Państwowy Instytut Geologiczny

Państwowy Instytut Badawczy

Jaskinie Polski


Dane szczegółowe jaskini


Nazwa Schronisko Sadek
Inne nazwy Schronisko w Berkowej Górze koło Kroczyc II
Nr inwentarzowy J.Cz.III-06.03
Region Wyżyna Śląsko-Krakowska
Współrzędne WGS84 λ: 19°31′35,00″, φ: 50°34′28,00″
Gmina Kroczyce (gm. wiejska)
Powiat zawierciański
Województwo śląskie
Właściciel terenu Prywatny
Podstawa ochrony
Ekspozycja otworu ku górze
Pozostałe otwory 2 - ku NNW.
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] 415
Wysokość względna [m] 40
Głębokość [m] 8
Przewyższenie [m] 0
Deniwelacja [m] 8
Długość [m]
w tym szacowane [m]
21
Rozciągłość horyzontalna [m]
Położenie geograficzne Wyżyna Częstochowska, Podlesice, Skałki Kroczyckie, Góra Zborów (Berkowa).
Opis drogi dojścia do otworu
Schronisko znajduje się na północno-zachodnim stoku Góry Zborów. Najłatwiejsze dojście prowadzi z parkingu przy drodze Żarki – Kroczyce, położonym w odległości około 1,3 km na zachód od Podlesic. Stąd należy podejść czarnym szlakiem do kamieniołomu z Jaskinią Głęboką, i dalej jeszcze około 200 metrów, aż do odbicia leśnej ścieżki w prawo (są tablice informacyjne). Stąd wygodna droga wiedzie pod strome ściany skalne, w których znajduje się okno prowadzące, przez 3-metrowy próg, do schroniska.
Opis jaskini

Schronisko tworzy duży, od góry otwarty dziedziniec, o średnicy około 20 m. Jest ono ze wszystkich stron zamknięte niedostępnymi ściankami, o wysokości 3-4 metrów. Do środka prowadzą dwa wejścia, będące prawdopodobnie otworami naturalnymi: kominek i obszerne okno. Kominek ma 6 metrów wysokości i jest dość ciasny, szczególnie w górnej części. Ma on charakter jaskiniowy, o ścianach wypłukanych przez wodę, z licznymi wymyciami krasowymi. W wielu miejscach są widoczne szczotki krystaliczne. Nacieków brak. Jest on łatwy zarówno w zejściu jak i wyjściu (trudności II). Okno ma charakter portalowy, o wymiarach 6x6 m. W poprzek okna tkwi duży blok skalny, tworzący 3-metrowy próg. Jest on bardzo trudny do pokonania (IV). Z zewnątrz wygląda on jak ścianka, która te okno zastawia.

W schronisku znajdują się dwie salki, tworzące jakby obszerne wnęki w południowych ścianach dziedzińca. Salka pod Kominkiem ma około 10 metrów długości, 7 – szerokości i 3 - wysokości. W jej południowej części jest ukryty kominek, wyprowadzający na powierzchnię. W części wschodniej, nad 2,5-metrowym progiem, utworzonym ze scementowanych bloków, jest mała, ciemna komórka. Pozostałe ściany salki są gładkie, pozbawione nacieków. Namulisko jest piaszczyste, częściowo wymieszane z próchnicą. Z tego miejsca spąg łagodnie opada w dół, w kierunku okna. We wschodniej części dziedzińca znajduje się Salka Boczna, tworząca niedużą, 4-metrową wnękę, o wysokości 2 m. W jej ścianie dobrze są widoczne poziome warstwy wapienia. Można tu także zaobserwować na stropie struktury wiatrowe i ospowate.

Schronisko jest ukryte w sosnowym borze, nasadzonym sztucznie. W jego obrębie występuje typowa roślinność naskalna oraz będąca pozostałością dawnego lasu bukowego. Należą tu takie gatunki, jak sałatnik leśny, szczyr trwały, bluszcz, glistnik, leszczyna i lipa. Na uwagę zasługuje wyjątkowo obfite występowanie rzadkiego storczyka – buławnika wielkokwiatowego Cephalanthera damasonium, który rośnie w pobliżu dolnego otworu (Okna) w liczbie co najmniej 70 okazów (10.VI.2009).

Schronisko powstało prawdopodobnie w wyniku zawalenia się jaskiniowej komory. W wyniku obrywu powstał atrakcyjny, bardzo malowniczy skalny cyrk. W obrębie schroniska poprowadzono kilka dróg wspinaczkowych, opisanych i ponumerowanych przez M. i J. Kiełkowskich. Ponadto w stropie Salki pod Kominkiem jest zainstalowane kilka (4 szt.) spitów asekuracyjnych z blaszkami (droga wspinaczkowa w okapach?).

Historia badań
Historia eksploracji
Nazwa schroniska pochodzi od dawnej sytuacji, kiedy wewnątrz rosło sporo krzewów i młodych drzew.
Historia dokumentacji
Schronisko zostało pierwszy raz opisane przez K. Kowalskiego w roku 1949, jako „Schronisko w Berkowej Górze koło Kroczyc II”, pod numerem inwentarzowym 441. Było także zinwentaryzowane przez K. Mazika jako „Schronisko Sadek”.
Dokumentację schroniska oraz pomiary wykonali: Z. Lorek, K. Mazik i M. Kosuń, w dniu 19 kwietnia 1979 r. zweryfikowany 11 czerwca 2009 r. przez J. Zygmunta i K. Mazika.
Plan opracował K. Mazik, Z. Lorek, J. Zygmunt
Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona Nie
Literatura
Kowalski K. 1951 (plan, opis); Mazik K. 1979 (plan, opis); Kiełkowscy M. i J. 1992 (opis dróg wspinaczkowych); Stefaniak K. i in. 2009d (dane morfometryczne - błędna wysokość otworu, krótka charakterystyka, zakres badań);Jaskinie Wyżyny Częstochowskiej 2010 (plan i opis inwentarzowy).
Materialy archiwalne
Autorzy opracowania Jerzy Zygmunt
Redakcja Jerzy Mikuszewski
Stan na rok 2013
Grafika, zdjęcia Podgląd grafiki plan i przekrój
Nazwa: Autor: Data wprowadzenia:
Zdjęcie