Dane szczegółowe jaskini
Nazwa | Zimna Dziura w Strzeblu |
Inne nazwy | Grota Lodowa, Jaskinia w Lubniu |
Nr inwentarzowy | K.Bw-01.01 |
Region | Karpaty |
Współrzędne WGS84 | λ: 20°00′15,00″, φ: 49°42′09,00″ |
Gmina | Mszana Dolna (gm. wiejska) |
Powiat | limanowski |
Województwo | małopolskie |
Właściciel terenu | Skarb Państwa (Lasy Państwowe) |
Podstawa ochrony | |
Ekspozycja otworu | SW |
Pozostałe otwory | |
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] | 655 |
Wysokość względna [m] | |
Głębokość [m] | 5 |
Przewyższenie [m] | 0 |
Deniwelacja [m] | 5 |
Długość [m]
w tym szacowane [m]
|
25
|
Rozciągłość horyzontalna [m] | |
Położenie geograficzne | Beskid Wyspowy, Lubień, w północnym stoku Szczebla (Strzebla) (977 m n.p.m.) |
Opis drogi dojścia do otworu |
Od przystanku autobusowego „Lubień-Skrzyżowanie" idziemy szosą w kierunku Mszany Dolnej (w górę rzeki Raby) za czarnymi znakami szlaku turystycznego. Schodzimy z szosy w prawo. Po około 2,5 km nieopodal jednego z potoków (dopływ Raby), przy szlaku, w lejowatym, skalistym obniżeniu znajduje się otwór jaskini. Otwór z dala niewidoczny, lecz łatwy do znalezienia. Zwiedzanie bez trudności.
|
Opis jaskini |
Otwór wejściowy znajduje się w skalistym obniżeniu (na dnie leja o głębokości 3 m) o stromo nachylonym dnie. Ku NE prowadzi on do okazałej sali (długości około 6 m; szerokości do 3 m; wysokości 3 m) ograniczonej od strony NW prożkiem, za którym znajdują się dwie małe wnęki. Strop jest nieregularny, dno stromo nachylone (na końcu sali na głębokości 5 m). Od otworu ku S, przez niski przełaz, przedostać się można do drugiej, małej sali (długości około 4 m; szerokości 2,5 m; wysokości do 0,8 m). Strop tworzy pochylona płyta. Dno jest także pochyłe. Z małej sali, przez prożki (w górę) ku SE przedostajemy się do niedużego korytarza. Można tu się również dostać małym, górnym obejściem (długości 2,5 m; szerokości od 0,6 do 1 m; wysokości do 1 m) dochodzącym od N, przez próg w dół. Do korytarza prowadzi ciasne przejście znajdujące się we wstępnej części dużej sali, a nad przełazem do sali małej. Dalej ku SW prosty, 2 m długości korytarz zakończony 1,5 m progiem (w dół) prowadzi do prostokątnej salki (długości 2,6 m; szerokości 1,4 m; wysokości do 1,6 m) rozwiniętej na kierunku NW-SE. Na południowej ścianie wyryta jest data „1863". Od salki ku NW odchodzi (pod progiem) prostokątna krótka wnęka z niedostępnym pęknięciem. Ku S salka się robi się stroma. Za prożkiem (w górę) jaskinia kończy się w małej wnęce ślepym kominem o wysokości 3 m. Jaskinia osuwiskowa powstała w piaskowcach magurskich. Dno pokryte gruzem i głazami, gdzieniegdzie gliną, w partiach przyotworowych gleba z resztkami butwiejącego drewna. Na ścianach końcowej salki występują białe naloty węglanowe. Jaskinia jest wilgotna. Przewiewu brak. Jaskinia jest uważana za statycznie zimną. We wrześniu 1929 r. i w czerwcu 1931 r. S. Leszczycki znalazł w jaskini znaczne ilości lodu. Według K. Kowalskiego (1954), który nie natrafił na lód w jaskini, pomiary temperatury wykonane dnia 17 czerwca 1950 r. dały następujące wyniki: +18°C na zewnątrz, +5,5°C w zagłębieniu przed otworem, +4,5°C na końcu komory, +3,6°C w korytarzu końcowym. Podobne zmiany temperatury odczuwalne są i obecnie. Nie ma też lodu. Wydaje się jednak, że przy odpowiednich warunkach atmosferycznych (np. długie, śnieżne zimy) w takim mikroklimacie lód w niektórych partiach jaskini mógłby zalegać przez dłuższy okres czasu. Światło sięga do końca większej sali. Na ścianach przyotworowych występują gdzieniegdzie mchy. Jak pisał K. Kowalski (1954): „W komorze na wilgotnych ścianach spotyka się liczne owady bezskrzydłe. Widać też w głębi ślady nietoperzy". |
Historia badań |
|
Historia eksploracji |
Jaskinia znana była od dawna. Świadectwem tego może jest napis “1863" wyryty w końcowej salce? Nie wykluczone jednak, że ów napis wykonano później. Opis jaskini opracowany przez K. Kowalskiego (1954) takiej informacji nie zawiera. Pierwszy opis jaskini podaje w 1882 r. G. Ossowski, który w 1881 r. zwiedził ją jadąc w Tatry. W latach późniejszych wzmianki o niej odnaleźć można w przewodnikach turystycznych K. Sosnowskiego (1914, 1926, 1930), M. Orłowicza (1919), J. Raychmana (1937), czy S. Pagaczewskiego (1951). W 1931 r. S. Leszczycki opisuje tę jaskinię jako lodową, a w 1933 r. R. Danysz-Fleszarowa ujmuje ją w opisie jaskiń krajowych. |
Historia dokumentacji |
Opis inwentarzowy jaskini wraz z planem i przekrojami w skali 1: 200 publikuje K. Kowalski (1954). W ramach inwentaryzacji jaskiń beskidzkich materiał dokumentacyjny zebrali dnia 21 września 1996 r. M. Rachwaniec, J. Pukowski i J. Ganszer ze Speleoklubu Bielsko-Biała. Pomiary wykonano busolą geologiczną Freiberg i taśmą parcianą. Dane zaktualizowano w 2009 r. |
Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona | Nie |
Literatura |
Ossowski G. 1882 (opis jaskini pod nazwą Jaskinia w Lubniu); Sosnowski K. 1914 (wzmianka o dwóch jamach na Strzeblu); Orłowicz M. 1919 (wzmianka o jaskini pod nazwą Zimna Dziura); Sosnowski K. 1926, (powtórzenie informacji wcześniejszych); Sosnowski K. 1930 (powtórzenie informacji wcześniejszych), Leszczecki S. 1931 (opis, przekrój jaskini pod nazwą Grota Lodowa z zaznaczeniem nazwy miejscowej Zimna Dziura, trzy fotografie otworu i wnętrza); Danysz-Fleszarowa R. 1933 (ujęta w spisie jaskiń krajowych); Reychman J. 1937 (wzmianka o jaskini); Pagaczewski S. 1951 (wzmianka o jaskini); Kowalski K. 1954 (opis inwentarzowy wraz z planem); Klassek G. 1990 (ujęta w wykazie jaskiń i schronisk podskalnych Beskidów i Pogórza Karpackiego); Jaskinie Polskich Karpat fliszowych 1997b (plan i opis inwentarzowy); Alexandrowicz Z., Poprawa P. (red.) 2000 (wzmianka); Bubula B. 2001a (wzmianka); Bubula B. 2001b (historia poznania); Bubula B. 2001d (ujęta w spisie jaskiń Beskidu Wyspowego); Gacek D. 2001 (ujęta w wykazie jaskiń Beskidu Wyspowego); Kapturkiewicz A. 2001b (mikroklimat); Matuszczyk A. 2001 (opis dojścia, krótki opis jaskini, legendy); Sułkowski B. 2001 (wzmianka); Beskid Wyspowy 2003 (lokalizacja na mapie); Beskid Wyspowy 2005 (lokalizacja na mapie); Kapturkiewicz A. 2005b (ujęta w spisie jaskiń Beskidu Wyspowego); Beskid Wyspowy 2006 (lokalizacja na mapie); Kapturkiewicz A. 2006b (wzmianka); Beskid Wyspowy 2007 (lokalizacja na mapie).
|
Materialy archiwalne |
|
Autorzy opracowania | Tomasz Mleczek, Grzegorz Klassek |
Redakcja | Jerzy Grodzicki |
Stan na rok | 2011 |
Grafika, zdjęcia |
![]() ![]() |