Jaskinia znajduje się na lewym orograficznie stoku Doliny Szklarki, w niewielkiej skałce położonej w lesie po przeciwnej stronie doliny niż Pstrągarnia w Dubiu. Dojście: idziemy około 100 m drogą bitą wiodącą z rejonu tych stawów w kierunku Radwanowic. Przy pierwszym domu (po lewej stronie) w Skotnicy k. Radwanowic skręcamy na prawo w podmokłą, zaśmieconą na początku drogę nad skarpą jaru i zaraz kierujemy się na lewo od niej (ku WSW), wprost do góry przechodząc przez gęste krzaki. Po około 80 m docieramy pod pas niskich skałek, pod którymi odnajdujemy otwory poszukiwanej jaskini. Przed otworami 1 i 2 widać płaską platformę - pozostałość po pracach archeologicznych, otwór 3. położony jest około 20 metrów ku WSW. Dojście bez trudności, zwiedzanie uciążliwe ze względu na trudne zaciski.

Otwór 1 o kształcie zbliżonym do trójkąta ma ponad 1m szerokości i około 0,6 m wysokości. Nieco ku E od niego, za filarem skalnym i wantą, znajduje się niski otwór 2, szeroki na ponad 2 m. Otwór 3 zasłania częściowo blok skalny; wejście ma kształt trójkąta o bokach około 1 m.

Opis ciągów na podstawie Nowaka (2007), zmieniony.

Przez otwór 1 wchodzimy do niskiego korytarza, z którego zaraz po lewej stronie widać połączenie z otworem 2, za którym opada korytarz kończący się przewężeniem. Korytarz ten ma na początku krótką odnogę z filarem, biegnącą ku W. Od otworu I główny ciąg prowadzi do niewielkiej salki, skręca w lewo, następnie w prawo i wchodzi do Salonu - największej komory w jaskini. Z Salonu na wprost prowadzi Wentyl - ciasna szczelina przechodząca w rurę z dwoma zaciskami i niedostępnymi odnogami. Ciąg uchodzi na powierzchnię otworem 3.

Wracamy do Salonu. Z jego zachodniego krańca opada na lewo (ku SE) niski korytarzyk, którym docieramy do Syfoniku, a za nim do niewielkiej Salki na Rozdrożu. Stąd na prawo (ku SW) prowadzi rura przechodząca miejscami w niski korytarzyk z niedostępnymi odgałęzieniami, którym po kilkunastu metrach dostajemy się do niewielkiej salki – Sypialni. Na Lewo (ku NE) od Syfoniku prowadzi Kanał Syzyfa - kręta rura przechodząca w szczelinę, która po kilkunastu metrach skręca w lewo i kończy się nieprzebytym zaciskiem. Za nim widać kontynuację ciągu.

Jaskinia powstała na szczelinach w wapieniach jurajskich. Ściany i strop są spękane. Występują na nich niewielkie polewy naciekowe i mleko wapienne. W stropie widać liczne korzenie, szczególnie w Salonie. Namulisko tworzy głównie gruz skalny, otoczaki, krzemienie, glina, a do Syfoniku przede wszystkim humus powstały z rozkładających się roślin zawleczonych w głąb korytarzy przez rezydujące tu ssaki. Wykop w Salonie wskazuje, że warstwa humusu wymieszanego z gliną przekracza 1 m. Jaskinia sprawia wrażenie znacznie obszerniejszej próżni wypełnionej osadami, bo tylko w jednym miejscu (przed Salonem) udało się dotrzeć do skalnego spągu. W osadach stwierdzono obecność licznych kości współczesnych i śmieci.

Światło sięga do końca ciągu za drugim otworem, do zakrętu za pierwszym otworem i do zacisku za trzecim otworem. Wilgotność i przewiew zależą tu od warunków atmosferycznych. Między otworami wyczuwa się wyraźny przepływ powietrza, także za Kanałem Syzyfa.

Przy otworach występują niezbyt bujnie rośliny kwiatowe, ale głównie mchy i porosty oraz nieco paproci. W głębi na rozkładających się szczątkach roślinnych wegetują grzyby.

Z fauny Nowak (2007) wymienia motyle: Triphosa dubitata, Scoliopteryx libatrix, pająki, w tym Meta sp., kosarze, muchówki, pchły, kleszcze, skoczogonki, chruściki, ślimaki, pierścienice. W okresie wegetacyjnym stwierdzono pojedyncze podkowce małe. Jaskinię zasiedla borsuk lub lis, który wnosi do niej rośliny, resztki jedzenia oraz wykonuje spore „prace inżynierskie”. Powoduje to częściowe zasypywanie odkrytych wcześniej korytarzy (stąd Kanał Syzyfa) i udrażnianie niedostępnych dla człowieka szczelin i rur. Zasiedlają ją także gryzonie, prawdopodobnie nornice. Wiosną 2006 r., na początku eksploracji za Salonem, przed Syfonikiem znaleziono szczątki dotychczasowego rezydenta.

Według informacji Jarosława Wilczyńskiego w 2008 roku rozpoczęto badania wykopaliskowe mające na celu rozpoznanie stratygrafii osadów tej jaskini. Badania prowadzone były przez ISEZ PAN we współpracy z dr Michałem Wojenką z Instytutu Archeologii UJ (w pierwszym sezonie badań) oraz przy wsparciu finansowym Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Krakowie. W trakcie badań odkryto interesujące materiały archeologiczne, zarówno kamienne jak i kościane, związane w głównej mierze z osadnictwem epoki kamienia – paleolitem i mezolitem. W 2010r. roku jaskinia zyskała sławę dzięki odnalezieniu w niej szczątków dziecka wraz z licznym zestawem ozdób (m.in. obejmujący 112 zawieszek wykonanych z zębów tura Bos primigenius lub żubra pierwotnego Bison priscus oraz łosia Alces alces). Ustalono, że dziecko w chwili śmierci miało 1,5 roku, a zmarło przed 27,5 tys. lat. Jest to zatem najstarszy pochówek znaleziony na ziemiach polskich.

Obok szczątków zwierząt przystosowanych do zimnego klimatu, takich jak nosorożec włochaty Coelodonta antiquitatis, renifer Rangifer tarandus, lis polarny Vulpes lagopus czy koń Equus ferus, znaleziono pozostałości (kości i zęby) zwierząt związanych ze środowiskiem leśnym. Są to m.in. szczątki łosia Alces alces, rysia Lynx lynx, borsuka Meles meles oraz bobra Castor fiber. Jest to pierwsze w Polsce stanowisko z końca plejstocenu, gdzie odkryto te gatunki.

 

 

Jaskinia zasiedlana była okresowo wielokrotnie już od około 28 tysięcy lat (Wilczyński J. i in. 2012). Okoliczni mieszkańcy znali ją od dawna. Wiedzieli oni o połączeniu między pierwszym i trzecim otworem i wykorzystywali to do płoszenia oraz „likwidowania” zamieszkujących tam lisów, które polowały w okolicznych kurnikach. Jaskinię zwiedzano wówczas do Salonu, o czym świadczą liczne ślady, głównie w postaci śmieci w namulisku.

W dniu 26.06.2005 r., podczas inwentaryzacji jaskiń prowadzonej przez J. Nowaka, otwór zlokalizował Marcin Urban; wtedy wykonano też pierwsze pomiary. Rok później rozpoczęto prace, których efektem było odkrycie kolejno Syfoniku, Sypialni, Kanału Syzyfa, Wentyla i połączenie z trzecim otworem. Prace przeprowadził zespół grotołazów krakowskich: J. Nowak, M. Urban; M. Romański, M. Pawlikowski, J. Ślusarczyk, a także J. Grab, M. Szot, K. Puchowska, A. Chwastek, W. Wojtaszek, A. Kurek. Plan i opis pod nazwą Jaskinia Borsuka w Dubiu sporządził i opublikował J. Nowak (2007).

W maju i wrześniu 2014 r. obserwacje terenowe przeprowadziła I. Luty. Stwierdziła, że zaciski wschodniej części jaskini są zasypane, wykonała fotografie otworów oraz pomiary położenia otworu przy użyciu GPS Garmin eTrex.

Plan wg Nowaka (2007).

Nowak J. 2007 (plan, opis, fotografie wnętrza jaskini); Nowak J. 2008 (wymienia w spisie jaskiń doliny Szklarki, podaje długość i deniwelację, lokalizacja na mapce); Wilczyński J. i in. 2012 (badania archeologiczne); Wojenka, M. 2012 (wzmianka dotycząca historii badań archeologicznych); Wilczyński J., Szczepanek A., Wojtal P., Wojenka M., Diakowski M., Sobieraj D. (in press) 2016 (o znalezisku szczątków dziecka sprzed 27 tysięcy kat.); Jaskinie Wyżyny Olkuskiej 2018b (plan i opis inwentarzowy).