Państwowy Instytut Geologiczny

Państwowy Instytut Badawczy

Jaskinie Polski


Dane szczegółowe jaskini


Nazwa Jaskinia Komonieckiego
Inne nazwy
Nr inwentarzowy K.Bm-02.14
Region Karpaty
Współrzędne WGS84 λ: 19°24′36,00″, φ: 49°45′31,00″
Gmina Ślemień (gm. wiejska)
Powiat żywiecki
Województwo śląskie
Właściciel terenu Skarb Państwa (Lasy Państwowe) | Pomnik przyrody
Podstawa ochrony Rozp. Nr 1/93 Woj. Bielskiego z 23.04.1993 r.; Dz. Urz. Woj. Bielskiego z 1993r. Nr 5 poz. 31 [wg http://crfop.gdos.gov.pl; Jaskinia skalna Komonieckiego]
Ekspozycja otworu SSW
Pozostałe otwory
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] 698
Wysokość względna [m]
Głębokość [m] 0
Przewyższenie [m] 0
Deniwelacja [m] 0
Długość [m]
w tym szacowane [m]
17
Rozciągłość horyzontalna [m]
Położenie geograficzne Las, w zachodnim stoku Pośredniego Gronia (841 m n.p.m.), Beskid Mały.
Opis drogi dojścia do otworu
Od przystanku autobusowego „Las I Na żądanie”, około 300 m szosą (kierunek do miejscowości Las), następnie w lewo drogą pod górę wśród zabudowań. Dalej drogą przez potok obok składu drewna i zagajnika sosnowego. Wychodzimy na teren otwarty. Droga biegnie skrajem pól i łąk, po czym schodzi w las i pnąc się w górę, miejscami głębokim jarem, wyprowadza na niewielki grzbiet. Stąd kierujemy się w lewo i trawersując ukośnie (też drogą leśną) przeciwległe zbocze wspomnianego grzbietu schodzimy do doliny potoku Dusica. Idąc drogą w górę doliny (główny potok po prawej stronie) mijamy okazałą polanę z szopą i dochodzimy do rozwidlenia. Stromo w górę biegnie droga W zboczem Pośredniego Gronia, z której zbaczając na W też można dojść do jaskini (otwór położony niżej, z dala niewidoczny). My kierujemy się za drogą w lewo i w miejscu gdzie skręca i przecina potok odchodzimy na N w górę jego biegu. Po kilkudziesięciu metrach za pięknym wodospadem-siklawą z prawej strony, z dala widoczny, imponujący otwór jaskini. Dojście nieskomplikowane, otwór łatwy do znalezienia, tym bardziej, że jaskinia jest dobrze znana miejscowej ludności. Zwiedzanie bez trudności.
Opis jaskini

 Otwór wejściowy o szerokości 16 m i przeciętnej wysokości 2 m, ograniczony jest w części w okazałym, odpadłym od stropu głazem-obeliskiem (wymiary: długości 4,5 m; szerokości 1 m), zaś w części E spadający z poziomo uławiconej (gruboziarnisty piaskowiec) płyty stropowej strumień tworzy wielce oryginalny wodospad (wysokości 2,5 m).

 Sama jaskinia to jedna wielka, łukowatego kształtu komora o powierzchni 115 m2. W głąb liczy 11 m, a na najdłuższym odcinku (po przekątnej) 17 m. Komora choć obszerna, jest dość niska. Przy otworze wysokości na 2 m, we wnętrzu zaś przeciętnie 1,5-1 m, tylko w jednym miejscu na krótkim odcinku (w końcowych partiach) można się swobodnie wyprostować. Strop masywny, nie potrzaskany, lecz miejscami wskutek wietrzenia skała jest krucha i łuszcząca się. Występują też liczne zagłębienia, nierówności, zniszczone fragmenty kotłów eworsyjnych. Szczególnie na ścianie E podługowate zagłębienia, gzymsy, świadczyć mogą o intensywnym modelowaniu przez wody płynące. Dno generalnie płaskie, choć pełnisko jest miejscami nierówne, a większe i mniejsze zagłębienia (doły) świadczą o jego rozkopywaniu.

 Jaskinia ukształtowała się na powierzchni międzywarstwowej w piaskowcach istebniańskich dolnych. Geneza jaskini jest złożona. Ukształtowana w czterech zasadniczych stadiach przez erozję wodną, wietrzenie chemiczne, sufozję i częściowo (w niedużym stopniu) ruchy masowe, najintensywniej modelowana jest przez wietrzenie mrozowe, które doprowadzi do jej zniszczenia ( Waga 1990, 1993). Dno pokryte namuliskiem (miąższość około 0,8 m), które tworzą dwie warstwy autochtonicznej gliny żwirowatej i piaszczystej. W warstwach tych znajdują się też głazy i większe płyty zlepieńców. Pod powierzchnią osadów (na głębokości około 0,2-0,3 m) znaleziono pozostałości po dużym ognisku i fragment ceramiki z końca średniowiecza (I połowa XVII w), krąg zajęczaka i muszle ślimaków z rodziny Helicidae (m.in. Arianta arbustorum). Dodać należy, że na terasie przed jaskinią, w zwietrzelinie zalegającej kieszeń międzyskalną znaleziono też fragment wióra z piaskowca kwarcytycznego, co stanowi nikły ślad bytności przynajmniej w otoczeniu jaskini przedstawicieli którejś z kultur archeologicznych końca plejstocenu lub początków holocenu ( Foltyn, Waga 1992, 1995). Miejscami na stropie jaskini występują drobne formy naciekowe w postaci grzybków.

 W warstwach przyotworowych, gdzie spada wodospad, jaskinia jest mokra, w środkowej części na ogół sucha, w końcowej zaś miejscami wilgotna, zaobserwowano tu intensywniejsze skapywanie wody. Przewiew jest wyczuwalny przy otworze. Światło sięga prawie do końca.

 Na portalu wejściowym występują mchy. W jaskini zaobserwowano muchówki i najprawdopodobniej szczerbówki ksieni (Scoliopteryx libatrix) - (Mysłajek 1999b). Na jednej z półek skalnych znaleziono stare ptasie gniazdo.

Historia badań

W latach 1986-1992 w jaskini i jej otoczeniu prowadzone były badania interdyscyplinarne:

- J. M. Waga prowadził badania genetyczno-morfologiczne,

- E. Foltyn prowadził badania archeologiczne.

Historia eksploracji

Od wieków jaskinia była znana ludności miejscowej, wykorzystywana jako kryjówka lub schowek cenniejszego dobytku w czasie „burz dziejowych”. Pierwszy pisemny przekaz dotyczący jaskini podaje w pisanym w latach 1699-1728 „Dziejopisie Żywieckim” A. Komoniecki: „W ślemieńskim zaś Państwie w Pośrednim Groniu w Hali Siwcowej nad wsią Las jest skała wielka, co przez nią wierzchem woda idzie, a pod nią dziura jest w której może sto statku wegnać i w niej tam sposobnie stanąć i będąc w skale obszerno, jak jaskinia jaka z natury uczyniona”.

Ponownie jaskinia ta powraca do literatury na kartach monografii „Ziemia Wadowicka” A. Siemionowa (1984), który zaproponował jej nazwę.

Historia dokumentacji

W ramach inwentaryzacji jaskiń beskidzkich materiał dokumentacyjny zebrali dnia 6 października 1985 r. J. Pukowski i J. Ganszer (Speleoklub Bielsko-Biała). Pomiary wykonano busolą geologiczną Freiberg i taśmą parcianą. J. Ganszer w 2002 r. pomierzył współrzędne geograficzne GPS. Dane zostały zaktualizowane w 2009 r.

Plan opracował J. Ganszer.
Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona Nie
Literatura
Komoniecki A. 1704 [druk 1866], (wzmianka o lokalizacji i charakterystyka jaskini); Siemionow A. 1984 (umiejscowienie i ogólny opis jaskini, propozycja nazwy); Ganszer J. 1986 (wzmianka o wyjeździe inwentaryzacyjnym); Foltyn E. M., Foltyn E. 1987 (wzmianka o badaniach archeologicznych); Foltyn E. 1987 (wzmianka o badaniach archeologicznych); Klassek G. 1988 (wzmianka o inwentaryzacji); Siemionow A. 1989 (uwagi dotyczące treści dzieła A. Komonieckiego); Klassek G. 1990 (opis inwentarzowy i plan jaskini, ujęta w wykazie jaskiń i schronisk podskalnych Beskidów i Pogórza Karpackiego); Foltyn E. 1990 (wzmianka o badaniach archeologicznych); Waga J. M. 1990a (geneza jaskini); Waga J. M. 1990b (geneza jaskini); Foltyn E., Waga J. M. 1992 (wyniki badań interdyscyplinarnych); Kowalczyk B., Kupka J., Waga J. M. 1992 (projekt trasy dydaktycznej, wzmianki dotyczące badań interdyscyplinarnych); Rozporządzeni... nr 1/13, 1993 r. (ustanowienie jaskini pomnikiem przyrody); Klassek G. 1994 (wzmianka w zarysie typologii jaskiń fliszowych); Foltyn E., Waga J. M. 1995 (powtórzenie wyników badań interdyscyplinarnych); Jaskinie Polskich Karpat fliszowych 1997a,b (wzmianka w typologii jaskiń pseudokrasowych t. 1, plan, przekrój rozwinięty i opis inwentarzowy t. 2); Wiśniewski W.W. 1998, 1999 (wzmianki o jaskini); Michalska B., Wojtas W. 1999 (wymieniona wśród jaskiń okolic Bielska-Białej); Mysłajek R. W. 1999b (wzmianka o faunie występującej w jaskini); Wiśniewski W.W. 2000, 2001 (wzmianki o jaskini); Alexandrowicz Z., Poprawa D. 2000 (pomnik przyrody - lokalizacja i ogólny opis jaskini); Motyka J., Zawierucha L. 2001 (uwagi z zakresu chemizmu wód); Szura C. 2003 (wzmianka o jaskini); Pukowski J., Szura C. 2004 (lokalizacja, opis, plan jaskini); Pukowski J., Krause R., Mrózek G. 2004 (plan, zdjęcie i wzmianka o jaskini).
Materialy archiwalne
Autorzy opracowania Grzegorz Klassek
Redakcja Jerzy Grodzicki
Stan na rok 2011
Grafika, zdjęcia Podgląd grafiki otwór Podgląd grafiki plan i przekrój
Obiekt w serwisie Geostanowiska Geostanowisko Geostanowisko
Nazwa: Autor: Data wprowadzenia:
Zdjęcie