Dane szczegółowe jaskini
Nazwa | Jaskinia Mroczna |
Inne nazwy | |
Nr inwentarzowy | K.Bn-05.01 |
Region | Karpaty |
Współrzędne WGS84 | λ: 21°19′47,00″, φ: 49°35′11,00″ |
Gmina | Sękowa (gm. wiejska) |
Powiat | gorlicki |
Województwo | małopolskie |
Właściciel terenu | Skarb Państwa | Rezerwat przyrody Kornuty |
Podstawa ochrony | |
Ekspozycja otworu | ku górze |
Pozostałe otwory | |
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] | 770 |
Wysokość względna [m] | |
Głębokość [m] | 15,50 |
Przewyższenie [m] | 0 |
Deniwelacja [m] | 15,50 |
Długość [m]
w tym szacowane [m]
|
198
|
Rozciągłość horyzontalna [m] | |
Położenie geograficzne | Beskid Niski, Bartne, południowo-zachodnie zbocze Kornut (830 m n.p.m.), na terenie grupy skałek zwanych Kornutami. |
Opis drogi dojścia do otworu |
Najkrótsza droga prowadzi z Bartnego. Idziemy żółtym szlakiem do skrzyżowania szlaków (ok. 2 km), gdzie skręcamy na NW, na zielony szlak prowadzący do Wapiennego. Po około 1 km od szlaku odgałęzia na się na SW ścieżka prowadząca w głąb grupy skałek (drogowskaz). Po kilkudziesięciu metrach spotykamy po lewej kilkumetrowej wysokości skałkę, skąd w tym samym kierunku, lecz na przełaj, idziemy jeszcze kilkadziesiąt metrów. Dochodzimy do krawędzi osuwiska, gdzie widać ściany i ambony skalne. Niewielki otwór jaskini znajduje się kilkanaście metrów na SE od okazałej 7 m wysokości ściany skalnej. Dojście bez trudności, zwiedzanie uciążliwe (liczne zaciski).
|
Opis jaskini |
Otwór wejściowy ma charakter studzienki (2,0 m głębokości) o wymiarach 0,5 x 1,0 m. Od otworu w kierunku N dostajemy się do ciasnego korytarzyka (około 3 m długości) zasłanego liśćmi, natomiast w kierunku NE wchodzimy do nieregularnej Salki Wejściowej. Ma ona pochyły spąg pokryty gruzem skalnym. Jej wysokość dochodzi do 1,5 m. W najniższym miejscu znajduje się ciasna studzienka, przez którą przedostajemy się do okazałej Sali Świetlistej. Ma ona około 7 m długości, 3,0 - 5,0 m szerokości i wysokość do 3,0 m. Spąg jest nierówny, pokryty szczątkami roślinnymi i gruzem skalnym. Sala Świetlista jest ważnym topograficznie miejscem w jaskini - rozgałęzia się tu główny ciąg jaskini oraz odgałęziają się tu inne liczne korytarzyki. Na wysokości 2,7 m znajduje się charakterystyczna galeria, gdzie znajduje się wejście do 5 m długości szczeliny. W środkowej części sali studzienka (1,0 m głębokości) sprowadza do ciasnego 2 m długości korytarza. We wschodniej części komory dwie studnie (4 m głębokości) doprowadzają do Sali Grażyny (trudności V, przydatna lina). Komora ta ma regularny kształt, długość około 2 m i wysokość do 3,0 m. Sala Świetlista, jak wspomniano, rozgałęzia się na 2 ciągi: w kierunku południowo-wschodnim oraz ku północy. Na SE przechodzi w kolejną komorę zwaną Salą Cieni. W środkowej części rozdzielona jest ona 3,0 m wysokości progiem (trudności III). Część SW sali jest stroma i niska, o spągu pokrytym osuwającym się gruzem skalnym. Z tej części prowadzi też drugie, ciasne przejście do Sali Świetlistej. NE część Sali Cieni (poniżej progu) jest okazała: ma długość około 4 m, szerokość do 3,0 m i wysokość do 4,0 m. Spąg pokryty jest gruzem skalnym i większymi blokami skalnymi. Komora ta ma połączenie z Salą Grażyny, zbyt wąskie jednak do przejścia. Na SE z dolnej części komory prowadzi opadający w dół korytarzyk (ok. 4 m długości), który doprowadza do nieprzyjemnego zacisku (Z 1) zwanego Zębem. Z partii ponad progiem natomiast, przez około 1,5 m długości, niski przełaz, dochodzimy do rozgałęzienia. Stąd na NE odchodzi około 3 m długości korytarz, a w kierunku SE odchodzi kilka razy załamująca się szczelina 18 m długości zwana Korytarzem Nietoperzowym (końcowe partie ciasne). Na NW od rozgałęzienia, na przedłużeniu Korytarza Nietoperzowego biegnie ciasna szczelina, która przez podłużną studnię (3,0 m głębokości, trudności IV) sprowadza do korytarza w rejonie wspomnianego zacisku Ząb. Przez zacisk dostajemy się ciasnej szczeliny, skąd pochylnią na N prowadzi około 3 m długości korytarzyk doprowadzający do komory zwanej Izbą Wytrzeźwień. Sala ta ma długość około 5 m, szerokość do 2,0 m i wysokość do 3,0 m. Spąg tworzy glina. W E części sali znajduje się studzienka (1,5 m głębokości), na której dnie znajduje się najgłębsze miejsce w jaskini (-15,5 m). Z Izby Wytrzeźwień odchodzą korytarzyki: na E około 3 m długości, na S około 3 m długości oraz na NW, gdzie przez około 2 m długości przełaz dochodzimy do kolejnej komory zwanej Salą Naciekową. Równolegle prowadzą też dwa inne przejścia: poniżej oraz na NE. Sala Naciekowa jest to właściwie szeroka do 2,0 m szczelina o wysokości dochodzącej do 4,0 m, o spągu pokrytym gruzem skalnym. W zachodniej jej części znajdują się niewielkie nacieki (polewy i makarony). W kierunku W z sali prowadzą dwa korytarze rozdzielone 2,0 m wysokości progiem. Dolny kończy się niedostępną szczeliną, natomiast górny poprzez zacisk (Z - 1) doprowadza na skraj progu 5,0 m wysokości. Stąd prowadzi również zaciskowy kominek (Z - 2) prowadzący do wyżej położonej Sali zwanej Piwiarnią. Wspomniany 5 m wysokości próg sprowadza do okazałej Sali Owadziej. Ma ona długość około 8 m, szerokość do 1,0 m i do 8,0 m wysokości. W SW części, pod 3 m wysokości progiem, znajduje się jeszcze ciasny korytarz. Z Sali Owadziej sprowadza do tego miejsca również 2,5 m głębokości studzienka. Od wlotu studzienki przez 1,5 m wysokości prożek w kierunku NW prowadzi korytarz (ok. 2 m długości) zakończony niedostępną szczeliną. W SE części Sali Owadziej znajduje się komin wysokości 8,0 m. Prowadzi on do położonej wyżej, wspomnianej już Piwiarni. Pokonanie komina wymaga wspinaczki (trudności IV) i użycia liny. Piwiarnia jest niską (wysokość do 1,5 m) komorą zasłaną gruzem skalnym. Stanowi ulubione miejsce zimowania nietoperzy w jaskini. Znajduje się tu też książka wejść do jaskini. Z Piwiarni w kierunku NW prowadzi korytarz (ok. 8 m długości, do 1,3 m szerokości), początkowo niski, później wysoki do 3,0 m. Natomiast na E, poprzez 2 ciasne studzienki (2,0 i 1,2 m głębokości) dojść można do niskiej, niewielkiej salki. Na E od Piwiarni znajduje się Zacisk Kaczki (Z - 1), doprowadzający do wspomnianego wcześniej rozgałęzienia w Sali Świetlistej. Jaskinia osuwiskowa, powstała w piaskowcach magurskich. Rozwinięta jest na jednej szczelinie o przebiegu NW - SE. Dno jaskini przeważnie tworzy gruz skalny, jedynie w partiach do Sali Świetlistej występują gleba i liście, a Izbie Wytrzeźwień glina. Jaskinia posiada mikroklimat dynamiczny. Woda w formie stałych lub okresowych zbiorników nie występuje, jest jednak na ogół dość mokro (błoto). Światło bezpośrednie dociera do Salki Wejściowej, rozproszone natomiast do Sali Świetlistej. W czasie badań wykonanych w latach 1991 - 2001 stwierdzono występowanie przynajmniej 7 gatunków nietoperzy: podkowca małego (Rhinolophus hipposideros), nocka dużego (Myotis myotis), nocka Bechsteina (Myotis bechsteinii), nocka wąsatka/Brandta(Myotis mystacinus/brandtii), nocka rudego (Myotis daubentonii), gacka brunatnego (Plecotus auritus) oraz gacka szarego (Plecotus austriacus). Stwierdzono obecność licznych gatunków motyli, pająków i owadów bezskrzydłych. Flora nie była obserwowana. |
Historia badań |
|
Historia eksploracji |
Prawdopodobnie pierwsza publikowana wzmianka dotycząca jaskini pochodzi z 1962 r. (Chrost.[owski m.]). Jaskinia musiała być znana już wcześniej, skoro istnieje legenda o zbóju Sypce z Męciny, który jakoby ukrywał w niej skarby (Boczoń 1990). Pierwsze znane wejście do jaskini zanotowano jednak dopiero w 1977 r. (Szura 1996b). Obecnie jaskinię zwiedza kilkanaście grup rocznie. Według wpisów w książce wejść, w 1995 r. do Piwiarni dotarło 16 zespołów. |
Historia dokumentacji |
Została zinwentaryzowana 6 sierpnia 1988 r. przez T. Mleczka, B. Szatkowskiego i T. Kałużę (Speleoklub Dębica). Pomiary wykonano 6 sierpnia i 15 sierpnia 1988 r oraz 7 stycznia 1991 r. (w rejonie Sali Naciekowej i Izby Wytrzeźwień) używając busoli geologicznej Freiberg i taśmy parcianej. W 2004 r. W.J. Gubała (Stowarzyszenie Speleoklub Beskidzki) oraz Cz. Szura (Speleoklub Bielsko-Biała) splanowali nowe partie długości 23 m, dokonali również korekty głębokości (Klassek, Mleczek 2004; Gubała 2005a) 24 września 2008 r. T. Mleczek (Stowarzyszenie Speleoklub Beskidzki) dokonał aktualizacji planu i opisu. |
Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona | Nie |
Literatura |
Chrost.[owski m.] 1962 (wzmianka?); Klassek G. 1989 (ujęta w wykazie jaskiń i schronisk podskalnych Beskidów i Pogórza); Boczoń W. 1990 (podania); Klassek G. 1990b (plan i opis inwentarzowy autorstwa T. Mleczka); Klassek G. 1991 (ujęta w wykazie jaskiń i schronisk podskalnych Beskidów i Pogórza); Klassek G. 1992 (ujęta w wykazie jaskiń i schronisk podskalnych Beskidów i Pogórza); Wiśniewski W.W. 1992 (historia poznania); Wiśniewski W.W. 1993a (ujęta w wykazie najdłuższych jaskiń polskich Beskidów i Pogórza); Wiśniewski W.W. 1993b (ujęta w wykazie najdłuższych i najgłębszych jaskiń polskich Karpat Fliszowych); Klassek G. 1994 (ujęta w wykazie najdłuższych jaskiń polskich Karpat Fliszowych); Mleczek T., Szatkowski B., Węgiel W. 1994 (nietoperze); Klassek G. 1995 (ujęta w wykazie jaskiń i schronisk podskalnych Beskidów i Pogórza); Beskid Niski i Pogórze 1996 (wzmianka, lokalizacja na mapie); Kubit R. 1996c (wzmianka); Mleczek T. 1996h (nietoperze); Mleczek T. 1996b (plan i opis inwentarzowy); Mleczek T. 1996c (wzmianka); Mleczek T. 1996e (wzmianka); Mleczek T. 1996g (nietoperze); Wiśniewski W.W. 1996a (ujęta w wykazie najdłuższych jaskiń polskich Karpat Fliszowych);Wiśniewski W.W. 1996d (ujęta w wykazie najdłuższych i najgłębszych jaskiń polskich Karpat Fliszowych); Wiśniewski W.W. 1996e (ujęta w wykazie jaskiń Beskidu Niskiego autorstwa T. Mleczka, lokalizacja na mapie autorstwa T. Mleczka); Szura Cz. 1996a (opis jaskini); Szura Cz. 1996b (wzmianka); Magurski Park Narodowy 1997 (lokalizacja na mapie); Wiśniewski W.W. 1997 (krótki opis, plan jaskini autorstwa T. Mleczka), Urban J. 1997 (ujęta w wykazie najdłuższych i najgłębszych jaskiń pseudokrasowych Polski); Jaskinie Polskich Karpat fliszowych 1998 (plan i opis inwentarzowy); Klassek G., Mleczek T. 1998 (ujęta w wykazie najdłuższych i najgłębszych jaskiń polskich Karpat Fliszowych); Beskid Niski. Przewodnik dla prawdziwego turysty 1999 (wzmianka); Klassek G., Mleczek T. 1999 (ujęta w wykazie najdłuższych i najgłębszych jaskiń polskich Karpat Fliszowych); Mleczek T. 1999f (nietoperze); Mleczek T., Baczyński P. 1999b (nietoperze); Alexandrowicz Z., Poprawa P. (red.) 2000 (wzmianka); Klassek G., Mleczek T. 2000 (ujęta w wykazie najdłuższych i najgłębszych jaskiń polskich Karpat Fliszowych); Subik P. 2000 (wzmianka); Klassek G., Mleczek T. 2001 (ujęta w wykazie najdłuższych i najgłębszych jaskiń polskich Karpat Fliszowych); Mleczek T. 2001a (nietoperze); Suski R. 2001a (ujęta w wykazie najdłuższych i najgłębszych jaskiń Beskidu Niskiego); Grzywiński, W. 2001 (nietoperze); Suski R. 2001e (gelifrakcja); Beskid Niski. Przewodnik dla prawdziwego turysty 2002 (wzmianka); Klassek G., Mleczek T. 2002 (ujęta w wykazie najdłuższych i najgłębszych jaskiń polskich Karpat Fliszowych); Mleczek T. 2002b (plan, krótki opis, fotografie otworu i Sali Owadziej); Klassek G., Mleczek T. 2003 (ujęta w wykazie najdłuższych i najgłębszych jaskiń polskich Karpat Fliszowych); Klassek G. 2004 (ujęta w wykazie najdłuższych i najgłębszych jaskiń polskich Karpat Fliszowych); Klassek G., Mleczek T. 2004 (nowe partie, korekta głębokości, ujęta w wykazie najdłuższych i najgłębszych jaskiń polskich Karpat Fliszowych); Mleczek T. 2004c (nietoperze); Węgiel A., Szkudlarek R., Gottfried T. 2004 (nietoperze); Beskid Niski 2005 (lokalizacja na mapie bez podanej nazwy, wzmianka); Gubała, W. J. 2005a (plan nowych partii, korekta głębokości), Gubała, W. J. 2005c (krótki opis, historia poznania, lokalizacja na mapie); Gubała, W.J. 2006c. (nietoperze); Gubała, W.J. 2006d (nowe partie); Klassek G., Mleczek T. 2005 (ujęta w wykazie najdłuższych i najgłębszych jaskiń polskich Karpat Fliszowych); Klassek G., Mleczek T. 2006 (ujęta w wykazie najdłuższych i najgłębszych jaskiń polskich Karpat Fliszowych); Mleczek T. 2006 (szkic techniczny); Beskid Niski. Przewodnik dla prawdziwego turysty (2007 wzmianka); Klassek G., Mleczek T. 2007. (ujęta w wykazie najdłuższych i najgłębszych jaskiń polskich Karpat Fliszowych); Urban J., Margielewski W., Schejbal-Chwastek M., Szura Cz. 2007. (nacieki); Klassek G., Mleczek T. 2008b (ujęta w wykazie najdłuższych i najgłębszych jaskiń polskich Karpat Fliszowych); Klassek G., Mleczek T., 2009 (ujęta w wykazie najdłuższych i najgłębszych jaskiń polskich Karpat fliszowych); Klassek G., Mleczek T., 2010 (ujęta w wykazie najdłuższych i najgłębszych jaskiń polskich Karpat fliszowych); Klassek G., Mleczek T., 2011 (ujęta w wykazie najdłuższych i najgłębszych jaskiń polskich Karpat fliszowych); Klassek G., Mleczek T., 2012 (ujęta w wykazie najdłuższych i najgłębszych jaskiń polskich Karpat fliszowych); Klassek G., Mleczek T., 2014 (ujęta w wykazie najdłuższych i najgłębszych jaskiń polskich Karpat fliszowych); Zatorski M. 2014 (strukturalne uwarunkowania rozwoju jaskini); Zatorski M., Franczak P., Mleczek T. 2015 (waloryzacja).
|
Materialy archiwalne |
|
Autorzy opracowania | Tomasz Mleczek |
Redakcja | Jerzy Grodzicki |
Stan na rok | 2015 |
Grafika, zdjęcia |
![]() |