Państwowy Instytut Geologiczny

Państwowy Instytut Badawczy

Jaskinie Polski


Dane szczegółowe jaskini


Nazwa Jaskinia pod Balkonem
Inne nazwy
Nr inwentarzowy K.Bs-02.16
Region Karpaty
Współrzędne WGS84 λ: 19°03′19,00″, φ: 49°38′39,00″
Gmina Lipowa (gm. wiejska)
Powiat żywiecki
Województwo śląskie
Właściciel terenu Skarb Państwa (Lasy Państwowe) | Pomnik przyrody
Podstawa ochrony
Ekspozycja otworu S
Pozostałe otwory 2 - ku SW; 3 - ku E.
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] 948
Wysokość względna [m]
Głębokość [m] 10
Przewyższenie [m] 0
Deniwelacja [m] 10
Długość [m]
w tym szacowane [m]
45
Rozciągłość horyzontalna [m]
Położenie geograficzne Beskid Śląski, Radziechowy, w SE stokach Muronki (1017 m n.p.m.).
Opis drogi dojścia do otworu
Od szlaku turystycznego (znaki zielone) biegnącego przez Ostre na Magurkę Radziechowską, za halą z szałasami, już w lesie, skręcamy z grzbietu Muronki w lewo (szlak turystyczny odchodzi w stronę prawą). Ścieżka wyprowadza na rozległe, rozczłonkowane osuwiska - rejon rezerwatu "Kuźnie". W górnej części występują liczne formy skałkowe: mury, ambony (wysokości około 11 m) i ścianki. Część środkową zajmują głazowiska, rowy rozpadlinowe poprzedzielane wałami. Schodzimy w dół przez okazały rów na skraju wybitnego wału częściowo ograniczającego od dołu główne partie osuwiska. Tu w dość okazałym, lejowatym zagłębieniu otwór Jaskini Chłodnej. . Dalej od tejże idziemy na NW (w azymucie 290°) około 80 m w górę przez rów i blokowiska do ambony skalnej (wysokości 10 m), którą obchodzimy od strony S. Otwory w okolicach skałek dobrze widoczne (szczególnie I), łatwe do znalezienia. Zwiedzanie bez trudności, tylko przy ewentualnym zejściu z górnego piętra do ciągu głównego zalecane ubezpieczenie.
Opis jaskini

Otwór 1 (S) o kształcie strzelistym, zbliżonym do trójkąta, prowadzi do głównego ciągu jaskini, który stanowi okazała szczelina (przeciętna szerokość 1 m, wysokość od około 3 m do około 8 m) o regularnych, litych ścianach i dnie zrazu nachylonym, w dalszych partiach płaskim, zasłanym rumoszem, gdzieniegdzie żwirem i kilkoma większymi blokami skalnymi (największy o wydłużonym kształcie, zaraz za wejściem). Od głównej szczeliny o przekroju trójkąta i przebiegu N-S, 3 m za otworem, na E odchodzi 2,5 m wąska, ślepa szczelina. 1,5 m dalej w stropie połączenie z górnymi partiami, a w dnie pod E ścianą znajduje się ciasne wejście (odgruzowane) do dalszych partii jaskini, o których poniżej.
Główna szczelina po 7,5 m skręca w prawo i kontynuuje się w kierunku NE. Zmienia tu ona nieco swój charakter, jest znacznie wyższa (ok. 8 m), o stropie płaskim i przekroju wąskiego prostokąta. Po dalszych 3 m rozszerza się. W kierunku S odchodzi w dół 4 m długi ślepy korytarzyk (szerokości 0,8 m). Na N kończy się niewielką wnęką, obok której, równolegle do głównej osi szczeliny ku SW odchodzi 4 m bardzo wąskie obejście. Na NE szczelina kontynuuje się jeszcze przez około 4 m przechodząc w dół w wąskie, wyklinowujące się pęknięcie.
Do dalszych partii jaskini dostać się można w miejscu określonym uprzednio. Przez zacisk schodzi się w dół do małej salki - rozszerzenia (długości 2 m, szerokości 1,2 m) o gliniastym dnie. W kierunku N odchodzi korytarz zasłany większymi blokami skalnymi (wysokości 1,5 m, szerokości 0,8 m), kończący się ślepo po około 6 m.
We wstępnej części korytarza pomiędzy głazami przez niewygodny zacisk w kierunku S zejść można do niewielkiej salki (długości około 2 m, szerokości 1,8 m - w końcowej części) stanowiącej najniższy punkt jaskini. Z uwagi na niebezpieczeństwo zawału nie poleca się zwiedzania tego fragmentu jaskini.
Opisany powyżej ciąg główny ma połączenie ciasnymi szczelinami (w stropie) z zespołem szczelin o przebiegu generalnym W-E w wierzchołkowej części formacji skalnej. Łatwo można się tam dostać otworem 2 (SW) do niszy (rodzaj osłoniętego balkonu) z dużym głazem pośrodku. Od E niszę ogranicza (za głazem) poprzeczne pęknięcie (obniżenie). Za niskim przełazem ciąg szczelin kontynuuje się dalej ku E. Przez przewężenie zejść można 3,5 progiem do korytarzyka (z prawej strony 4,4 m progiem zejście do ciągu głównego - zalecane ubezpieczenie) o szerokości 0,9 m, długości 3,5 m i dnie o zmiennej konfiguracji, uchodzącym w strzelistym oknie skalnym, oznaczonym na planie jako otwór 3.
Jaskinia powstała w piaskowcach warstw godulskich górnych, w wyniku ruchów odprężeniowo-grawitacyjnych, na zespole piętrowo usytuowanych szczelin:
1) poziom górny o przebiegu W-E,
2) poziom środkowy (główny) o przebiegu N-S-NE-SW,
3) poziom dolny o przebiegu generalnie N-SW.
Na modelowanie szczególnie wstępnych partii przy otworze 1 i 2 mają wpływ również procesy wietrzenia, głównie wietrzenia mrozowego. Dno jest zasłane rumoszem, gdzieniegdzie żwirem i gliną, miejscami leżą większe bloki skalne.
Jaskinia jest sucha. Przewiew, wyczuwalny głównie w poziomie górnym, uzależniony jest od warunków atmosferycznych. Światło w głównym ciągu sięga kilka metrów w głąb korytarza, a w pogodne dni dociera też dalej z pęknięć w stropie górnego poziomu, który jest oświetlony prawie w całości.
Flora nie występuje. W dolnych partiach zauważono ćmy i pająki.

Historia badań
Historia eksploracji

Do czasu udokumentowania brak było wzmianek o tym obiekcie w literaturze, choć zapewne znane było piętro górne i środkowe. Wskazana została przez J. Szumskiego oraz J. Goryla (Speleoklub Bielsko-Biała). Wejście do dolnych partii jaskini w 1986 r. odgruzowali J. Ganszer i G. Mołek.

Historia dokumentacji

Materiał dokumentacyjny zebrali dnia 29 grudnia 1985 r. (do ciągu głównego) R. Czarnecki, S. Polański oraz dnia 8 listopada 1986 r. (uzupełnienia pozostałych części jaskini) J. Ganszer i G. Mołek (wszyscy Speleoklub Bielsko-Biała). Pomiary wykonano busolą geologiczną Freiberg i taśmą parcianą. Współrzędne geograficzne GPS w 2004 r. pomierzył P. Beczała (Speleoklub Bielsko-Biała). Dane zostały zaktualizowane w 2009 r.
Plan opracowali R. Czarnecki i J. Ganszer.

Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona Nie
Literatura
Ganszer J. 1986 (wzmianka o wyjeździe inwentaryzacyjnym); Ganszer J. 1987 (wzmianka o wyjeździe inwentaryzacyjnym); Gawłowski P. 1989 (umiejscowienie jaskini w jednostkach litostratygraficznych); Klassek G. 1990 (plan i opis inwentarzowy, ujęta w wykazie jaskiń i schronisk podskalnych Beskidów i Pogórza Karpackiego); Rozporządzeni... nr 1/93 z dnia 23 kwietnia 1993 r. (ustanowienie pomnika przyrody nieożywionej). Jaskinie Polskich Karpat fliszowych 1997a (plan i opis inwentarzowy); Ganszer J. 1998c (schemat dojścia); Michalska B., Wojtas P. 1999 (wymieniona wśród jaskiń okolic Bielska-Białej); Mysłajek R. W. 2002 (wzmianka o nietoperzach).
Materialy archiwalne
Gawłowski P. 1988 (lokalizacja jaskini na planie wychodni skalnych w rezerwacie "Kuźnie").
Autorzy opracowania Grzegorz Klassek
Redakcja Jerzy Grodzicki
Stan na rok 2011
Grafika, zdjęcia Podgląd grafiki otwór Podgląd grafiki plan
Nazwa: Autor: Data wprowadzenia:
Zdjęcie