Państwowy Instytut Geologiczny

Państwowy Instytut Badawczy

Jaskinie Polski


Dane szczegółowe jaskini


Nazwa Schronisko pod szczytem Januszkowej Góry
Inne nazwy
Nr inwentarzowy J.Olk.II-01.25
Region Wyżyna Śląsko-Krakowska
Współrzędne WGS84 λ: 19°37′02,42″, φ: 50°18′27,11″
Gmina Olkusz (gm. miejsko-wiejska)
Powiat olkuski
Województwo małopolskie
Właściciel terenu Skarb Państwa (Lasy Państwowe) | Park krajobrazowy Orlich Gniazd
Podstawa ochrony
Ekspozycja otworu W
Pozostałe otwory
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] 434
Wysokość względna [m]
Głębokość [m] 0
Przewyższenie [m] 0
Deniwelacja [m] 0
Długość [m]
w tym szacowane [m]
6
Rozciągłość horyzontalna [m]
Położenie geograficzne Wyżyna Olkuska, Podlesie, Januszkowa Góra; Obszar NATURA 2000 Jaroszowiec.
Opis drogi dojścia do otworu
Od miejscowości Rabsztyn idziemy drogą asfaltową w kierunku Wolbromia, za przejazdem kolejowym skręcamy w prawo w kierunku miejscowości Troks. Dalej idziemy za czerwono znakowanym szlakiem turystycznym, który opuszcza asfaltową drogę i biegnąc leśnymi duktami doprowadza do podstawy Januszkowej Góry. Stąd coraz stromsza ścieżka, wśród ostańców przechodzi obok ogrodzonego otworu Januszkowej Szczeliny i wyprowadza na płaską wierzchowinę Januszkowej Góry. Około 100 m od otworu jaskini Januszkowej Szczeliny opuszczamy znakowaną ścieżkę w prawo (SE) i idąc niewyraźną ścieżką kierujemy się na najwyższe wzniesienie Januszkowej Góry. Nie wchodzimy na wierzchołek lecz trawersujemy zbocze w prawo (S). Otwór znajduje się na południowo-zachodnim zboczu, wśród niewielkich skałek, ok. 15 m poniżej wierzchołka. Schronisko bardzo ciasne - zacisk ZII, przełaz do salki.
Opis jaskini

Otwór tworzy krasowo rozmyta szczelina nachylona pod kątem 30o, w środkowej części znacznie zwężona (pokazuje to przekrój na planie schroniska). Górna część ku wnętrzu schroniska stopniowo się zwęża, tworząc szczeliny niedostępne dla człowieka. Do wnętrza prowadzi najniższa jej część. Przejście tego korytarza jest bardzo trudne (zacisk ZII), doprowadza on do kopulasto sklepionego kotła o wymiarach 2x1,5 m przy wysokości przekraczającej 3 m. Kształt i charakterystyczne rozmycie stropu wskazują że powstał on w warunkach pełnego wypełnienia wodą. Nieco powyżej obecnego dna na ścianach komory zachowała się gruba warstwa polewy z naciekami znacznych rozmiarów - głównie żebra i kolumny. Na ścianie kotła nad wejściem fragment nacieków pokrywa warstwa stwardniałego mleka wapiennego o śnieżno-białej barwie. Wnętrze kotła jest suche - nacieki nie przyrastają.

Schronisko rozwinięte jest w górnojurajskich wapieniach skalistych. Szata naciekowa występuje w rejonie salki (kotła) - jej dolne połacie pokrywa polewa z żebrami i kolumnami. Na starszych formach nacieków występuje stwardniałe mleko wapienne. Powierzchnia nacieków jest w niewielkim stopniu zwietrzała. Dno całego schroniska zalega gruba warstwa czarnej gleby, w której znajdują się fragmenty polew i dużych stalagmitów. Nie stwierdzono występowania żadnych szczątków kostnych.
Schronisko w głębi jest suche, w trakcie wykonywania prac we wrześniu przy temperaturze zewnętrznej +16ºC nie stwierdzono przepływu powietrza.
Połacie ściany nad otworem schroniska pokrywają zielone porosty, co wskazuje na możliwość istnienia wypływu z wnętrza ciepłego powietrza.
W górnej części szczeliny wejściowej występują pająki Meta menardi.

Historia badań

Schronisko jest jednym z niewielu poznanych na tym obszarze obiektów o krasowej genezie. Istnieją w nim możliwości odkrycia kontynuacji ciągu. Próbny wykop 15.09.1990 r. wykonany w dnie kotła (A. Kurek, P. Malina, A. Gągola i T. Baster) odsłonił na głębokości 0,5-0,8 m żebro skalne dzielące przestrzeń. Ze schroniska zostały pobrane próbki nacieków do datowania radiowęglowego. Wiek tych nacieków został określony na około 41000-45000 BC.
Schronisko jest unikatowym obiektem, który musiał powstać w okresie gdy dno doliny znajdowało się na poziomie ok. 420-430 m n.p.m. Znalezienie kontynuacji w tym tak wysoko położonym obiekcie może doprowadzić do bardzo ciekawych odkryć.

Historia eksploracji

Schronisko zostało odkryte przez M. Szelerewicza w czasie prac terenowych 31.08.1990 r.

Historia dokumentacji

Po raz pierwszy zostało opisane pod numerem IV.A.43 przez M. Szelerewicza w roku 1990, w dokumentacji dla Zarządu Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych woj. katowickiego. Pomiary schroniska wykonali we wrześniu 1990 r. M. Szelerewicz i P. Malina. Dane zaktualizował A. Polonius (2014).
Plan opracował M. Szelerewicz.

Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona Nie
Literatura
Szelerewicz M. 1990 (wymienia, podaje wymiary, lokalizuje na mapie); Pazdur A. i inni 1994 (określenie wieku nacieków); Polonius A. 1994 (wymienione w wykazie, lokalizacja na mapie); Pazdur A. i in. 1999 (wzmianka na temat badań izotopowych nacieków); Jaskinie Wyżyny Olkuskiej 2016 (plan i opis inwentarzowy).
Materialy archiwalne
Szelerewicz M., Górny A. 1990 (lokalizacja na mapie 1:10 000, ogólna charakterystyka, plan, czarno-białe fotografie otworu i wnętrza).
Autorzy opracowania Mariusz Szelerewicz
Redakcja Halina Grodzicka
Stan na rok 2014
Grafika, zdjęcia Podgląd grafiki otwór Podgląd grafiki plan i przekrój
Obiekt w serwisie Geostanowiska Geostanowisko Geostanowisko
Nazwa: Autor: Data wprowadzenia:
Zdjęcie