Dane szczegółowe jaskini
Nazwa | Jaskinia Wodna pod Raptawicką Turnią |
Inne nazwy | Wodna w Raptawickiej, Wodna Raptawicka, Wodna pod Raptawicą |
Nr inwentarzowy | T.E-08.29 |
Region | Tatry |
Współrzędne WGS84 | λ: 19°51′50,20″, φ: 49°14′27,20″ |
Gmina | Kościelisko (gm. wiejska) |
Powiat | tatrzański |
Województwo | małopolskie |
Właściciel terenu | Skarb Państwa | Tatrzański Park Narodowy |
Podstawa ochrony | |
Ekspozycja otworu | |
Pozostałe otwory | 2, 3, 4 - ku NE, 1027 m n.p.m.; 5 - ku E, 1027 m n.p.m. |
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] | 1032 |
Wysokość względna [m] | 7 |
Głębokość [m] | 5 |
Przewyższenie [m] | 0 |
Deniwelacja [m] | 5 |
Długość [m]
w tym szacowane [m]
|
170
|
Rozciągłość horyzontalna [m] | |
Położenie geograficzne | Na lewym orograficznie zboczu Doliny Kościeliskiej, tuż nad Potokiem Kościeliskim u podnóża Raptawickiej Turni. |
Opis drogi dojścia do otworu |
Jaskinia znajduje się na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego – dojście i zwiedzanie jest możliwe tylko po uzyskaniu zezwolenia Dyrekcji Parku. Wypływ wody z dolnych otworów widać z drogi jezdnej. Znajdują się one w skałkach nad potokiem. Skręcamy do nich tuż za trzecim mostkiem licząc od Hali Pisanej.
Do górnego, suchego otworu (nr 1), aktualnie nieczynnego, dochodzimy znakowaną ścieżką turystyczną wyprowadzającą z Jaskini Mylnej (ok. 25 m z dna doliny). Otwór ten leżał tuż przy ścieżce, pod skałką, częściowo zasłaniały go duże bloki wapienne. W1985 r. nastąpił duży obryw skał okapu, które całkowicie zamknęły ten otwór.
Otwory nr 2, 4 i 5 są ciasne i prowadzą jedynie do parometrowych szczelin, którymi wypływa woda. Dojście bez trudności; zwiedzanie możliwe przy wyjątkowo niskich stanach wody, z użyciem sprzętu nurkowego; jedynie pochylnia za otworem nr 1 jest zawsze sucha. Jaskinia jest bardzo ciasna.
|
Opis jaskini |
Otwór nr 1 był szeroki na ponad 2 m i niski. Za nim stroma pochylnia wiedzie w dół do rozszerzenia, od którego na lewo odchodzą boczne, krótkie odnogi, natomiast w prawo wstecz – korytarz ze strugą wody, doprowadzający do dolnego otworu (nr 3). Woda dopływa do tego korytarza z bocznej, niedostępnej szczeliny. Z rozszerzenia idziemy w głąb jaskini szczelinowym ciągiem W kilku miejscach leżą w nim duże wanty, które odpadły od stropu. Po około 35 m dochodzimy do niewielkiego obniżenia (I syfon okresowy). Za nim w prawo wstecz odchodzi równolegle do naszego ciągu niski korytarz zalany po strop. Wpływa do niego woda z głębi jaskini. Dalej idziemy pod prąd korytarzem na początku tylko wygodnym, dalej niezwykle ciasnym, w licznych miejscach zalanym po strop (syfony). Trzykrotnie korytarz rozdziela się na równoległe szczeliny z zaciskami, aż w końcu staje się zbyt ciasny do przejścia. Kilkanaście metrów przed końcem głównego ciągu, od niewielkiego rozszerzenia odchodzi ku NE boczny, suchy korytarz, również z zaciskami. Po ponad 35 m staje się zbyt ciasny do przejścia. Od korytarza odgałęzia się ku E odnoga z wąskim kominkiem. Korytarze te kierują się ku powierzchni. Opis jaskini sporządzono przy wyjątkowo niskim stanie wody. Jaskinia rozwinęła się w wapieniach malmu autochtonicznej serii wierchowej. Jest aktualnie czynnym podziemnym przepływem Potoku Kościeliskiego. Jej korytarze mają charakter rozmytych szczelin o ścianach pokrytych zagłębieniami wirowymi. Ze stropu zwisają ostre, skalne brzytwy. Namulisko piaszczysto-żwirowe zawiera również większe otoczaki skał krystalicznych. Skład petrograficzny rumowiska jest identyczny jak w Potoku Kościeliskim i w Jaskini Wodnej pod Pisaną (Wójcik 1960a,b, 1966a). Woda przynosi do jaskini także śmiecie i gałęzie z górnego odcinka doliny. Ukształtowanie osadów na dnie jaskini zmienia się w zależności od stanu wody, turbulencji, prędkości przepływu, rodzaju niesionego materiału itp. Przez większą część roku wszystkie ciągi z wyjątkiem pochylni za górnym otworem są niemal całkowicie wypełnione wodą. Według Dąbrowskiego (1967) wypływ i źródła spod Raptawickiej Turni są zasilane przez kilka ponorów w dnie Doliny Kościeliskiej, ale także przez wody pochodzące z krążenia krasowego, zapewne z obszaru Kominiarskiego Wierchu. Światło sięga kilka metrów od otworów. Przewiew jest wyczuwalny. Przy otworach występuje obfita roślinność zielona, obecności fauny nie obserwowano. |
Historia badań |
W latach sześćdziesiątych badania przepływów wód przez jaskinię prowadzili Dąbrowski i Rudnicki (1964), Dąbrowski (1967), Wójcik, Z. (1960 d), Wójcik, S. (1964). Osady badał Wójcik (1960a,b, 1966a). Badania hydrogeologiczne tego systemu wywierzyskowego prowadził Barczyk, G. (2000b, 2002, 2008). |
Historia eksploracji |
Otwory jaskini były znane od dawna. Pochodzący z 1839 r. obraz Jana Nepomucena Głowackiego przedstawia otwór z wypływem. Wnętrze jaskini zostało zbadane znacznie później. W sierpniu 1955 r. grotołazi krakowscy A. Ostrowicz, W. Maczek i inni zbadali liczne, kilkumetrowe szczeliny z wypływem wody. W dniu 18.12.1955 r. A. Ostrowicz i M. Kuczyński rozkuli wąskie przejście w „rozpadlinie”, z której dochodził szum wody. Przecisnęli się do niewielkiej komórki za otworem i przeszli ok. 30 m dalej szerszym korytarzem, idąc nago, po piersi w wodzie. W dniu 6.01.1956 r. wspomniana dwójka oraz O. Czyżewski zbadali ślepy kominek oraz posunęli się kilkanaście metrów dalej, do miejsca, gdzie wypływający z otworu w ścianie potok utworzył tamę z piasku i żwiru. Oni też nadali jaskini nazwę Wodna pod Raptawicką Turnią. W dniu 30.12.1979 r. W. Przybyszewski i W.W. Wiśniewski dotarli od dolnego otworu do I okresowego syfonu używając neoprenowych kombinezonów. Sporządzili wtedy plan jaskini – ok. 70 m ciągów. W 1980 r. zespół Speleoklubu Warszawskiego PTTK pod kierunkiem J. Bzowskiego przeprowadził akcję nurkową w pierwszym syfonie, docierając do kolejnego zwężenia po przebyciu kilku syfonów. |
Historia dokumentacji |
W dniu 8.03.1981 r. I. Luty i M. Rekus przy użyciu sprzętu nurkowego przebyli dalsze 100 m korytarzy. Stan wody był wówczas wyjątkowo niski, a ciągi poznane wcześniej – prawie suche. I. Luty sporządziła wówczas plan tej części jaskini. Pomiary wykonano taśmą parcianą i busolą geologiczną Meridian. Dane zaktualizowała I. Luty (2009). |
Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona | Nie |
Literatura |
Burchard P. 1956 (wzmianka o odkryciu); Kuczyński M, 1956 (opis eksploracji); Wójcik, Z. 1960a,b (osady); Wójcik Z. 1960d, Wójcik S. 1964 (obserwacje i badania przepływów wody); Dąbrowski T. 1964, Dąbrowski T., Rudnicki J. 1964 (badania przepływów wody); Wójcik Z. 1966a (osady, uwagi o genezie); Dąbrowski T. 1967 (badania przepływów wody); Przybyszewski W. 1980 (opis eksploracji, plan); Luty I. 1981 (opis dalszych odkryć, plan); Burkacki M., Kapełuś M., Kardaś R.M., Luty I. 1984 (wzmianka o dalszej eksploracji); TATRY POLSKIE 1984 (lokalizacja); Gradziński R. i in. 1985a (dane morfometryczne, lokalizacja na mapie); Wiśniewski W.W. 1988 (wzmianka dotycząca historii, nowsze dane morfometryczne); Jaskinie TPN 1993a (plan i opis inwentarzowy); Wiśniewski W.W. 1999 (ikonografia); Barczyk G. 2000b, 2002 (badania hydrogeologiczne); Barczyk G. 2008 (badania systemu wywierzyskowego).
|
Materialy archiwalne |
|
Autorzy opracowania | Izabella Luty |
Redakcja | Jerzy Grodzicki |
Stan na rok | 2013 |
Grafika, zdjęcia |
![]() |