat, ale w przeważających fragmentach jest narażona na działanie światła słonecznego i mrozu. Woda występuje tylko w postaci nielicznych wykapków.

W załomach i niszach dobrze jest rozwinięta cieniolubna roślinność naskalna, reprezentowana przez różnorodne mszaki i paprocie oraz glony. Zielone plechy tych ostatnich mają galaretowatą strukturę oraz interesującą formę, do złudzenia przypominającą nacieki.

Historia badań
Historia eksploracji
Jaskinia była znana od wielu lat, lecz nie opisywana.
Historia dokumentacji
Materiały dokumentacyjne zebrali w dniu 19 lutego 2000 r. J. Zygmunt i M. Miedziński. Dane zaktualizował J. Zygmunt w 2009 r.
Plan opracował J. Zygmunt.
Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona Nie
Literatura
Zygmunt J. 2003 (wykaz jaskiń); Jaskinie Wyżyny Częstochowskiej 2011a (plan i opis inwentarzowy); Zygmunt J. 2013 (replika planu - zmniejszony - i opisu (skróconego) z t.1 Jaskinie Wyżyny Częstochowskiej, fot. otworu i wnętrza jaskini, pod nr inwentarzowym wg własnego podziału autora).
Materialy archiwalne
Zygmunt J. i in. 2000 (dokumentacja).
Autorzy opracowania Jerzy Zygmunt
Redakcja Jerzy Grodzicki
Stan na rok 2013
Grafika, zdjęcia Podgląd grafiki plan i przekrój
Nazwa: Autor: Data wprowadzenia:
Zdjęcie