Państwowy Instytut Geologiczny

Państwowy Instytut Badawczy

Jaskinie Polski


Dane szczegółowe jaskini


Nazwa Jaskinia w Ryglu
Inne nazwy
Nr inwentarzowy N-2.51
Region Niecka Nidziańska
Współrzędne WGS84 λ: 20°40′50,00″, φ: 50°24′07,00″
Gmina Wiślica (gm. miejsko-wiejska)
Powiat buski
Województwo świętokrzyskie
Właściciel terenu Prywatny
Podstawa ochrony
Ekspozycja otworu W
Pozostałe otwory 2 - W, 196 m n.p.m.; 3 - E; 196 m n.p.m.; 4 - E, 196 m n.p.m.; 5 - E, 196 m n.p.m.; 5 - E, 198 m n.p.m.
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] 195
Wysokość względna [m] 0
Głębokość [m] 0
Przewyższenie [m] 3
Deniwelacja [m] 3
Długość [m]
w tym szacowane [m]
60
Rozciągłość horyzontalna [m]
Położenie geograficzne Jaskinia położona jest w środkowej części Doliny Aleksandrowskiej w naturalnym ryglu skalnym oddzielającym górny fragment doliny od dolnego.
Opis drogi dojścia do otworu
Od drogi w Aleksandrowie (w miejscu gdzie znajduje się transformator) idziemy na północ drogą wśród zabudowań, po około 50 m. dochodzimy do rygla skalnego (mostu) zamykającego od zachodu górną część doliny. Otwory jaskini 1 i 2 znajdują się w zachodniej ścianie rygla, natomiast otwory 3, 4 i 5 we wschodniej. Dojście bez trudności. Zwiedzanie utrudniają miejscami ciasne i błotniste korytarze oraz woda okresowo zalewająca dolne piętro jaskini.
Opis jaskini

Jaskinia posiada pięć naturalnych otworów. Otwór pierwszy jest obszerny ma szerokość 5,6 m i wysokość 3 m. Okresowo z północnej części tego otworu wypływa ciek wodny. Drugi otwór znajduje się zaraz obok pierwszego. Ma trójkątny kształt szerokość 3 m i wysokość 1,5 m. Otwór trzeci zlokalizowany jest we wschodniej ścianie rygla i ma szerokość 1,4 m, wysokość 0,7 m oraz zaokrąglony strop. Czwarty otwór położony jest około 4 m na północ od otworu trzeciego. Jego szerokość wynosi 1,2 m a wysokość 0,8 m. Ostatni, piąty otwór jaskini, umiejscowiony jest około 6 m na południe od otworu trzeciego. Szerokość tego otworu wynosi 5,4 m a wysokość do 0,7 m. Charakterem przypomina niską, półkolistą soczewkę.

Zaraz za pierwszym otworem jaskinia rozdziela się na dwie różne części. Południową część rozpoczyna próg o wysokości 1,5 m, za którym znajduje się obszerna nachylona wnęka skalna, przechodząca w ciasny, kilkumetrowy korytarzyk. Jego końcowa część położona jest blisko partii jaskini rozwiniętych za piątym otworem (stwierdzono kontakt głosowy). Natomiast północną część jaskini rozpoczyna generalnie niski korytarz krasowy, będący głównym elementem jaskini. Początkowo jego szerokość wynosi 4 m, a wysokość 1,5 m. Dwa metry za otworem od północy znajduje się za niskim przełazem niewielka salka z dużym blokiem skalnym pośrodku. Salka ta w części zachodniej przechodzi w drugi otwór jaskini. W dalszej części główny korytarz rozszerza się do 7 m, jednocześnie obniżając swoja wysokość (średnio do 0,8 m). Okresowo znaczną część dna korytarza pokrywa jeziorko. Od północy do głównego korytarza dochodzi kilkumetrowa odnoga, rozwinięta na wyraźnej szczelinie ciosowej (ten fragment jaskini również bywa okresowo zalewany wodą).

Główny korytarz jaskini po około 17 m (licząc od pierwszego otworu) doprowadza do niewielkiego, trzeciego otworu. Tuż przed nim od głównego korytarza odchodzą dwa ciasne korytarzyki. Północny korytarzyk po kilku metrach dochodzi do czwartego otworu jaskini, natomiast korytarzyk południowy, mający charakter pionowej szczeliny doprowadza do nieregularnej salki i piątego otworu. Ta część jaskini opisywana była dawniej (Wołoszyn 1990) jako osobny obiekt - Schronisko nad Ryglem. W bliskim sąsiedztwie zachodniego fragmentu tej salki położony jest ciasny korytarzyk odchodzący od otworu pierwszego (kontakt głosowy).

Jaskinia występuje w gipsach szablastych i szkieletowych mioceńskiej serii osadów ewaporatowych. Stanowi formę krasową z wyraźnymi dwoma poziomami dawnych przepływów. Dno jaskini pokryte jest czarnymi mułkami i gruzem gipsowym.

Główny ciąg jaskini (dolny) jest wilgotny, okresowo zalewany wodą. Natomiast ciąg górny jest suchy. Rozproszone światło sięga do kilku metrów za otwory jaskini. Obserwacji flory nie prowadzono. Faunę reprezentują liczne pająki. Widoczne są również ślady pobytu lisa Vulpes vulpes (L.).

Historia badań
Historia eksploracji
Pierwsza wzmianka o „pieczarach” w Aleksandrowie pojawia się w pracy Flisa wydanej w 1952 r. W swej monografii krasu gipsowego (zawierającej szczegółowy opis Doliny Aleksandrowskiej), Flis (1954) sugeruje, iż zapadliska w osi doliny połączone są podziemnymi kanałami, poświęcając nieco uwagi pustce podziemnej w tzw. Ryglu. Ciasny korytarzyk (stanowiący górny poziom) przy pierwszym otworze jaskini, połączenie z dawnym Schroniskiem nad Ryglem oraz połączenie z czwartym otworem jaskini wyeksplorowali 7.03.1999 r. A. Kasza i M. Niziołek. Schronisko nad Ryglem zostało zlokalizowane przez B.W. Wołoszyna w 1987 r. Pierwszy plan i opis jaskini publikuje Wołoszyn (1990).
Historia dokumentacji
Dokumentację jaskini sporządzili 7.03.1999 r. J. Gubała i A. Kasza przy współpracy M. Niziołka. Lokalizację otworu jaskini wykonał 29.03.2009 r. A. Kasza przy pomocy odbiornika GPS Map60 CSx. Zaktualizował w 2009 r. A. Kasza.
Plan opracowali J. Gubała i A.Kasza.
Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona Nie
Literatura
Wołoszyn B.W. 1990 (opis, plan); Jaskinie Niecki Nidziańskiej 1998 (dokumentacja, plan); Gubała J., Kasza A., Urban J. 1999 (wzmianka); Chwalik A., Głazek J., Gubała J., Kasza A., Urban J. 2002 (wzmianka); Urban J., Gubała J., Kasza A. 2003 (wzmianka); Wojtoń A. 2006 (wzmianka); Urban J. 2008 (opis).
Materialy archiwalne
Wołoszyn B.W., Wołoszyn K.P. 1990; Urban J., Gubała J. 1996.
Autorzy opracowania Andrzej Kasza
Redakcja Jerzy Grodzicki
Stan na rok 2013
Grafika, zdjęcia Podgląd grafiki plan
Nazwa: Autor: Data wprowadzenia:
Zdjęcie