Państwowy Instytut Geologiczny

Państwowy Instytut Badawczy

Jaskinie Polski


Dane szczegółowe jaskini


Nazwa Grota w Mechowej
Inne nazwy Mechauer Höhle, Grota w Mechowej, Jaskinia w Mechowej koło Pucka, "Groty Mechowskie", "Grota Mechowska"
Nr inwentarzowy NP-01
Region Niż Polski
Współrzędne WGS84 λ: 18°17′04,80″, φ: 54°42′48,65″
Gmina Puck (gm. wiejska)
Powiat pucki
Województwo pomorskie
Właściciel terenu Komunalny | Pomnik przyrody
Podstawa ochrony Dz. Urz. WRN nr 1, poz. 4, 1955 r.
Ekspozycja otworu S
Pozostałe otwory
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] 56
Wysokość względna [m]
Głębokość [m] 0
Przewyższenie [m] 0
Deniwelacja [m] 0
Długość [m]
w tym szacowane [m]
61
Rozciągłość horyzontalna [m]
Położenie geograficzne Jaskinia jest usytuowana we wschodniej części miejscowości Mechowo (w użyciu była też nazwa - Mechowa), leżącej około 9 km na W od Pucka.
Opis drogi dojścia do otworu
Dojazd i dojście do jaskini są oznakowane (drogowskazy, turystyczny "szlak Grot Mechowskich"). Otwory znajdują się na ogrodzonej działce u podnóża lewego, północnego zbocza dolinki niewielkiego potoku i leżą między dwoma drogami - asfaltową, biegnącą przez wieś i odchodzącą od niej drogą gruntową, przy której, przed jaskinią zlokalizowano parking. Jaskinia, zaznaczona na mapach turystycznych, jest udostępniona dla ruchu turystycznego, a jej zwiedzanie jest płatne.
Opis jaskini

Jaskinia posiada kilka otworów, z których dwa (na planie nr 1 i 2) stanowią początek (1) i koniec (2) odcinka udostępnionego do zwiedzania. Między kolumnami stojącymi w rejonie otworów jest jeszcze kilka okien i prześwitów, prowadzących do wstępnych partii jaskini. Na kolumnach tych opiera się okap skalny o charakterze płyty, Korytarz łączący główne otwory przechodzi w głębi w dość rozległą, ale niską salkę, z której, generalnie w kierunku N ciągnie się korytarz o przeciętnej wysokości 0,7 m.

Jaskinia rozwinięta jest w gruboziarnistych piaskowcach i zlepieńcach plejstoceńskich cechujących się przekątnym warstwowaniem. Skały te są niezbyt silnie lecz dość jednolicie scementowane spoiwem kalcytowym w głębszych partiach jaskini, w strefie przypowierzchniowej wykazują zaś bardzo zróżnicowany stopień scementowania, co decyduje o bogactwie rzeźby tego fragmentu jaskini i ściany skalnej, w której są usytuowane jej otwory. Kolumny skalne, nabrzmienia ścian, pakiety tworzące okap oraz inne wypukłe formy rzeźby zbudowane są z piaskowca o większej zwięzłości.

Dno jaskini w części przyotworowej nie jest obecnie naturalne. W części jaskini udostępnionej do zwiedzania dno zostało pokryte warstwą ostrokrawędzistego żwiru, tzw. grysem. Jak wynika z najstarszego opisu jaskini (1818 r.) jej pierwotne dno w części przyotworowej położone było około 1 m niżej, zaś leżące poniżej piaszczyste namulisko zawierało ciemnoszare wkładki wzbogacone w substancję organiczną, fragmenty kopalnego drewna i kości zwierząt. Znaleziono w nim również muszle małży oraz fragment bursztynu (Kleefeld, Wrede 1829).

Miejscami, na ścianach i stropie korytarza biegnącego z salki ku N występują twarde nacieki kalcytowe - polewy, żebra i krótkie stalaktyty. Największe, zabarwione na czerwonawy kolor nacieki, zwane „Serce” („Krwawiące Serce”) oraz „Korona”, występują w dwu rozszerzeniach korytarza, w których zwiększone jest przesączanie (kapanie) wód. Analizy uranowo-torowe nacieków wykazały ich wiek nie starszy niż kilkaset lat (Urban i in. 2007).

Głównymi procesami odpowiedzialnymi za powstanie przypowierzchniowych fragmentów jaskini (kolumnady oraz komory wstępnej położonej bezpośrednio za nią) są selektywne wietrzenie oraz erozja wodna i eoliczna, a także osypywanie się luźnego materiału (Kowalski 1954, Szukalski 1961, 1962). Natomiast głębsze fragmenty jaskini są efektem procesów naturalnych i działalności człowieka. Szczegółowe pomiary nachylenia jej korytarzy dowodzą, że pierwotne zluźnienia osadu i niewielkie pustki wzdłuż osi korytarzy mogły powstać w wyniku mechanicznego wymywania ziarn piasku (z niezlityfikowanego osadu pod zwięzłą płytą piasków scementowanych) przez przesączające się wody. Jednak kanały o wielkości umożliwiającej wejście człowieka mogły powstać w rezultacie poszerzania (rozkopywania) pierwotnych pustek podczas eksploracji jaskini (Urban i in. 2007). Potwierdzają to plany jaskini wykonane w różnych okresach, na których jaskinia ma różną wielkość i kształt (z wyjątkiem kolumnady i komory położonej bezpośrednio za nią). Porównanie planu Kowalskiego (1954) z planem wykonanym w 1998 r. ewidentnie wskazuje. że ostatni odcinek najdłuższego korytarza (długości 4 m) powstał w wyniku znacznego poszerzenia (rozkopania) istniejącej wcześniej wąskiej szczeliny.

Partie przyotworowe jaskini są widne. Głębiej, szczególnie w korytarzu końcowym, jest całkowicie ciemno. Wstępne partie jaskini, korytarz łączący główne otwory oraz przylegająca do niego salka, są zwykle suche. Tylko po dużych i gwałtownych opadach, okresowo zalewane jest obniżenie przed otworami i przyotworowe części jaskini. Duża wilgotność panuje natomiast w korytarzu końcowym, gdzie w partiach z naciekami zwykle ze stropu kapie woda (w kilku miejscach o kolorze czerwonym), a na dnie tworzą się kałuże. Ta część posiada już typowy mikroklimat jaskiniowy.

Na ścianach kolumn we wstępnej części jaskini występują glony oraz porosty, tworzące niewielkie naskorupienia. U nasady kolumn sporadycznie spotyka się grzyby - "pleśnie" oraz wypłonione kiełki roślin naczyniowych. Ze stropu w kilku miejscach wystają martwe korzenie (kilkudziesięcioletnie drzewa rosnące nad otworami, zostały wycięte w ostatnim okresie). Na starszych fotografiach przedstawiających otwory jaskini można obserwować rośliny naczyniowe, w tym także młode osobniki gatunków drzewiastych, rosnące między kolumnami.

Wewnątrz jaskini zauważono obecnie tylko komary. K. Kowalski (obserwacje z lipca 1949 r.) wymienia jeszcze owady bezskrzydłe i pająki (kokony pająków). W jaskini miały wówczas nory dzikie króliki. Podobno przed laty przebywały w jaskini nietoperze, niedawne obserwacje wskazują jednak na ich brak (Ciechanowski 2003).

Historia badań
Historia eksploracji

Jaskinia została po raz pierwszy opisana i skartowana przez Radcę Miasta Gdańska Kleefelda w 1818 r., jednak z opisu tego wynika, że dostępna była i znana miejscowej ludności co najmniej kilkadziesiąt lat wcześniej. W 1818 r. miała około 70 m długości i składała się – oprócz komory wstępnej – z korytarza biegnącego w kierunku zachodnim, który jeszcze w dwu miejscach miał otwory wejściowe (obecnie niedostępnego). Wykonane wówczas prace obejmowały również wykopy w namulisku i pobieranie próbek, których badania wykonał profesor Wrede z Królewca (Kleefeld, Wrede 1829). Następny obszerny opis obiektu opublikował Conwentz w 1910 r. Wynika z niego, że jaskinia ponownie była "czyszczona" około połowy XIX w. W 1910 r. "pruski zarząd powiatowy" wykupił działkę z jaskinią od prywatnych właścicieli. Wykonano w niej wtedy prace zabezpieczające i restauracyjne (Conwentz 1910).
W pierwszej połowie XX w. informacje o jaskini, stanowiącej wartościowy obiekt przyrodniczy, znalazły się w opracowaniu poświęconemu budowie geologicznej Prus Zachodnich (Sonntag 1919). Z planu i opisu jaskini pochodzącego z 1938 r. (Meyer 1938) wynika, że dostępna wówczas jej część była znacznie krótsza niż obecnie i obejmowała praktycznie jedynie salę za kolumnadą.
Najstarszą wzmianką w języku polskim jest prawdopodobnie notatka w Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego z 1885 r. Natomiast pierwszą większą polską publikacją jest opracowanie Gąsiorowskiego (1924). W 1931 r. J. Urbański publikuje artystyczną fotografię kolumn stojących w rejonie otworów. Jaskinię w Mechowie, jako jedyną na obszarze niżowej Polski, wymienia w swym spisie Danysz-Fleszarowa (1933).
Po II wojnie światowej, na wniosek Państwowej Rady Ochrony Przyrody, w 1948 r. przeprowadzono w jaskini gruntowne prace zabezpieczające (Sulma 1949).
Następne prace zostały przeprowadzone w 1981 r. oraz w latach 1997-98 w oparciu o szczegółowe badania warunków geologiczno-inżynierskich i zaktualizowany plan geodezyjny całego obiektu (J. Darowski, R. Wrzosek - opracowanie archiwalne). Te ostatnie roboty polegały na rekonstrukcji otworów wejściowych, łączącego je korytarza i niektórych filarów, a także - wykonaniu odprowadzenia wód powierzchniowych ze skarpy nad jaskinią (informacja pisemna Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody).

Historia dokumentacji

Dokładną inwentaryzację jaskini, łącznie ze sporządzeniem jej planu, wykonał K. Kowalski w lipcu 1949 r. (Kowalski 1953, 1954). Następna inwentaryzacja i plan jaskini ukazały się w tomie „Jaskinie Niżu Polskiego” (1998). W latach 2005-2006 przeprowadzono w jaskini badania geologiczno-geomorfologiczne mające na celu określenie jej genezy i wieku (Urban i in. 2007).

Szereg wzmianek, notatek i artykułów o Jaskini w Mechowie ukazało się w czasopismach oraz popularnych wydawnictwach krajoznawczych - ich wybór zamieszczono poniżej. Informacje o jaskini znalazły się również w wydawnictwach zwartych, o charakterze zestawień, katalogów i monografii tematycznych, np.: Jakubowski (1971), Alexandrowicz i in. (1975), Jarosz (1976 i wydania wcześniejsze), Słownik geograficzno-krajoznawczy Polski (1983), a także w przewodnikach i informatorach turystycznych (np.: Przewodnik po Polsce1996, Tworek 1997, 2004, Piekarec, Porzeziński 1998, Ellwart 2006 i wydania wcześniejsze).

Jaskinia w Mechowie była także celem wycieczek specjalistycznych, w tym - sedymentologicznej (Piątkowski 1966) oraz speleologicznej (podczas 39. Sympozjum Speleologicznego w 2005 r. – Bartoszewski i in. 2005). W okresie po II wojnie światowej, od 1949 r. jest formalnie udostępniona turystycznie (za opłatą).

Tradycja ludowa wiąże jaskinię z odległym o 10 km klasztorem w Żarnowcu, z którego lochami niegdyś jaskinia miała być połączona (Ellwart 2006).

              Inwentaryzację wykonali J. Baryła, J. Urban i S. Zagórski, pomiary - J. Urban i S. Zagórski (10 sierpnia 1998 r.), uaktualnił Jan Urban, 2009 r. W efekcie zgłoszenia błędu w lokalizacji jaskini (Z.Kucharek, 26.08.2017) dokonano korekty współrzędnych geograficznych polożenia jaskini według mapy topograficznej GUGIK publikowanej na Geoportalu 2. (Redakcja)

Plan opracował S. Zagórski.

 

 

Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona Nie
Literatura
Kleefeld, Wrede 1829 (opis i plan jaskini, opis skał, okazów paleontologicznych i minerałów); Słownik Geograficzny 1885 (wzmianka); Conwentz H. 1910 (odnalezienie jaskini, jej opis, ochrona i prace zabezpieczające, fot.); Sonntag P. 1919 (krótka charakterystyka, fot.); Danysz-Fleszarowa R. 1923 (opis, fot.); Gąsiorowski H. 1924 (geneza piaskowców i opis jaskini, fot.); Urbański J. 1931 (fot. kolumn); Danysz-Fleszarowa R. 1933 (wymienia); Meyer P. 1938 (opis i plan); Sulma T. 1949 (prace zabezpieczające); Kowalski K. 1953 (ogólna charakterystyka); Kowalski K. 1954 (dokładny opis i plan, wykaz piśmiennictwa); Szukalski J. 1961: (sytuacja geologiczna, geneza jaskini); Szukalski J. 1962 (opis, geneza i ochrona jaskini); Piątkowski J. 1966 (charakterystyka piaskowców, opis jaskini); Jakubowski K. 1971 (opis, szkic, fot.); Alexandrowicz Z. i in. 1975 (informacja o jaskini i jej statusie ochronnym, fot.); Jarosz S. 1976 (krótki opis i fot.); Słownik geograficzno-krajoznawczy Polski 1983 (krótki opis); Alexandrowicz Z. i in. 1992 (ochrona, krótki opis); Szukalski J. 1994 (opis, geneza jaskini); Przewodnik po Polsce 1996 (wzmianka); Tworek J. (red.) 1997 (informacje turystyczne, fot. - odwrócone w druku); Jaskinie Niżu Polskiego 1998 (opis, historia badań, plan); Ostaszewska K., Więckowski M. (red.); 1998: (krótki opis); Piekarec A., Porzeziński P. 1998 (krótki opis); Baryła J. 1999a (opis, historia badań, plan, fot.); Baryła J. 1999b (wzmianka); Baryła J. 1999c (wzmianki, geneza skał); Szukalski J. 1999 (wzmianka); Urban J. 1999b (opis, plan); Urban J. Otęska-Budzyn J. 1999 (wzmianka); Urban J. 2000 (krótki opis, geneza); Ciechanowski M. 2003 (brak nietoperzy); Tworek J. 2004 (wzmianka); Urban J, 2004 (znaczenie naukowe); Bartoszewski D. i in. 2005 (opis, plan); Baryła J. 2005 (wzmianka, fot.); Ciborowski T. 2005 (wzmianka, geneza skał); Alexandrowicz Z. 2006 (znaczenie naukowe); Ellwart J. 2006 (legenda); Kaliński T., Zalewski P. (red.) 2005 (opis); Urban J. 2006 (ochrona); Urban J. i in. 2006 (geneza); Kowalczyk A. 2007 (wzmianka); Urban J. i in. 2007 (geneza, plan, przekrój, fot.).
Materialy archiwalne
Autorzy opracowania Jan Urban, Janusz Baryła
Redakcja Jerzy Grodzicki
Stan na rok 2013
Grafika, zdjęcia Podgląd grafiki otwory Podgląd grafiki plan Podgląd grafiki wnętrze
Obiekt w serwisie Geostanowiska Geostanowisko Geostanowisko
Nazwa: Autor: Data wprowadzenia:
Zdjęcie