Państwowy Instytut Geologiczny

Państwowy Instytut Badawczy

Jaskinie Polski


Dane szczegółowe jaskini


Nazwa Jaskinia Niska w Świniuszce
Inne nazwy
Nr inwentarzowy J.Cz.IV-02.04
Region Wyżyna Śląsko-Krakowska
Współrzędne WGS84 λ: 19°32′27,00″, φ: 50°24′23,00″
Gmina Klucze (gm. wiejska)
Powiat olkuski
Województwo małopolskie
Właściciel terenu Prywatny
Podstawa ochrony
Ekspozycja otworu S
Pozostałe otwory 2 - ku SW, 458 m n.p.m.
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] 458
Wysokość względna [m] 50
Głębokość [m] 1,15
Przewyższenie [m] 1,65
Deniwelacja [m] 2,80
Długość [m]
w tym szacowane [m]
32,50
Rozciągłość horyzontalna [m]
Położenie geograficzne Wyżyna Częstochowska, Pasmo Smoleńsko-Niegowonickie, Rodaki, Góra Świniuszka
Opis drogi dojścia do otworu
Z drogi Klucze-Ogrodzieniec zjeżdżamy od północy do miejscowości Rodaki. Góra Świniuszka leży dokładnie naprzeciw tego zjazdu. Od zjazdu idziemy przez las ścieżką w kierunku zachodnim do skałek schodzących do dna płytkiej dolinki jaskini można dojść kierując się od wspomnianego zjazdu wydeptaną przez las ścieżką w kierunku zachodnim do skałek schodzących do dna płytkiej dolinki i dalej na wprost po zboczu w górę niemal pod sam szczyt wzgórza. Wysoko na południowym zboczu rozciąga się równoleżnikowo pas skałek. Opisywana jaskinia znajduje się w niepozornym ostańcu górnojurajskiego wapienia skalistego, wysuniętym najbardziej na zachód. Otwory jaskini znajdują się od południowo-zachodniej strony ostańca, u jego podstawy w sztucznych wykopach. Kilkadziesiąt metrów na wschód i nieco powyżej leży Jaskinia w Rodakach.
Opis jaskini

    Jaskinia jest rozwinięta poziomo i składa się właściwie z jednej komory z niewielkimi odgałęzieniami o niemal zupełnie płaskim stropie. Dostępna jest przez dwa otwory, zachodni i wschodni. Otwór zachodni leżący w nieregularnym leju prowadzi pod niski okap, a stąd w prawo przez ciasny przełaz przekopany w namulisku do otworu wschodniego i głównej komory rozwiniętej ku SE. Przechodząc przez przełaz mija się po lewej stronie ciasne wejście do korytarzyka o wznoszącym się dnie. Korytarzyk w głębi rozszerza się i zwiększa swoją wysokość tak, że można się wyprostować. W stropie widać spojone osadami jaskiniowymi głazy, a jego stabilność wydaje się dosyć wątpliwa. W korytarzyku jaskinia osiąga swój najwyższy punkt.

    Główna komora w części północnej posiada niezbyt obszerną wnękę z wąskim wykopem osiągającym głębokość około 1 m, gdzie znajduje się najniższy punkt jaskini. Naprzeciw wykopu (południowa ściana) leży wejście do ciasnego korytarzyka skręcającego ku wschodowi i kończącego się w osadach jaskiniowych. Kawałek dalej, również na południowej ścianie znajduje się wejście do jeszcze jednej, krótkiej i ciasnej szczeliny. Zaraz za tą szczeliną otwiera się drugi otwór wejściowy, znajdujący się w skalnej rozpadlinie i zasłonięty skalnym progiem. Za tym otworem jaskinia kontynuuje się niskim korytarzykiem w kierunku SE, mijając po drodze jeszcze jeden, wyjątkowo ciasny otwór. Korytarzyk kończy się na rozwidleniu, którego lewa odnoga kończy się w osadach, a prawa (niedostępna) prowadzi do powierzchni.

    Płaski strop jaskini sugeruje, że rozwinęła się ona fudze międzyławicowej lecz nie można tego stwierdzić na pewno ponieważ namulisko pokrywa cały spąg i nie widać skalnego podłoża. Istnieje również możliwość, że jaskinia jest wielkim okapem wypełnionym osadami ale to można by stwierdzić dopiero po usunięciu dużej części namuliska. Szata naciekowa zachowała się w postaci skromnych polew w korytarzyku za ciasnym przełazem oraz korytarzykach w ścianie południowej. Fragmenty polew są również widoczne w rozkopanych osadach jaskini. Namulisko wypełniało jaskinię po sam strop i zostało usunięte w sposób sztuczny prawdopodobnie przez szpaciarzy. W ścianie północnej i częściowo w południowej zachował się jego nienaruszony przekrój. Widać w nim, że były to czerwono-brunatne osady w typie „piasków formierskich” przewarstwione gdzieniegdzie polewami kalcytowymi. Ponieważ w jaskini jest bardzo niewiele utworów kalcytowych nasuwa się przypuszczenie, że to właśnie te „piaski formierskie” były celem eksploatacji. Współczesne dno jaskini jest piaszczysto-gruzowe, nie nadające się do wykorzystania przemysłowego, a wykop w północnej części komory był prawdopodobnie wykopem rozpoznawczym za surowcem do eksploatacji.

    Dzięki kilku otworom i niewielkim rozmiarom jaskinia jest przewiewna lecz warunki wewnętrzne nie są takie same jak te na zewnątrz. W zimie obserwowano wypływ ciepłego powietrza z wnętrza i powstawanie wytopów śniegu przed otworami. Być może jakąś niedostępną szczeliną lub szczelinami obiekt ma połączenie z pustkami wewnątrz masywu. Jaskinia nie jest całkowicie ciemna, w głąb komory dociera nieco rozproszonego światła.

    We wnętrzu nie zaobserwowano przedstawicieli flory. Jedynie w stropie korytarzyka za ciasnym przełazem widać korzenie roślin rosnących na powierzchni. W bocznych korytarzykach a szczególnie w korytarzyku za ciasnym przełazem obserwowano duże ilości pająków Meta menardi.
Historia badań
Historia eksploracji
Stare ślady rozkopywania świadczą, że jest znana od bardzo dawna. Te stare ślady rozkopywania były widoczne w grudniu 1999 r, natomiast w maju 2009 r. (w trakcie prac weryfikacyjnych) okazało się że w jaskini są całkiem nowe ślady prac eksploracyjnych. Na wprost otworu wschodniego w dnie jaskini była widoczna szczelina. Szczelinę zaczął ktoś pogłębiać (niecały metr głębokości w maju 2009), lecz niemal cały urobek pozostawiono w jaskini, wypełniając nim główną komorę i boczne kieszenie i szczeliny. W wyniku tych prac długość jaskini uległa zmniejszeniu. Zasypane jest również przejście pomiędzy otworem wschodnim i zachodnim. Ponieważ widać wyraźnie że prace „wykopaliskowe” trwają nadal, a jednocześnie w wyniku tych prac kontur korytarzy nie uległ zmianom, w niniejszym opracowaniu zamieszczono plan wykonany w 1999 roku. Po zakończeniu robót ziemnych będzie konieczne wykonanie ponownych pomiarów.
Historia dokumentacji
Pierwszy plan wykonał w 1981 r. M. Czepiel lecz nie był on publikowany. Pierwszą wzmiankę na jej temat (bez planu i opisu) publikują Szelerewicz i Górny (1986) pod numerem IV. B. 6. Kolejną informację publikuje Pawełczyk (1996), który podaje informacje o eksploracji i plan. Wobec pewnych różnic w planach Czepiela i Pawełczyka ponowne pomiary jaskini wykonali w grudniu 1999 r. A. Polonius i J. Sznicer. Ponowne prace weryfikacyjne przeprowadził w maju 2009 r Adam i Łukasz Polonius.
Plan opracował Adam Polonius.
Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona Nie
Literatura
Szelerewicz M., Górny A. 1986 (wzmianka, lokalizacja na mapie 1 : 100 000 ); Pawełczyk M. 1996b; Jaskinie Wyżyny Częstochowskiej 2011c (plan i opis inwentarzowy).
Materialy archiwalne
Polonius A. 2003 (wymienia).
Autorzy opracowania Adam Polonius
Redakcja Jerzy Grodzicki
Stan na rok 2013
Grafika, zdjęcia Podgląd grafiki plan
Obiekt w serwisie Geostanowiska Geostanowisko Geostanowisko
Nazwa: Autor: Data wprowadzenia:
Zdjęcie