Państwowy Instytut Geologiczny

Państwowy Instytut Badawczy

Jaskinie Polski


Dane szczegółowe jaskini


Nazwa Jaskinia Dzika
Inne nazwy Jaskinia Wierzchowska Średnia
Nr inwentarzowy J.Olk.I-04.79
Region Wyżyna Śląsko-Krakowska
Współrzędne WGS84 λ: 19°48′23,30″, φ: 50°10′19,60″
Gmina Wielka Wieś (gm. wiejska)
Powiat krakowski
Województwo małopolskie
Właściciel terenu Skarb Państwa (Lasy Państwowe) | Park krajobrazowy Dolinki Krakowskie
Podstawa ochrony
Ekspozycja otworu NW
Pozostałe otwory 2 - ku SW.
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] 400
Wysokość względna [m]
Głębokość [m] 2
Przewyższenie [m] 0
Deniwelacja [m] 2
Długość [m]
w tym szacowane [m]
61
Rozciągłość horyzontalna [m]
Położenie geograficzne Wyżyna Olkuska, Wierzchowie, Dolina Kluczwody, Obszar Natura 2000 - Dolinki Jurajskie.
Opis drogi dojścia do otworu
Jadąc drogą krajową nr 94 w miejscowości Biały Kościół skręcamy na SW kierując się drogowskazami do Jaskini Wierzchowskiej Górnej J.Olk.I-04.83. Po ok. 500 m dojeżdżamy do skrzyżowania i skręcamy w prawo do Wierzchowia. Po kolejnych 900 m dojeżdżamy do parkingu w Wierzchowiu. Z parkingu idziemy ul. Spacerową za drogowskazem w kierunku Jaskini Wierzchowskiej Górnej (na północ). Po przejściu ok. 400 m po prawej (wschodniej) stronie pojawia się krótka i szeroka, boczna dolinka. Jaskinia leży kilkadziesiąt metrów od drogi w skałkach widocznych na zboczu tej dolinki. Duży otwór jest dobrze widoczny z drogi.
Opis jaskini

Dobry opis jaskini, który nie uległ dezaktualizacji dał w 1951 roku K. Kowalski:
„Otwór jaskini wychodzi na rodzaj bardzo wysokiej wnęki osłoniętej od góry przewieszoną skałą, a ku południowi przedłużającej się w krótki tunel lub raczej bramę skalną. Za otworem dostajemy się do korytarza 18 m długiego, zrazu wysokiego, potem coraz niższego, którego dno na ogół wznosi się ku górze. Strop jest ogładzony. Korytarz ten doprowadza nas do małej salki 7 m długiej, średnio 3 m szerokiej i 2 m wysokiej, o dnie poziomym. Posiada ona odnogę idącą ku SE i leżącą na poziomie 1 m niższym niż dno salki. Główna oś jaskini biegnie dalej ku NE w postaci chodnika predysponowanego wyraźnymi szczelinami i wykazującego trzy następujące po sobie rozszerzenia połączone ciasnymi przejściami. Z pierwszego rozszerzenia odchodzi w lewo ciasny, ku dołowi biegnący korytarz z dobrze zachowanymi stalaktytami. Podobna odnoga występuje w drugim rozszerzeniu, lecz odchodzi w prawo. Łączy się ona widać z dalszymi próżniami w głębi skały, bo spływa do niej glina z jaskini tworząc wyraźny lej. Wreszcie główny korytarz przechodzi w wąskie szczeliny.”
Jaskinia powstała w górnojurajskich (oksford) wapieniach skalistych. Sposób wykształcenia jaskini oraz spękania skał wokół niej wskazują, że zarówno jaskinia jak i Schronisko przy Jaskini Dzikiej J.Olk.I-04.80 jest związana ze strefą tektoniczną przecinającą w poprzek Dolinę Kluczwody. Szczeliny tektoniczne zostały wykorzystane przez wody podziemne, które bardzo mocno przemodelowały wnętrze jaskini. Kształt korytarzy wskazuje, że były to raczej wody związane ze strefą wadyczną przepływów podziemnych.
Wg Kowalskiego (1951): „...Nacieki w jaskini są liczne, stosunkowo dobrze zachowane, choć brak większych stalaktytów i stalagmitów. Liczne też formy wymycia.
Namulisko w niszy przed jaskinią skąpe, próchnicowe. W korytarzu wstępnym do 10 m od otworu namuł próchnicowy, skąpy, wystercza spod niego skała. Dalej aż do komory zalegają na dnie kamienie spojone po bokach skorupą naciekową. W głębi jaskini dno gliniaste. Namulisko nienaruszone, na powierzchni liczne kości współczesne.
Jaskinia począwszy od komory silnie wilgotna, stale kapie woda tworząc na dnie kałuże. Jest ona znacznie wilgotniejsza niż leżąca w pobliżu, na niższym poziomie, Jaskinia Wierzchowska Górna.”
Jaskinia stwarza doskonałe warunki bytowania dla wielu gatunków pajęczaków, które w dużej ilości zamieszkują wnętrze. Oprócz pajęczaków korytarze zamieszkują liczne motyle zarówno nocne jak dzienne oraz liczne muchówki. Jaskinia jest również  wykorzystywana przez kilka gatunków nietoperzy, jako miejsce zimowania.

Historia badań

Niektóre gatunki pajęczaków były przedmiotem badań, które prowadziła Sanocka-Wołoszynowa (1981).

Obserwacje kolonii zimowych nietoperzy prowadzili Nowak i Grzywiński (2007, 2012).
W roku 2000 Goc, Górny, Klojzy-Karczmarczyk i Motyka prowadząc badania geochemiczne wód jaskiniowych południowej części Wyżyny Krakowskiej, objęli nimi również wody w Jaskini Dzikiej.

Historia eksploracji

Wg Kowalskiego (1951): „...Jedyną wzmianką o tej jaskini jest wymienienie jej i oznaczenie na mapie w pracy Ciętaka (1935) pod nazwą Jaskini Dzikiej. Znaną też była Ossowskiemu, który oznacza ją na mapie doliny Kluczwody, znajdującej się w Archiwum Muzeum Archeologicznego P.A.U. jako Jaskinię Wierzchowską Średnią.” 

Aktualnie jaskinia jest często odwiedzana z racji bliskości niezwykle popularnej, udostępnionej Jaskini Wierzchowskiej Górnej J.Olk.I-04.83.

Historia dokumentacji

M. Szelerewicz i A. Górny sporządzili w 1984 roku plan Jaskini Dzikiej, który wraz z opisem opublikowali w 1986 roku.
Nowe pomiary wykonał w październiku 2014 roku Norbert Sznober.
Plan opracował N. Sznober.

Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona Nie
Literatura
Ciętak Z. 1935 (wzmianka, lokalizacja na mapie); Kowalski K. 1951 (plan, opis pod nr 82); Sanocka-Wołoszynowa E. 1981 (obserwacje pajęczaków w jaskini); Szelerewicz M., Górny A. 1986 (plan, opis); Goc P., Górny A., Klojzy-Karczmarczyk B., Motyka J. 2000 (w kontekście chemizmu wód krasowych); Nowak J., Grzywiński W. 2007 (spisy hibernujących nietoperzy); Nowak J., Grzywiński W. 2012 (spisy hibernujących nietoperzy); Jaskinie Wyżyny Olkuskiej 2018a (plan i opis inwentarzowy).
Materialy archiwalne
Autorzy opracowania Adam Polonius, Kazimierz Kowalski, Norbert Sznober
Redakcja Halina Grodzicka
Stan na rok 2018
Grafika, zdjęcia Podgląd grafiki otwory Podgląd grafiki otwór boczny Podgląd grafiki plan
Nazwa: Autor: Data wprowadzenia:
Zdjęcie