Dane szczegółowe jaskini
Nazwa | Jaskinia w Antolce |
Inne nazwy | Studnia w Antolce |
Nr inwentarzowy | N-1.1 |
Region | Niecka Nidziańska |
Współrzędne WGS84 | λ: 20°05′34,00″, φ: 50°24′20,00″ |
Gmina | Książ Wielki (gm. miejsko-wiejska) |
Powiat | miechowski |
Województwo | małopolskie |
Właściciel terenu | Skarb Państwa (Lasy Państwowe) |
Podstawa ochrony | |
Ekspozycja otworu | ku górze |
Pozostałe otwory | |
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] | 350 |
Wysokość względna [m] | 80 |
Głębokość [m] | 12 |
Przewyższenie [m] | 0 |
Deniwelacja [m] | 12 |
Długość [m]
w tym szacowane [m]
|
20
|
Rozciągłość horyzontalna [m] | |
Położenie geograficzne | Jaskinia znajduje się na skraju wysoczyzny nad doliną dopływu Nidzicy. Zlokalizowana jest około 600 m na północny-zachód od skrzyżowania dróg w Antolce, około 100 m na południe od kamieniołomu przy drodze z Antolki do wsi Cisie. |
Opis drogi dojścia do otworu |
Dojście do jaskini od wschodniego krańca tego kamieniołomu początkowo drogą leśną na południowy-wschód a następnie przez las w kierunku południowo-zachodnim wzdłuż górnej krawędzi zbocza do lejkowatego zagłębienia o średnicy 5-9 m, w dnie którego znajduje się otwór jaskini. Kilka metrów na południe od otworu znajduje się drugie zagłębienie o średnicy 6-8 m i głębokości 2 m, jednak bez otworu. Dojście bez trudności. Zwiedzanie utrudniają nieco strome ściany lejkowatego zagłębienia oraz pionowa wejściowa studnia (przydatna lina).
|
Opis jaskini |
Naturalny otwór jaskini ma formę owalnego lejka o górnej średnicy 3-3,7 m i stromych skalno-ziemnych ścianach wysokości 1,5-2 m. Lejek ten przechodzi w skalną studnię, która rozdziela się na dwa pionowe kanały opadające do korytarzyka rozwiniętego wzdłuż szczeliny skalnej o generalnie południkowym przebiegu. Odcinek korytarza biegnący w kierunku południowym ma szerokość 0,4-0,6 m, wysokość 1,1-2 m i wznosi się schodowo ku górze. Po kilku metrach zamyka go osad gruzowo-mułkowy wypełniający szczelinę skalną do stropu. Poniżej korytarza studnia kontynuuje się w dół a ławice skalne staja się grubsze i ściany lite. Na głębokości ok. 6 m w kierunku północnym odchodzi krótki korytarzyk zakończony niewielkim kominkiem z przewiewem powietrza. Niżej studnia lekko meandruje i zmniejsza swoja szerokość do około 1 m. Aktualne dno studni znajduje się na głębokości 12 m. Poniżej dna znajduje się zasypane obecnie śmieciami wejście do najniższych partii jaskini skartowanych przez J. Rogalskiego i M. Krajewskiego w 2001 r.(Rogalski, Krajewski 2002). Najniższy punkt tych partii położony jest na głębokości 16,5 m. Jaskinia występuje w obrębie płytowych gez i margli górnokredowych. Stanowi pustkę pseudokrasową typu szparowego (crevice type), powstałą w wyniku rozsunięcia się masywu skalnego i poszerzenia szczeliny ciosowej spowodowanego odprężenieniowymi i grawitacyjnymi ruchami górotworu po wypreparowaniu głębokiej doliny w sąsiedztwie (Rutkowski 1994, 1998). Utwory wypełniające rozsuniętą szczelinę (odsłonięte na końcach korytarza) mają charakter grawitacyjnie osypujących się gruzów, które przewarstwione są mułkami osadzonymi w środowisku wód przepływających szczeliną i zawierającymi drobne konkrecje węglanowe oraz okruchy skalne. Strop tworzą duże bloki skalne oraz spojony mułkiem gruz. Dno bocznych korytarzy jest skalne, pokryte miejscami warstwą mułku lub gruzu, zaś bezpośrednio pod wylotem studni - śmieciami (padlina). Jaskinia jest sucha, studnia wejściowa w okresie opadów i zimą ma ściany wilgotne. Obydwa krańce korytarza są prawie ciemne. Zimą powietrze przedostające się z obu końców korytarzy i dna jaskini jest cieplejsze od atmosferycznego, co szczególnie ujawnia się w czasie mrozów w postaci skroplonej pary wodnej wydobywającej się z jaskini (J. Rutkowski - inf. ustna). W jaskini notuje się stałą temperaturę ok.12° C (Rogalski, Krajewski 2002). Wilgotne ściany studni całkowicie porośnięte są mchem z kępkami paproci sięgającymi 2-3 m nad dno jaskini. W stropie korytarza pojawiają się korzenie drzew, zaś na dnie - miejscami pleśń. W korytarzu znaleziono odchody kuny Martes sp. Liczne bezkręgowce reprezentowane są przez pajęczaki, komary, muchówki a także chrząszcze z rodziny biegaczowatych, równonogi z gatunku Oniscus asellus (L.), motyle reprezentowane przez szczerbówkę ksieni Scoliopteryx libatrix (L.) oraz ślimaki bezskorupowe. |
Historia badań |
|
Historia eksploracji |
Jaskinia znana jest od dawna miejscowej ludności. Tradycja wiąże ją z morderstwem popełnionym na złodzieju przez miejscowego gospodarza jeszcze w okresie zaborów. Ciało ofiary zostało wrzucone do otworu jaskini i wydobyte przez żandarmów po wykryciu sprawcy. |
Historia dokumentacji |
Obiekt został zlokalizowany i opisany podczas prac geologiczno-kartograficznych przez J. Rutkowskiego na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych (Rutkowski 1994, 1998, Rutkowski, Mądry 1994) oraz skartowany po raz pierwszy przez A. Paulo. |
Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona | Nie |
Literatura |
Rutkowski J. 1994 (krótki opis, geneza); Rutkowski J., Mądry S. 1994, szkic geomorfologiczny (rozmiary, lokalizacja); Krajewski M. 1998 (krótki opis); Rutkowski J. 1998 (krótki opis, geneza), Jaskinie Niecki Nidziańskiej 1998 (dokumentacja, plan); Rogalski J., Krajewski M. 2002 (dokumentacja); Krajewski M. 2002 (sprostowanie).
|
Materialy archiwalne |
|
Autorzy opracowania | Jan Urban, Andrzej Kasza |
Redakcja | Jerzy Grodzicki |
Stan na rok | 2013 |
Grafika, zdjęcia |
![]() |