Państwowy Instytut Geologiczny

Państwowy Instytut Badawczy

Jaskinie Polski


Dane szczegółowe jaskini


Nazwa Dmuchawa
Inne nazwy Dziura Wiatru
Nr inwentarzowy T.D-05.14
Region Tatry
Współrzędne WGS84 λ: 19°49′15,60″, φ: 49°14′46,00″
Gmina Kościelisko (gm. wiejska)
Powiat tatrzański
Województwo małopolskie
Właściciel terenu Skarb Państwa | Tatrzański Park Narodowy
Podstawa ochrony
Ekspozycja otworu NW
Pozostałe otwory
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] 1300
Wysokość względna [m] 295
Głębokość [m] 17,50
Przewyższenie [m] 0
Deniwelacja [m] 17,50
Długość [m]
w tym szacowane [m]
130
Rozciągłość horyzontalna [m]
Położenie geograficzne Dolina Chochołowska, na prawym orograficznie zboczu Doliny Chochołowskiej, w Dudzińcu.
Opis drogi dojścia do otworu
Jaskinia znajduje się na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego - dojście i zwiedzanie jest możliwe tylko po uzyskaniu zezwolenia Dyrekcji Parku. Dnem Doliny Chochołowskiej docieramy w okolice otworu Dziury nad Potokiem T.D-05.01 (około 200 m za odgałęzienie Ścieżki nad Reglami). Stąd skręcamy na lewo i podchodzimy nieznakowaną, zwykle zarośniętą ścieżką, wiodącą rozległym żlebem w Dudziniec. Przy pierwszym, niewyraźnym rozwidleniu dolnej części tego żlebu, idziemy jego główną gałęzią, nieco na prawo ku S, a przy drugim rozwidleniu skręcamy na lewo do góry, do trawiastego, stromo wznoszącego się, bocznego żlebu. Podchodzimy nim ponad 250 m aż nieco powyżej poziomu szczytu dużej turni położonej po lewej (północnej) stronie żlebu, najbliżej jego osi. Po prawej (S) stronie żlebu widać małe skałki w lesie, a na wprost, wyżej - mały prożek. Skręcamy tu na prawo i niewyraźną percią wiodącą przez las ponad skałkami docieramy po około 40 m do stromego wąskiego żlebiku rozwiniętego na szczelinie przecinającej zbocze (biegnie ona ku SE). Wspinamy się nim kilkanaście metrów i trafiamy na poszukiwany otwór położony na półce, niewidoczny z daleka. Dojście łatwe, zwiedzanie bardzo trudne, uciążliwe, niezwykle ciasno.
Opis jaskini

Otwór jest szczelinowy, ciasny, skierowany w dół (zaraz za nim szczelina ma 0,2 m szerokości). Opis wg Nowaka (2008c): Z przyotworowej półki w dół prowadzi ciasna, zaciskowa szczelina. Po kilku metrach zjazdu stajemy na półce. Wstecz prowadzi ciasna ślepa studzienka. Z tej samej półki można dalej zjechać do kolejnej i połączenia z głębszą częścią jaskini (zacisk) lub trawersować wzdłuż uskoku szczeliny nad próg i zjechać do gruzowego spągu. Dalej trawersujemy ok. 20 m mijając trzy kolejne obniżenia szczeliny, najgłębsze z nich schodzi na głębokość 17,5 m. Dalej szczelina zwęża się, a strop obniża. W górę prowadzi korytarzyk, który po kilkunastu metrach łączy się z dolnym, ciaśniejszym i zwykle zalodzonym wariantem. Za połączeniem szczelina dostępna jest jeszcze kilka metrów, gdzie zatrzymuje nas Zacisk Renarda.
Dmuchawa jest najniżej położoną jaskinią lodową w Tatrach. Powstała na szczelinie tektonicznej, rozsuniętej grawitacyjnie, w wapieniach malmoneokomu wierchowej serii autochtonicznej. Ściany są gładkie, występują na nich okresowo nacieki lodowe. Dno buduje autochtoniczny rumosz wapienny, większe wanty, a także lód. Przy otworze występuje gleba, namywana również niżej, na półkę uskoku oraz na dno.
Światło sięga do kilku metrów. Wyczuwa się bardzo silny przewiew, latem pojawia się mgła przed otworem.
Wilgotność jaskini zależy od pory roku i warunków atmosferycznych. Ze względu na bardzo silny przewiew i dostateczną ilość wody występuje w niej lód o trwałym charakterze. Po kilkuletnich obserwacjach zmiany zalodzenia dokładniej opisuje Nowak (2008c): Dynamika pokrywy lodowej jest bardzo duża i zależy od pory roku. Stan minimalny występuje jesienią i zimą, gdy dominuje wypływ cieplejszego powietrza, maksymalny - wiosną i latem, kiedy do wychłodzonej jaskini dostaje się woda roztopowa i deszcz. Pod otworem przez większą część roku zalega śnieg wciągnięty z powietrzem. Później śnieg rekrystalizuje, a następnie topi się i znika. W głębi jaskini dominuje lód naciekowy. Podczas stanu minimalnego lód zalega w najgłębszych częściach szczeliny i ciaśniejszym, dolnym wariancie w drugiej części. Co ciekawe lód utrzymuje się też pod stropem w połowie długości szczeliny. W czasie stanów maksymalnych lód pokrywa strop, spąg i ściany powodując, że jaskinia jest w większości niedostępna. Kilkuletnie obserwacje wskazują na stopniowy zanik stałej pokrywy lodowej. W dniu 9.11.2013 r. I. Luty stwierdziła stan lodu, który można określić jako minimalny (w odniesieniu do w. wspomnianego wyżej opisu i zaznaczeniu na przekroju).
Przy otworze rozwijają się głównie glony i porosty, a także mchy.
Faunę reprezentują owady troglokseniczne oraz nietoperze. Nowak (2008c) wymienia: Triphosa dubitata i Scoliopteryx libatrix, muchówki, pająki, kosarze oraz pojedyncze nietoperze: nocki wąsatki Myotis mystacinus, mroczki pozłociste Eptesicus nilssonii i gacki brunatne Plecotus auritus. Na spągu znaleziono czaszki nietoperzy i gryzoni.

Historia badań
Historia eksploracji

Otwór odkrył z końcem sierpnia 1966 r. A. Żuchowski z późniejszego KW Szczecin wraz z A. Kopańskim z STJ KW Katowice i H. Gorszczyńskim (wg Wiśniewskiego 1989c). Zwrócili oni uwagę na wypływ zimnego powietrza z zagruzowanej szczeliny zapłyniętej lodem i po trzech dniach pracy odgruzowali ją. Wiosną i we wrześniu 1967 r. zespół ten kontynuował oczyszczenie szczeliny zakończone osiągnięciem zalodzonej wówczas półki na głębokości 5 lub 10 m. Po odnalezieniu otworu przez W. Wiśniewskiego dalszą eksplorację podjął w dniu 31.12.1989 r. zespół w składzie: A. Ciszewski, E. Wójcik, Cz. Dąbrowski, W.W. Wiśniewski oraz R. Stachnik. Wówczas R. Stachnik zszedł do dna wstępnej szczeliny i pokonał ją na długości 30 m. Eksplorację kontynuował następnego dnia, wykonał też pomiary liną i określił długość jaskini na 60 m, a głębokość na 15 m. Podczas następnych akcji R. Stachnik i Z. Rysiecki dotarli do końcowego zacisku, który udało się pokonać tylko R. Stachnikowi. Stwierdził on brak kontynuacji ciągu, a długość jaskini wg eksploratorów wzrosła do 120 m. Kolejne próby przedostania się dalej prowadzono od listopada 2002 r. do listopada 2008 r. W działaniach tych brali udział: A. Ciszewski, E. Wójcik, J. Nowak (Ślusarczyk), J. Nowak, T. Snopkiewiocz, S. Gołosz, R. Góralczyk. W dniu 15.11. 2008 r. J. Nowak i R. Góralczyk przeprowadzili pomiary jaskini, a jej plan i przekrój opracował J. Nowak, na przekroju zaznaczając minimalny stwierdzony stan lodu.

Historia dokumentacji

Pierwszą informację o opisywanym obiekcie zamieścili Koisar i Parma (1971) pod nazwą Dmuchawa. Zawarli w niej niezbyt precyzyjną charakterystykę jaskini na podstawie informacji od odkrywców, uwagi o lodzie oraz przypuszczenie o połączeniu z wyżej położonym systemem jaskiniowym. Odkrywcy pragnęli mieć w Tatrach miejsce nie znane innym, co spowodowało narastanie mitu jaskini widma, o której wszyscy słyszeli, ale nikt nie widział. Żuchowski (1977) opublikował opis dojścia oraz odkrycia nie wymieniając nazw, a samą jaskinię zakamuflował pod nazwą Dziura Wiatru, której długo nikt nie wiązał z Dmuchawą. Bezskutecznie poszukiwali otworu Ch. Parma, zespół OW PTPNoZ, W. Siarzewski, grotołazi krakowscy i poznańscy. Snuto marzenia, że może być on wylotem Bańdziocha Kominiarskiego. Nie mogąc odnaleźć właściwego otworu, zaczęto używać błędnie nazwy Dmuchawa dla położonego niedaleko Schronu w Dudzińcu i Jaskini w Dudzińcu. Borowiec i in. (1977, 1978) zamieścili dane morfometryczne w wykazie jaskiń Tatr. Siarzewski (1978) opisując zjawiska lodowe podał charakterystykę jaskini za publikacją Koisara i Parmy. Kardaś (1983a - mat. arch.) na podstawie doniesień Parmy (mat. arch.) oraz danych z literatury podał błędną lokalizację i opis zawierający informacje dotyczące zarówno Dmuchawy, jak i Schronu w Dudzińcu, do którego Siarzewski odniósł mylnie nazwę Dmuchawa. Gradziński i in. (1985 a) zamieścili dane morfometryczne oraz błędną lokalizację na mapie Atlasu TPN, a Wiśniewski (1988) - dane morfometryczne w spisie jaskiń Kominiarskiego Wierchu. Wiśniewski (1989c) oprócz charakterystyki szczeliny omówił historię odkrycia i początków eksploracji, wzmiankę o odnalezieniu przez niego właściwego otworu Dmuchawy, dokonał też przeglądu publikacji o jaskini, a w następnym artykule (Wiśniewski 1989d) opowiedział o eksploracji na przełomie 1989/1990 r. Siarzewski (1994) zamieścił uwagi o lodzie i jego formach, zaliczając Dmuchawę do kategorii jaskiń lodowych jednootworowych. Plan, przekrój, opis jaskini i jej eksploracji oraz fotografie okolic otworu i wnętrza szczeliny opublikował Nowak (2008d).
Podczas zwiedzania jaskini w dniu 9.11.2013 r. I. Luty (przy otworze H. Namirski) wykonała obserwacje terenowe, sfotografowała otwór oraz określiła jego położenie przy użyciu GPS Garmin eTrex.
Plan i przekrój wg J. Nowaka .

Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona Nie
Literatura
Koisar B., Parma Ch. 1971 (charakterystyka jaskini na podstawie informacji od odkrywców, uwagi o lodzie, przypuszczenie o połączeniu z wyżej położonym systemem jaskiniowym); Żuchowski A. 1977 (opis dojścia oraz odkrycia, przeprowadzonych prac eksploracyjnych pod nazwą Dziura Wiatru); Borowiec W. i in. 1977, 1978 (dane morfometryczne w wykazie jaskiń Tatr); Siarzewski W. 1978 (charakterystyka jaskini, uwagi o lodzie); Gradziński R. i in. 1985 a (dane morfometryczne, błędna lokalizacja na mapie); Wiśniewski W.W. 1988 (dane morfometryczne w spisie jaskiń Kominiarskiego Wierchu); Wiśniewski W.W. 1989c (historia odkrycia i początków eksploracji, przegląd publikacji, informacja o odnalezieniu otworu); Wiśniewski W.W. 1989d (o eksploracji na przełomie 1989/1990 r.); Jaskinie TPN 1991 (dane morfometryczne, wzmianka o próbach odszukania otworu); Siarzewski W. 1994 (uwagi o lodzie, niektóre dane morfometryczne); Nowak J. 2008d (plan i przekrój, opis, fotografie); Jaskinie TPN 2016 (plan i opis inwentarzowy).
Materialy archiwalne
Parma Ch. 1976 (dane ustne i materiały niepublikowane o położeniu, wnętrzu jaskini oraz lodzie uzyskane od odkrywców, przekazane ok. 1976 r.); Kardaś R. M. 1983a (błędna lokalizacja i opis zawierający informacje dotyczące zarówno Dmuchawy, jak i Schronu w Dudzińcu, do którego Siarzewski odniósł mylnie nazwę Dmuchawa).
Autorzy opracowania Izabella Luty
Redakcja Jerzy Grodzicki
Stan na rok 2014
Grafika, zdjęcia Podgląd grafiki plan Podgląd grafiki przekrój
Nazwa: Autor: Data wprowadzenia:
Zdjęcie