Państwowy Instytut Geologiczny

Państwowy Instytut Badawczy

Jaskinie Polski


Dane szczegółowe jaskini


Nazwa Jaskinia Siedlecka
Inne nazwy
Nr inwentarzowy J.Cz.I-04.01
Region Wyżyna Śląsko-Krakowska
Współrzędne WGS84 λ: 19°21′45,71″, φ: 50°41′57,35″
Gmina Janów (gm. wiejska)
Powiat częstochowski
Województwo śląskie
Właściciel terenu Prywatny
Podstawa ochrony
Ekspozycja otworu NW
Pozostałe otwory 2 - ku górze, 349 m n.p.m.
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] 365
Wysokość względna [m] 40
Głębokość [m] 18
Przewyższenie [m] 0
Deniwelacja [m] 18
Długość [m]
w tym szacowane [m]
52
Rozciągłość horyzontalna [m]
Położenie geograficzne Wyżyna Częstochowska, Wzgórza Siedleckie, Siedlec, wzgórze Dupka.
Opis drogi dojścia do otworu
Wzgórze leży nad starą szkołą, około 200 m na południe od drogi Siedlec-Zrębice, otoczone zewsząd polami. Jest ono porosłe lasem bukowym. Otwory jaskini są ukryte blisko szczytu, po północnej stronie.
Opis jaskini

Obszerny otwór wschodni ma charakter zapadliskowej studni, o wymiarach przy górnej krawędzi 8x5 m. Stromym zboczem prowadzi on w dół. Od południa i od wschodu obrywa się ona najpierw pionowymi, później przewieszonymi, 5-metrowymi ściankami. Otwór zachodni ma kształt nieregularnego trójkąta, o szerokości 1,6 m i wysokości 1,2 m.

Pomiędzy otworami biegnie obszerny, 10-metrowy korytarz, szeroki do 7 m i wysoki do 5 m. W odległości 4 m przed otworem zachodnim, po jego lewej stronie, ponad metrowym prożkiem znajduje się myty korytarzyk, o długości 3 m i średnim boku 1 m. W dnie korytarza zasadniczego, od strony studni wcina się rynna denna, w postaci szczeliny o równoległych do siebie ścianach. Ma ona długość 8 m, szerokość 0,8-1,2 m i maksymalną głębokość 3,5 m. Od strony zachodniej jest ona zamknięta 3,5-metrowym progiem, pokrytym zwietrzałymi polewami kalcytowymi. Od strony studni jest otwarta. Dno we wschodniej stronie studni jest pokryte wantami, odpadłymi od silnie zwietrzałej w tym miejscu ściany studni. W głębi jaskini spąg jest pokryty rumoszem i grubą warstwą humusu z liśćmi bukowymi.

U podstawy lewej, południowo-zachodniej ściany szczeliny znajduje się wejście do szerokiego (4 m) lecz niskiego (0,7 m) korytarza, opadającego stromo do najniższego poziomu jaskini. Korytarz ten ma długość 11 m, szerokość 3-5 m i wysokość 0,8-1 m. Kończy się rumowiskiem, zamykającym całkowicie jego przekrój. Jedynie z lewej strony, pomiędzy ścianą korytarza a blokami skalnymi, otwiera się ciasna szczelina, o szerokości 0,4 m i długości 4 m, która doprowadza do najniższego punktu jaskini. Szczelina ta kontynuuje się dalej, przechodząc w niedostępne ciasnoty. Dno korytarza, oprócz ostatnich 3 metrów, pokrywa namulisko próchnicowe, wymieszane z rumoszem. Dno korytarza w końcowym fragmencie, a także spąg szczeliny do dna jaskini, pokrywa gruby rumosz skalny. Od rumowiska w kierunku północnym odchodzi jeszcze jeden, meandrujący korytarz, o długości 8 m, szerokości 1-2,5 m i wysokości 0,8-1,8 m. Korytarz ten przy końcu skręca ku NW, przechodząc w coraz ciaśniejszą szczelinę. U jej wylotu otwiera się w górę 4-metrowy komin. Na jego ścianach występują aktualnie tworzące się grzybki naciekowe. Dno korytarza pokrywa namulisko próchnicowe, pokryte kamieniami. Również w najniższym punkcie rynny dennej korytarza głównego, naprzeciw wylotu opisanego powyżej korytarza, znajduje się niewielkie (0,4x0,8 m) wejście do niskiej, owalnej komórki, mającej wymiary 6 m długości, 2-2,5 m szerokości i 0,8-1 m wysokości. Jej dno wypełnia również namulisko próchnicowe, pokryte grubym gruzem.

Górny korytarz został pierwotnie utworzony na kontakcie gruboławicowego wapienia z lekko skrzemionkowanymi wapieniami płytowymi (jura), których pakiet ma tutaj 1 m miąższości. Profil tego kontaktu jest widoczny przy ścianie spągowej części korytarza, po północnej stronie szczeliny. W następnym etapie rozwoju jaskini wody rozcięły spąg korytarza, wykorzystując pęknięcie o biegu NW-SE i tworząc rynnę denną oraz dolny korytarz. Rumowisko na jego końcu powstało ze zwietrzałych bloków skalnych i rumoszu, utworzonego podczas procesu niszczenia studni.

Górny poziom jaskini jest zupełnie widny. W środkowej części korytarza, po obu stronach szczeliny tworzą się zimą „chłopki” lodowe. Podczas dużych mrozów ta część wymarza całkowicie. Dolne piętro posiada mikroklimat typowo jaskiniowy, ze stabilną temperaturą i wilgotnością. Spotyka się tutaj zespół trogloksenów ze szczerbówką ksieni i motylem Triphosa dubitata. Na zboczu i ścianach studni występuje bogata roślinność naskalna, z udziałem porzeczki skalnej, zanokcicy skalnej, kopytnika, bodziszka cuchnącego, żywca dziewięciolistnego, zawilca gajowego, szczyru trwałego i poniżej - w miejscach bardziej cienistych - mchów i wątrobowców.

Historia badań
Historia eksploracji

Jaskinia była znana od dawna. Pierwszą wzmiankę podał Waga w 1855 r. : „Loch ten zarzucony był kamieniami, które dziedzic kazał uprzątnąć, co częściowo już wykonano. Loch był udostępniony wówczas schodkami. Ciekawy i godny przytoczenia opis jaskini opublikował Wiślicki (1856): „W jednym z folwarków do Potoka należących, Siedlec zwanym, wśród juraicznego skupienia nieopodal od zabudowań folwarcznych położonego, mieliśmy sposobność obejrzeć meat, będący niegdyś ujściem potoku. Głęboka ta jama jest z razu szerokim, nienakrytym dołem, prawie prostopadle obniżającym się, na dno którego zstąpiwszy po kilku schodkach, znaleźliśmy się na niezbyt obszernym tarasie, ocienionym skalistym sklepieniem. Taras z jednej strony okrąża otwór przepaści idącej skośnie w głąb najeżonej sękami i ułamkami skał, czyniącemi niepodobnem przejście w tej ciemnicy. Na dnie tego ciekawego dołu, który przed kilką laty zawalony był odłamami skał, dziś z polecenia dziedzica w części już usuniętemi, spotkaliśmy wiele ciekawych roślin.”. Później, w 1874 roku jaskinia jest wzmiankowana przez Chłopickiego w „Tygodniku Ilustrowanym”. Została również wymieniona w opracowaniach typu inwentarzowego przez Gruszeckiego (1878) i Fleszarową-Danysz (1933).

Historia dokumentacji

Jaskinia została opisana przez Kowalskiego (1951) pod numerem 479, jako „Schronisko Siedleckie”. Jej dokumentację opracował M. Czepiel na podstawie pomiarów własnych, przy współpracy J. Zygmunta, sporządzonych w dniu 15 kwietnia 1999 r. Od dawnych czasów mieskańcy Siedlca używaja nazwy Jama na Dupce. Dane zaktualizował J. Zygmunt w 2009 r.

Plan opracował M. Czepiel.
Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona Nie
Literatura
Waga A. 1855 (wzmianka); Wiślicki A. 1856 (opis); Gruszecki A. 1878; Danysz-Fleszarowa R. 1933; Kowalski K. 1951 (opis, plan); Jaskinie Wyżyny Częstochowskiej 2011a (plan i opis inwentarzowy)i K. 1951 (opis, plan).
Materialy archiwalne
Czepiel M., Zygmunt J. 2001 (dokumentacja).
Autorzy opracowania Marian Czepiel, Jerzy Zygmunt
Redakcja Jerzy Grodzicki
Stan na rok 2013
Grafika, zdjęcia Podgląd grafiki plan i przekrój
Obiekt w serwisie Geostanowiska Geostanowisko Geostanowisko
Nazwa: Autor: Data wprowadzenia:
Zdjęcie