Państwowy Instytut Geologiczny

Państwowy Instytut Badawczy

Jaskinie Polski


Dane szczegółowe jaskini


Nazwa Jaskinia Jeleniowska
Inne nazwy Jaskinia w Kadzielni, Jaskinia w Kadzielni Dolna
Nr inwentarzowy G-1.30
Region Region Świętokrzyski
Współrzędne WGS84 λ: 20°36′60,00″, φ: 50°51′41,00″
Gmina Kielce (gm. miejska)
Powiat Kielce
Województwo świętokrzyskie
Właściciel terenu Komunalny | Rezerwat przyrody Kadzielnia
Podstawa ochrony
Ekspozycja otworu NW
Pozostałe otwory 2 - ku górze, 283 m n.p.m.
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] 275
Wysokość względna [m] 22
Głębokość [m] 8
Przewyższenie [m] 0
Deniwelacja [m] 8
Długość [m]
w tym szacowane [m]
36
Rozciągłość horyzontalna [m] 27
Położenie geograficzne Jaskinia położona jest w zachodniej części Skałki Geologów, w obrębie nieczynnego kamieniołomu Kadzielnia. Jej główny, dolny otwór (1) jest dobrze widoczny ze ścieżki doprowadzającej na szczyt Skałki Geologów.
Opis drogi dojścia do otworu
Dojście do niego z tej ścieżki prowadzi eksponowaną lecz łatwą dróżką w kierunku południowo-zachodnim. Górny otwór (2) dostępny jest również eksponowaną ścieżką biegnącą wzdłuż południowej ściany skałki od południowego otworu Jaskini Górnej. Zwiedzanie jaskini bez trudności. Dostęp do jaskini możliwy jest po uzyskaniu zezwolenia Regionalnego Konserwatora Przyrody w Kielcach.
Opis jaskini

Otwory jaskini są sztuczne. Dolny (1) jest obszerny, ma szerokość 1,6 m, wysokość 2 m. Górny otwór (2), znacznie mniejszy ma owalny kształt i średnicę 0,5 m.

Dolny otwór (1) wprowadza do obszernego poziomego korytarza o długości 12 m, wysokości do 2,5 m z gliniastym namuliskiem w dnie. Po prawej stronie korytarza znajduje się próg (1,4 m), za którym rozwija się niski korytarzyk z namuliskiem gliniasto-gruzowym. Końcowa część głównego korytarza wznosi się i przechodzi w niski przełaz. Po około 3 m przełaz rozszerza się w drugi obszerny, stromo nachylony korytarz długości 8 m, szerokości do 4 m i wysokości do 2 m. Jego dno pokrywa namulisko gliniasto-gruzowe. Wschodnia część korytarza przechodzi w dwa prawie prostopadłe do siebie kanały krasowe. Korytarzyk o rozciągłości W-E wznosi się w górę, ma długość 5 m. Drugi korytarzyk biegnący na południe ma długość 4 m, wysokość do 0,6 m. W końcowej części gwałtownie skręca ku wschodowi do górnego otworu (2) jaskini, który jest niewielką studzienką krasową.

Jaskinia występuje w obrębie wapieni górnego dewonu (franu). Jest formą krasową rozwiniętą wzdłuż szczelin ciosowych i międzywarstwowych powierzchni nieciągłości. Stanowiła część większego systemu krasowego rozciętego przez wyrobisko. Zdaniem Kozłowskiego, Radwana i Wójcika (1965) reprezentuje najwyższe piętro podziemnych pustek krasowych Kadzielni powstałe w starszym neogenie lub paleogenie.

Dno jaskini pokrywa namulisko gliniste (iły czerwone) lub gliniasto-gruzowe, miejscami z kośćmi nietoperzy i innych kręgowców. O kopalnych szczątkach jelenia wspominają już pierwsze publikacje o jaskini (Jaskinia w Kadzielni. 1904). Od tego znaleziska pochodzi jej nazwa (Wołoszyn, Wójcik 1965).

Jaskinia cechuje się występowaniem bogatej szaty naciekowej. Bezpośrednio po odkryciu jaskini strop korytarza głównego (wstępnego) był pokryty bardzo licznymi, jasnymi stalaktytami (Jaskinia w Kadzielni. 1904). Obecnie w tej części jaskini pozostały jedynie grube stalagmity (do 0,7 m) i polewy naciekowe miejscami połamane. W dalszych, później odkrytych fragmentach jaskini występuje kolumna naciekowa grubości 0,3 m a także liczne stalaktyty, w tym "makarony" (prawie wszystkie obecnie połamane) oraz drobne ale miejscami liczne i zróżnicowane formy botryoidalne: groniaste, grzybkowe, "popcorn". Również one noszą miejscami ślady zniszczeń.

Jaskinia jest sucha, charakteryzuje się mikroklimatem dynamicznym. Dane o termice i wilgotności podał Wołoszyn (1977). Światło sięga do końca korytarza przy otworze 1 oraz około 2 m za otworem 2.

Przy otworze występuje roślinność zielna (w tym trawy i glistnik jaskółcze ziele Chelidonium majus (L.)), na ścianach glony. Faunę jaskini reprezentują liczne gatunki bezkręgowców: muchówki, pająki i motyle. Sanocka-Wołoszyn (1964) oznaczyła tu kilka gatunków pająków: troglofile Nesticus cellulanus (Cl.), Lepthyphantes leprosus (Ohlert), Porrhomma convexum (Westr.)a także troglokseny Segestria senoculata (L.) i Tegenaria domestica (Cl.). Spośród motyli obserwowano w jaskini rusałkę pawik Inachis io (L.), szczerbówkę ksieni Scoliopteryx libatrix (L.) oraz Triphosa dubitata L. (niektóre z tych organizmów były wymieniane już przez Wołoszyna i Wójcika 1965). Ponadto Wołoszyn (1994a) wspomina o obecności nietoperzy nocków dużych Myotis myotis (Borkhausen) w jaskini.

Historia badań
Historia eksploracji
Jaskinia jest zaśmiecona, jej główny korytarz nosi ślady ogólnej dewastacji. Główny, wstępny korytarz jaskini odkryty został 16.07.1904 r. podczas eksploatacji wapieni w kamieniołomie (Odkrycie groty, 1904). Jego identyfikację umożliwia opublikowana wówczas fotografia (Jaskinia w Kadzielni. 1904). Od tego czasu jaskinia była wzmiankowana w literaturze krajoznawczej (również międzywojennej - Dybczyński 1923, 1937) i odwiedzana. W tym okresie znacznemu zniszczeniu uległa jej szata naciekowa (jej część trafiła do muzeum w Kielcach - Dybczyński 1923, Kozłowski, Rubinowski 1973). Kowalski (1954) opublikował plan i opis znanej wówczas części jaskini. Historię jej odkrycia, opis i charakterystykę fauny przedstawili Wołoszyn i Wójcik (1965).
Dalsze partie jaskini odkryte zostały w 1984 r. przez Z. Hamanowicza, ucznia Technikum Geologicznego w Kielcach.
Historia dokumentacji
Dokumentację jaskini sporządzili 12.03.1996 r. Z. Grzela, J. Gubała, A. Kasza i J. Urban. Lokalizację otworu jaskini wykonał 14.10.2008 r. A. Kasza przy pomocy odbiornika GPS Map60CSx. Zaktualizował A. Kasza w 2009 r.
Plan opracowali Z. Grzela, J. Gubała, i A. Kasza.
Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona Nie
Literatura
Odkrycie groty. 1904 (odkrycie); Jaskinia w Kadzielni. 1904 (opis, zdjęcie, fauna kopalna); Sobolev D. 1911 (opis); Dybczyński T. 1923 (krótki opis, zniszczenie nacieków); Dybczyński T. 1937 (krótki opis); Kowalski K. 1954 (opis, plan); Wołoszyn B.W. 1961b (wzmianka, po raz pierwszy nazwa: Jaskinia Jeleniowska); Wołoszyn B.W. 1962a (brak nietoperzy); Sanocka -Wołoszyn E. 1964 (pająki); Kowalski K. 1965 (opis); Kozłowski S., Radwan J., Wójcik Z. 1965 (wiek i geneza, zdjęcie); Wołoszyn B.W., Wójcik Z. 1965 (opis, historia odkrycia, fauna); Fijałkowscy E. i J. 1967 (opis); Rubinowski Z., Wróblewski T. 1968 (wzmianka); Kozłowski S., Rubinowski Z. 1973 (udostępnienie turystyczne, opis - nieścisłe dane o badaniach paleontologicznych); Rubinowski Z. 1975 (wzmianka); Siedlecka W., Micuła G. 1976 (opis, plan); Wołoszyn B.W. 1977 (termika i wilgotność); Wróblewski T. 1977 (wzmianka); Pilichowie M. i P. 1979 (błędna informacja o zniszczeniu); Wołoszyn B.W. 1994a (nietoperz); Gubała J., Kasza A., Urban J. 1996 (wielkość); Jaskinie Regionu Świętokrzyskiego 1996 (dokumentacja, plan); Bujna E., Klauzińska M. 1997 ( nietoperze ); Urban J., Gubała J., Kasza A. 1997a (długość, wzmianka, fotografia); Urban J., Gubała J., Kasza A. 1997b (ochrona wzmianka); Wróblewski T. 2000 (wzmianka); Paszkowski M. 2001 ( wkładka opis, plan, lokalizacja na fotografii Skałki Geologów); Rawita-Witanowski M. 2001 (wzmianka bez nazwy); Kasza A. 2005a ( wzmianka, szkic położenia w Skałce Geologów); Wąsikowski A. 2007 (wzmianka); Wróblewski T. 2008 (wzmianka, fotografia). Literatura dotycząca ogólnie jaskiń Skałki Geologów została zestawiona przy opisie Jaskini na Kadzielni Górnej.
Materialy archiwalne
Myśluk J., Saltarski W. 1986; Wołoszyn B.W., Wołoszyn K.P. 1990.
Autorzy opracowania Andrzej Kasza, Jan Urban
Redakcja Jerzy Grodzicki
Stan na rok 2013
Grafika, zdjęcia Podgląd grafiki plan
Nazwa: Autor: Data wprowadzenia:
Zdjęcie