Państwowy Instytut Geologiczny

Państwowy Instytut Badawczy

Jaskinie Polski


Dane szczegółowe jaskini


Nazwa Jaskinia Kręta
Inne nazwy
Nr inwentarzowy J.Olk.I-08.80
Region Wyżyna Śląsko-Krakowska
Współrzędne WGS84 λ: 19°42′41,38″, φ: 50°11′21,26″
Gmina Jerzmanowice-Przeginia (gm. wiejska)
Powiat krakowski
Województwo małopolskie
Właściciel terenu Prywatny | Park krajobrazowy Dolinki Krakowskie
Podstawa ochrony
Ekspozycja otworu E
Pozostałe otwory 2,3,4 - ku NNW.
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] 410
Wysokość względna [m] 60
Głębokość [m] 0
Przewyższenie [m] 5
Deniwelacja [m] 5
Długość [m]
w tym szacowane [m]
44
Rozciągłość horyzontalna [m]
Położenie geograficzne Wyżyna Olkuska, Szklary, Dolina Szklarki, Kręte Skały.
Opis drogi dojścia do otworu
Od skrzyżowania drogi ograniczającej od południa Rezerwat przyrody "Dolina Szklarki" z szosą w Szklarach idziemy szosą około 130 m ku N i skręcamy na lewo między domami w drogę polną, dalej leśną. Po około 560 m docieramy do ostatniej ze skał spotkanych po lewej stronie drogi, z widocznym nad około 2-metrowym progiem dużym otworem 1. Jaskini Krętej (latem zasłaniają go gałęzie drzew). Obchodzimy skałę i do groty dostajemy się od strony NNW łatwiej dostępnym otworem 2, usytuowanym nad 1,3-metrowym prożkiem. Otwór 3. widać 3 m dalej ku WSW, również nad małym prożkiem, natomiast otwór 4. znajduje się w WSW ograniczeniu ściany, 1,7 m za otworem Szczeliny przy Jaskini Krętej J.Olk.I-08.81. Dojście i zwiedzanie łatwe lecz uciążliwe, jaskinia niezwykle ciasna, a przebycie połączenia za szczeliną uchodzącą 4. otworem nie jest możliwe dla dorosłej osoby.
Opis jaskini

Otwór 1. (1,3x2,6 m) jest owalny, myty na szczelinie; otwór 2. (0,7x0,9 m) - również myty; otwór 3. (0,6x0,8 m) - rozwinięty na pochylonej szczelinie, podobnie jak otwór 4 (0,3x0,7m).
Wchodzimy do wnętrza groty otworem 2, za którym myty korytarzyk prowadzi do przebiegającego poprzecznie, lekko meandrującego, obszernego ciągu z rynną denną oraz okrągłymi kotłami w ścianach i stropie. Na lewo (ku E) ciąg ten lekko opada i po 2 m uchodzi na półkę w ścianie otworem 1. natomiast idąc na prawo mijamy poprzeczną szczelinę, na której po lewej stronie widać płytką nyżę, a po prawej stronie - wąski, niedostępny prześwit do powierzchni terenu. Idąc dalej docieramy do szczelinowego korytarza o kierunku NNW-SSE. Ku NNW uchodzi on otworem 3. W przeciwną stronę biegnie prosto, po 4,5 m zakręca do niewielkiej komórki z włosowatymi korzonkami drzew w stropie, za nią zwęża się (0,3-0,2 m), obniża (0,8-0,3 m) i niezwykle ciasnym, silnie meandrującym, mytym ciągiem z zaciskami prowadzi do poprzecznego, szczelinowego, wąskiego korytarza. Na lewo (ku SSE) korytarz niebawem przechodzi w ciasną, meandrującą rurkę, zakończoną ślepo małym rozszerzeniem - mini komóreczką.
Wracamy do ostatniego rozwidlenia. Ku NNW szczelinowy korytarz na wprost zaraz się kończy, natomiast z jego zakończenia do góry odchodzi niezwykle wąski szczelinowy kominek (dla dorosłej osoby nie do przebycia) wiodący do wyższego poziomu szczeliny. Szczelina ta ku SSE staje się wkrótce zbyt ciasna aby przejść, chociaż widać jej kontynuację, natomiast ku NNW wznosi się nieco do najwyższego punktu jaskini (+5 m). Dalej następuje rozszerzenie i ciąg opada stromo wysokim na prawie 4 m, szczelinowym korytarzem z wielkimi wantami w górnej jego części, a po ponad 7 m uchodzi na powierzchnię terenu otworem 4.
Jaskinia została wymyta w wapieniach górnej jury, na szczelinach o przebiegu WNW-ESE oraz kilku równoległych szczelinach o przebiegu NNW-SSE, rozszerzonych nieco grawitacyjnie. Zaznaczają się w niej rynny erozyjne, w ścianach i stropie widać okrągłe kotły i kominki. W rejonie otworów występuje na ścianach ospa krasowa, dziurki, czarne krzemionkowe naskorupienia epigenetyczne, głębiej dominuje mleko wapienne i nacieki grzybkowe, są też miejscami polewy naciekowe, draperie oraz drobne stalaktyty i stalagmity.
Skąpe namulisko przy pierwszych dwóch otworach tworzy gruz wapienny i gleba, w głębi jaskini - głównie glina i drobne okruchy wapienne. Ciasne, meandrujące korytarzyki mają na wielu odcinkach dno skalne, pozbawione osadów. Na dnie spotykamy kości oraz odchody gryzoni i większych zwierząt, a także nietoperzy.
W głębi groty panuje mikroklimat jaskiniowy, jest wilgotno. Z końcowego zwężenia górnej szczeliny (za otworem 4) wyczuwa się bardzo silny, zimny wywiew, natomiast w pozostałych częściach jaskini jest on znacznie słabszy, a w końcowym fragmencie nie występuje. Światło sięga do kilku metrów od otworów.
Przy otworach rozwija się roślinność kwiatowa (drzewa liściaste, krzewy, bluszcz, rośliny zielne), paprocie (w tym zanokcica), mchy oraz glony i porosty, które sięgają nieco w głąb korytarzy.
Faunę reprezentują głównie owady. Zaobserwowano m.in. pająki Meta menardi i inne, pajęczyny i kokony oraz  motyle Triphosa dubitata, Scoliopteryx libatrix, kosarze, komary, muchówki, a w końcowej komóreczce duże skupisko komarów oraz kolorowe owady o żółto-niebieskich skrzydłach. Bywają w jaskini nietoperze oraz gryzonie i większe zwierzęta (kości i odchody na osadach); przy otworach występują też ślimaki.

Historia badań
Historia eksploracji

Wstępne partie jaskini znane i zwiedzane były od dawna. Po raz pierwszy zwiedzili ją w całości i wykonali pomiary W.W Wiśniewski i A. Górny 25 maja 1976 r.

Historia dokumentacji

WW. Wiśniewski opracował plan i opis (Wiśniewski, Górny 1976), w skróconej formie zamieszczony też w publikacji Szelerewicza i Górnego (1986). Nowak (2008) wymienia Jaskinię Krętą w spisie jaskiń doliny Szklarki, podając jej długość 35 m i oddzielnie obiekt o nazwie Kręta II (9 m) oraz lokalizuje je na mapce. Powtórnie dokumentację jaskini sporządziła w dniu 04.07.2014 r. I. Luty przy współpracy Herberta Namirskiego. W trakcie jej wykonywania nie pokonano szczeliny na połączeniu jaskiń, chociaż istnieje kontakt głosowy i świetlny. Aktualna dokumentacja zawiera zestawienie całości systemu. Pomiary wykonała I. Luty za pomocą busoli i klizymetru Suunto oraz dalmierza Disto X310, a położenie otworów określiła na mapie (http://mapy.geoportal.gov.pl). Otwory sfotografowała w kwietniu 2015 r.
Plan opracowała I. Luty.

Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona Nie
Literatura
Wiśniewski W.W. 1976 (plan i opis jaskini łącznie z górną szczeliną); Szelerewicz M., Górny A. 1986 (plan i opis inwentarzowy łącznie z górną szczeliną); Gradziński M., Szelerewicz M. 2004 (wymieniają w spisie najdłuższych jaskiń Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej); Nowak J. 2008 (wymienia w spisie jaskiń doliny Szklarki jako dwie odrębne jaskinie, podaje oddzielnie ich długości, lokalizuje na mapce); Jaskinie Wyżyny Olkuskiej 2018b (plan i opis inwentarzowy).
Materialy archiwalne
Autorzy opracowania Izabella Luty
Redakcja Halina Grodzicka
Stan na rok 2017
Grafika, zdjęcia Podgląd grafiki otwór 1 Podgląd grafiki otwór 2 i 3 Podgląd grafiki otwór 4 i otwór Szczeliny przy Jaskini Krętej Podgląd grafiki plan
Nazwa: Autor: Data wprowadzenia:
Zdjęcie