Państwowy Instytut Geologiczny

Państwowy Instytut Badawczy

Jaskinie Polski


Dane szczegółowe jaskini


Nazwa Jaskinia w Sztolni Teresa na Miedziance
Inne nazwy
Nr inwentarzowy G-2.28
Region Region Świętokrzyski
Współrzędne WGS84 λ: 20°21′46,00″, φ: 50°50′41,00″
Gmina Chęciny (gm. miejsko-wiejska)
Powiat kielecki
Województwo świętokrzyskie
Właściciel terenu Skarb Państwa | Rezerwat przyrody Góra Miedzianka
Podstawa ochrony
Ekspozycja otworu ku górze
Pozostałe otwory
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] 281,50
Wysokość względna [m] 0
Głębokość [m] 0
Przewyższenie [m] 16
Deniwelacja [m] 16
Długość [m]
w tym szacowane [m]
270
Rozciągłość horyzontalna [m]
Położenie geograficzne Miedzianka. Otwór obiektu znajduje się na dnie nieczynnego, południowego kamieniołomu wapieni zlokalizowanego u wschodniego podnóża wzniesienia Miedzianka.
Opis drogi dojścia do otworu
Ze wsi Miedzianka idziemy bitą drogą omijającą od wschodu wzgórze w kierunku metalowej wieży szybowej dawnej kopalni rud miedzi (na północ, później na zachód). Na wysokości wzgórza przy skręcie drogi ku północy kontynuujemy marsz w kierunku zachodnim drogą polną. Na jej rozwidleniu wybieramy zarastającą roślinnością, ale wyraźną jeszcze drogę wchodzącą do sztucznego wąwozu, który przechodzi w kamieniołom. Dojście do otworu bez trudności. Zwiedzanie obiektu uciążliwe - miejscami ciasne korytarze, w szybikach potrzebna lina.
Opis jaskini
Długość naturalnej części obiektu (jaskini)wynosi 270 m; całego zespołu pustek: 523 m
Deniwelacja naturalnej części obiektu: 16 m; całego zespołu pustek: 21 m

Sztuczny otwór obiektu ma charakter pionowego zacisku w dół, o wymiarach 0,5 x 0,4 m. Za otworem w kierunku południowo-wschodnim nieznacznie opada ciasny, wrzecionowaty w przekroju korytarz krasowy, który został niedawno zablokowany zawałem. W jego dnie otwiera się ciasny przełaz, który 1,5 m niżej wprowadza do kolejnego ciasnego korytarza. Rozwija się on w kierunku południowo-wschodnim, by po 5 m zmienić kierunek na południowy i po dalszych 6 m zakończyć się ślepo (na końcu płytka kałuża). W miejscu, gdzie korytarz zmienia kierunek, odchodzi ciasny korytarz biegnący początkowo ku północy, później na zachód. Po około 10 m ponownie skręca na północ. W tym miejscu rozszerza się i piaszczysto-gliniastą pochylnią opada do przestronnego korytarza o szerokości 3 m i wysokości 4 m. Z tego miejsca korytarz rozwija się w dwu kierunkach. W kierunku północno-zachodnim ciągnie się około 16 m, gdzie przechodząc w charakterystyczny chodnik kopalniany, zwęża się i zmienia kierunek na północny. Ciągnie się jeszcze około 25 m. Jego dno częściowo wypełnione jest stojącą wodą. W kierunku południowo-wschodnim nieznacznie opadający korytarz po 15 m doprowadza nad krawędź szybika (głębokości 10 m) o prostokątnym kształcie i wymiarach 2  x 1,5 m. Po drodze, po prawej stronie, znajdują się ułożone pod ścianą kamienie, po lewej zaś - wejście do bardzo charakterystycznej i ładnej komory krasowej, która rozwija się ku górze pochylnią i po kilku metrach zakończona jest syfonem piaszczystym. W okolicach szybiku korytarz zwęża się i rozchodzi w trzech kierunkach. Na północny-wschód biegnie kilkumetrowy chodnik górniczy. W kierunku południowo-wschodnim odchodzi ciąg wyrobisk górniczych o długości 90 m, zmieniający w swoim przebiegu kierunek i rozgałęziający się w dalszej części. Trzeci ciąg rozwija się początkowo w kierunku południowym i doprowadza do ciągu pustek mających charakter korytarzy jaskiniowych. Do tego ciągu doprowadza również korytarz odchodzący pod kątem prostym od ciągów górniczych biegnących w kierunku południowo-wschodnim. Ten naturalny ciąg jaskiniowy ma skomplikowany przebieg, rozwija się na różnych poziomach, często krzyżując się ze sobą. W wielu miejscach odchodzą niewielkie szczeliny i komory kończące się ślepo. W kilku miejscach występują kałuże i jeziorka. Spąg tego ciągu pokrywa gruz skalny wymieszany z osadem piaszczysto-ilastym.

Korytarze jaskiniowe wraz z chodnikami kopalni występują w obrębie szarych wapieni górnego dewonu-franu, które w kilku miejscach przecinają wiśniowe łupki górnego dewonu-famenu. W ścianach i stropie widoczne są ślady mineralizacji kruszcowej. Spąg pokrywa rumosz skalny przemieszany z osadem piaszczysto-ilastym. W kieszeniach krasowych zachowały się gliny typu “terra rossa”.

Obiekt jest wilgotny. Na ścianach występują krople wody. W korytarzach znajdują się liczne kałuże, niektóre o charakterze małych jeziorek. Światło dzienne oświetlało najbliższe okolice otworu. W otworze rosną rośliny kwiatowe. Wewnątrz obserwowano ćmy, pająki i zimujące nietoperze. 9.12.1984 r. B.W. Wołoszyn i K.P. Wołoszyn napotkali w obiekcie dwa okazy hibernującego gacka brunatnego Plecotus auritus (Fischer) (inf. ustna B.W. Wołoszyna).

Historia badań
Historia eksploracji
Zasadniczą część obiektu stanowią korytarze nieczynnej kopalni rud miedzi - tzw. sztolni Teresa. Eksploatację sztolni Antoni - przemianowanej później na sztolnię Teresa - prowadzono już przed rozbiorami. Główne prace górnicze prowadzone były w XIX wieku przez Austriaków (lata 1804-1807) i w okresie Królestwa Kongresowego (1817-1820). Najstarszy zachowany plan sztolni (F. Krumpla) pochodzi z 1818 r. (Łaszczyński 1905, Guldon 1979, Kosik, Marcinkowski 1979). W trakcie prac górniczych natrafiano na korytarze jaskiniowe. Naturalny jest ciąg od otworu do połączenia z głównym chodnikiem górniczym, a także komora w pobliżu tegoż połączenia oraz korytarze w południowo-zachodniej części kopalni.
Historia dokumentacji
Dokumentację jaskini opracował K. Recielski, który przy współpracy Agnieszki Gajewskiej i Dariusza Lermera - 27.05. i 1.12.1990 r. sporządził plan. Geodezyjny pomiar wysokości otworu wykonał 8.06.1996 r. Wiesław Wilk z zespołem. Dane zaktualizował K. Recielski (2009 r.)..
Plan opracował K. Recielski.
Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona Nie
Literatura
Łaszczyński S. 1905 (historia prac górniczych); Guldon Z. 1979 (plan sztolni); Kosik E., Marcinkowski S. 1979 (historia prac górniczych); Recielski K. 1996 (wzmianka); Jaskinie Regionu Świętokrzyskiego 1996 (plan i opis inwentarzowy pod nr.2 jako niedostępna); Górniak M., Jóźwiak M., Kasza A., Urban J. 2006 (historia prac górniczych, wzmianka).
Materialy archiwalne
Autorzy opracowania Krzysztof Recielski
Redakcja Jerzy Grodzicki
Stan na rok 2013
Grafika, zdjęcia Podgląd grafiki plan
Nazwa: Autor: Data wprowadzenia:
Zdjęcie