Około 1100 m na NNE od centrum Podzamcza leży zalesione wzgórze z odrestaurowanym na szczycie, średniowiecznym, drewnianym grodziskiem. Szczyt wzgórza jest zwieńczony grupą skał układających się na kształt wieńca lub korony. Jest to Góra Birów. Opisywane schronisko leży w murze skalnym na północnym zboczu góry. Obiekt posiada 4 otwory: zachodni, środkowy górny, środkowy dolny i wschodni. Pomiędzy otworem zachodnim a środkowym górnym znajduje się skalna brama z otworami na przestrzał.

Od otworu wschodniego do środkowego dolnego biegnie dość obszerny korytarz, który dalej do otworu środkowego górnego, wspina się po skalnym progu i głazach kilka metrów w górę. Nad otworem środkowym górnym jest zlokalizowany wysoki, częściowo otwarty komin, w którym schronisko osiąga swój najwyższy punkt. Na zachód od otworu środkowego górnego znajduje się wspomniana skalna brama, którą przechodzi się poprzez próg o wysokości ok. 1,5 m. Po przejściu bramy stajemy przed otworem zachodnim. Ponad otworem środkowym dolnym leży dość szeroka, trudno dostępna półka, a pod nią wąski korytarzyk biegnący do wnętrza równolegle do głównego wejścia. Na wprost wejścia środkowego dolnego (na ścianie południowej), na wysokości wspomnianej półki znajduje się górne piętro schroniska w postaci ciasnego korytarzyka biegnącego na południe. Do korytarzyka można się dostać po stromej pochylni od zachodniej strony głównego korytarza. Otwór zachodni prowadzi do dość wysokiego lecz krótkiego korytarza zakończonego ślepą, ciasną szczeliną, prostopadłą do głównego korytarza. Ta część schroniska pierwotnie była opisywana jako osobne schronisko (jaskinia).
Całość opisywanego obiektu nosi bardzo wyraźne ślady przepływów freatycznych. Jednak w późniejszych okresach swój wpływ na rozwój schroniska zaznaczyły również zjawiska tektoniczne oraz grawitacyjny rozpad masywu skalnego Góry Birów.
Dzięki dużej ilości dużych otworów właściwie całe wnętrze jest suche i mocno przewiewne. Jedynie w końcu korytarzyka na górnym piętrze wzrasta wilgotność a temperatura bardziej się stabilizuje. Również dzięki dużym otworom do środka dostaje się spora ilość światła i zwiedzając schronisko nie trzeba używać latarki (oprócz górnego piętra gdzie jest ciemno).
Na ścianach korytarzy zachowały dość duże ilości nacieków kalcytowych i mleka wapiennego w postaci polew. Można też się natknąć na krystaliczny kalcyt odkładający się na poziomie pierwotnego namuliska. Z form naciekowych można również spotkać nacieki grzybkowe. Obok polew naciekowych na ścianach korytarzy można również zauważyć zlityfikowane reszki pierwotnego namuliska. Na odsłoniętych fragmentach ścian widać formy korozyjno-erozyjne związane z turbulentnym przepływem wody przez kanał krasowy.
W trakcie prowadzenia prac kartograficznych w głównym korytarzu schroniska można było zauważyć duże ilości krocionogów. W wilgotnych częściach korytarzy chowały się pająki rodzaju Meta oraz nieduże ilości muchówek. Ostatnio Ratajczak i in. (2013) oznaczyli szczątki kostne suhaka (Saiga tatarica L.)
Namulisko jest gliniaste z dużą ilością kamieni i wielkich głazów. W niektórych częściach np. pod bramą skalną, dno jest skalne. K. Kowalski pisze że w kilku miejscach w namulisku wykopano doły, które były dziełem poszukiwaczy skarbów lub poszukiwaczy kalcytu. Autor ten pisze jednocześnie, że w namulisku nie ma zabytków, co w późniejszym czasie okazało się nieprawdą.
 

W 1990 roku ruszają prace archeologiczne kontynuowane w tym obiekcie przez kilka lat. Pracami tymi kierował B. Muzolf. Prace te miały charakter interdyscyplinarny i razem z pracami archeologicznymi były prowadzone obserwacje paleontologiczne i sedymentologiczne. Paleontologią zajmował się K. Stefaniak i P. Socha, natomiast sedymentologią zajmowała się J. Mirosław-Grabowska).
W wyniku przeprowadzonych prac badawczych okazało się, że schronisko jest jednym z najcenniejszych jaskiniowych stanowisk archeologicznych w Polsce. Było ono zasiedlane z przerwami od górnego paleolitu po okres średniowiecza. Na stanowisko znaleziono między innymi, rzadkie w Polsce przedmioty użytkowe kultury oryniackiej.

Wobec rozległości obiektu wydaje się, że bardziej stosowne byłoby, gdyby używać określenia jaskinia zamiast określenia schronisko.
Schronisko, co potwierdziły badania jest znane i wykorzystywane od czasów prehistorycznych.  W trakcie prowadzenia badań archeologicznych wszystkie schroniska w masywie Góry Birów zostały ponumerowane począwszy od Schroniska Wschodniego poprzez Schronisko Zachodnie do Północnego. W tym czasie pojawiła się nazwa Jaskinia IV, która czasami jest stosowana zamiennie w stosunku do nazwy Schronisko w Górze Birów koło Podzamcza północne. Jednak nazwa ta odnosi się tylko do głównej części schroniska bez części zachodniej (tylko część opisana przez Kowalskiego).

Pierwszy plan i opis sporządził w 1951 roku K. Kowalski nadając obiektowi numer 422, jednak to opracowanie nie obejmowało otworu zachodniego. Obiekt ten był traktowany jako osobne schronisko. W 1982 roku kolejny plan wykonuje D. Lisoń traktując obiekt jako jedną całość – łącznie ze schroniskiem zachodnim. Ponownie w 1984 plan i opis schroniska wykonuje A. Degórski opisując w swojej pracy magisterskiej czwartorzędowe i trzeciorzędowe osady okolic Podzamcza. W jego opracowaniu plan nie obejmuje części zachodniej, a schronisko jest opisywane jako jaskinia. W 1986 roku Szelerewicz i Górny wymieniają obiekt bez podania planu i dokładnej lokalizacji, nadając mu numer V.A.9.
Pomiary wykonali w czerwcu 2010 r. Adam i Krystyna Polonius.
Plan opracował A. Polonius

Kowalski K. 1951; Degórski A. 1984; Szelerewicz M., Górny A. 1986; Mirosław-Grabowska J. 1995a; Mirosław-Grabowska J. i in. 2007; Muzolf B. 1993a; Muzolf B. 1994a; Muzolf B. 1994b; Muzolf B. 1997a; Muzolf B. 1997b; Muzolf B. 1998; Muzolf B. i in. 2009; Stefaniak K. i in. 2009d (dane morfometryczne - błędna ekspozycja 2 otworu, błędna długość i deniwelacja, krótka charakterystyka, zakres badań); Ratajczak K. i in. 2013 (wzmiankują o szczątkach kostnych suhaka); Jaskinie Wyżyny Częstochowskiej 2010 (plan i opis inwentarzowy).