Państwowy Instytut Geologiczny

Państwowy Instytut Badawczy

Jaskinie Polski


Dane szczegółowe jaskini


Nazwa Jaskinia przy Wielkim Okapie
Inne nazwy Schronisko przy Wielkim Okapie, Jaskinia na Pazurku
Nr inwentarzowy J.Olk.II-01.03
Region Wyżyna Śląsko-Krakowska
Współrzędne WGS84 λ: 19°37′37,42″, φ: 50°20′09,71″
Gmina Olkusz (gm. miejsko-wiejska)
Powiat olkuski
Województwo małopolskie
Właściciel terenu Skarb Państwa (Lasy Państwowe) | Rezerwat przyrody Pazurek
Podstawa ochrony
Ekspozycja otworu NE
Pozostałe otwory 2 - ku NNE.
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] 417
Wysokość względna [m]
Głębokość [m] 17,30
Przewyższenie [m] 7,70
Deniwelacja [m] 25
Długość [m]
w tym szacowane [m]
67
Rozciągłość horyzontalna [m]
Położenie geograficzne Wyżyna Olkuska, Podlesie, Zubowa Góra; Park Krajobrazowy „Orlich Gniazd"; Obszar NATURA 2000 Jaroszowiec.
Opis drogi dojścia do otworu
Iidziemy od stacji PKP Jaroszowiec Olkuski za znakami czerwonego szlaku turystycznego w kierunku Rabsztyna. Po przejściu przez linię PKP idziemy wzdłuż torów, przy ośrodku wypoczynkowym, skręcamy w prawo, duktem prowadzącym w kierunku NE. Po krótkim podejściu mijamy samotną skałkę i przechodzimy niewyraźny grzbiet. Drogą leśną dochodzimy do Zubowej Góry (wybitnego wzniesienia z licznymi skałami na zboczach) i okrążamy ją od strony wschodniej. W miejscu, gdzie z drogi widać grupę skał z dużym okapem (jedno z dwu najwyższych wzniesień Zubowej Góry) opuszczamy znakowaną drogę i podchodzimy zboczem do podstawy ściany. Otwory jaskini znajdują się u podstawy skał kilkanaście metrów w lewo od linii spadku okapu. Pokonanie komina prowadzącego do górnego otworu wymaga wspinaczki, komin można ubezpieczyć liną (miejscami ciasno).
Opis jaskini

Północną część jaskini tworzy kilkumetrowej długości okap, w którego zachodniej części (rejon koty +0,8 na planie) próżnia przechodzi w wąski szczelinowy korytarzyk o stromym dnie zasłanym gruzem skalnym. Ta część schroniska łączy się z salką dwoma przejściami, jedno z nich przedzielone pionowym progiem 1,3 m wysokim. Przez cały strop salki przebiega szczelinowe pęknięcie. Opisane wyżej fragmenty schroniska tworzą jego środkowe piętro w całości widne, o dnie stromo opadającym na zewnątrz. Dno zalega gruz skalny, gleba, w częściach poza okapami głazy znacznych rozmiarów.
Z końca salki prowadzi w górę pionowy komin 9-metrowej wysokości. Powstał on na szczelinie o azymucie 135º. Komin na całej długości łączy się ze szczeliną w stropie salki. Ściany komina są lite, a szerokość waha się od 0,7-1,5 m. W kilku miejscach zaklinowane bloki. Pokonanie komina wymaga klasycznej wspinaczki o niewielkiej skali trudności. Na wysokości 7 m od dna (poziom +4,7) prowadzą odgałęzienia tworzące górne piętro schroniska. W kierunku NE wąski korytarzyk wyprowadza w ścianie nad salką. Powstał on na tej samej szczelinie, która dzieli strop salki. W stronę przeciwną (SW) prowadzi 5 m odnoga. Korytarz w początkowej części wysoki do 2 m dalej obniża się i przechodzi w niedostępną szczelinę. Widoczne są w niej ślady rozmyć, a na ścianach występuje zwietrzałe mleko wapienne. Dno korytarza w przeważającej części skalne, pozostałe - przypuszczalnie głęboka szczelina - pokryte gruzem skalnym. Korytarz jest ciemny. Komin wyprowadza na powierzchnię wśród zawaliska, niedaleko krawędzi ścian.
U podstawy komina, od północno-zachodniej strony, znajduje się szczelina która w 2001 roku została przekopana otwierając dostęp do korytarza wprowadzającego do dolnego piętra. Piętro to jest rozwinięte na tej samej szczelinie co piętro górne i środkowe. Na dnie szczeliny jaskinia osiąga swój najniższy punkt -17,3 m.
Jaskinia utworzyła się w wapieniach skalistych górnej jury. Tworzą ją próżnie rozwinięte na trzech piętrach, z których górne i środkowe połączone są pionowym kominem. W rozwoju schroniska decydującą rolę odegrały pionowe pęknięcia o azymucie ok. 45. Dno pokrywa gruz i bloki. Pozostałości nacieków w formie zwietrzałego mleka wapiennego spotykamy tylko w SW korytarzu górnego piętra. Pokrywa ono fragmenty ścian i stropu korytarza.
Wielootworowość jaskini a także łączące wnętrze z powierzchnią, niedostępne dla człowieka szczeliny powodują, że próżnia ta intensywnie przewietrzana znajduje się w całości pod wpływem zewnętrznych warunków atmosferycznych. Część jaskini w pobliżu dolnego otworu jest w całości widna.
Zaciemnione fragmenty jaskini zamieszkują pająki. Nagromadzenie kokonów pająka Meta menardi występuje w korytarzu górnego piętra biegnącym w kierunku SW.

Historia badań
Historia eksploracji

Pomiędzy rokiem 1992 a 2001 grupa grotołazów z Bielska-Białej prowadziła eksplorację zakończoną przekopaniem szczeliny u podstawy komina i odkryciem dolnego piętra. W skład grupy wchodził: G. Mrozek, W. Kozik, D. Krysta, T. Cholewa, M. Salecki, M. Konior, R. Pierzyna, K. Piekarczyk (KKS), L. Paszek, M. Gwóźdź, T. Gajda, S. Potok, P. Gawlas. W tym czasie obiektowi nadano nazwę Jaskinia na Pazurku.

Historia dokumentacji

Jaskinia po raz pierwszy opisana przez M. Szelerewicza w roku 1990, w dokumentacji dla Zarządu Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych woj. katowickiego. W opracowaniu tym nadano mu numer IV.A.26 i nazwę Schronisko przy Wielkim Okapie. Pomiary, jeszcze wtedy schroniska, wykonali w sierpniu 1990 r. M. Szelerewicz, A. Górny, C. Łukasiewicz i P. Malina. Dane zaktualizował A. Polonius (2014).
Plan górnego i środkowego piętra opracował M. Szelerewicz. Aktualizacji, na podstawie materiałów T. Gajdy dokonał A. Polonius.

Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona Nie
Literatura
Szelerewicz M. 1990 (wymienia, podaje wymiary, lokalizuje na mapie); Polonius A. 1994 (wymienione w wykazie, lokalizacja na mapie); Gajda T. 2001 (informacja na temat odkrycia nowych partii, plan części obiektu, schematyczny przekrój); Szelerewicz M. 2002 (wzmianka na temat zmiany wymiarów); Gradziński M., Szelerewicz M. 2004 (wymienione, podane wymiary); Jaskinie Wyżyny Olkuskiej 2016 (plan i opis inwentarzowy).
Materialy archiwalne
Szelerewicz M., Górny A., 1990 (lokalizacja na mapie 1:10 000, ogólna charakterystyka, plan, czarno-białe fotografie otworu i wnętrza).
Autorzy opracowania Mariusz Szelerewicz
Redakcja Jerzy Grodzicki
Stan na rok 2014
Grafika, zdjęcia Podgląd grafiki otwór NW Podgląd grafiki plan Podgląd grafiki przekrój
Obiekt w serwisie Geostanowiska Geostanowisko Geostanowisko
Nazwa: Autor: Data wprowadzenia:
Zdjęcie