Państwowy Instytut Geologiczny

Państwowy Instytut Badawczy

Jaskinie Polski


Dane szczegółowe jaskini


Nazwa Jaskinia Dziewicza
Inne nazwy
Nr inwentarzowy J.Olk.I-07.26
Region Wyżyna Śląsko-Krakowska
Współrzędne WGS84 λ: 19°44′59,00″, φ: 50°11′08,00″
Gmina Jerzmanowice-Przeginia (gm. wiejska)
Powiat krakowski
Województwo małopolskie
Właściciel terenu Skarb Państwa | Park krajobrazowy Dolinki Krakowskie
Podstawa ochrony
Ekspozycja otworu E
Pozostałe otwory
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] 430
Wysokość względna [m] 60
Głębokość [m] 10
Przewyższenie [m] 0
Deniwelacja [m] 10
Długość [m]
w tym szacowane [m]
64
Rozciągłość horyzontalna [m]
Położenie geograficzne Wyżyna Olkuska, Dolina Będkowska.
Opis drogi dojścia do otworu
Od Łaz idziemy drogą polną, zaczynającą się naprzeciw parkingu koło boiska, w kierunku SE około 250 m do granicy lasu. Po przejściu około 50 m w lewo, w lesie znajdujemy otwór Jaskini Dziewiczej. Przy wejściu do Studni pod Bączkami należy zachować ostrożność ze względu na obrywające się kamienie, przy pokonywaniu jej wygodnie jest użyć liny.
Opis jaskini

Otwór jaskini otwiera się w leju. W stropie znajduje się szczelina początkowo otwarta od góry. Z dna leja korytarz silnie opada, doprowadzając do salki 4 metrowej wysokości z kotłami wirowymi w stropie. W prawo, na E, otwiera się Studnia z Bączkami o głębokości 5 m, utworzona na szczelinie W-E. Z jej dna, w kierunku E przez prożek 1,5 m przedostajemy się do ciasnej studzienki o głębokości 2,5 m, o ścianach pokrytych grzybkami naciekowymi. Z jej dna w kierunku E biegnie ciasny, 3 metrowy korytarzyk, a ku W odchodzi stromo w dół ciasna rura.
Idąc głównym korytarzem od studni po 4 m w lewo odchodzi szczelinowa studnia 4 metrowej głębokości, o dnie zasłanym blokami wapiennymi. Na jej ścianach występują polewy naciekowe i stalagmity. Na jej górnym poziomie znajduje się rozszerzenie z półką zakończone głęboką szczeliną z przewiewem. Idąc w głąb głównym korytarzem mijamy po
prawej stronie dwie nyże, po 10 m strop obniża się, korytarz prowadzi w górę do owalnej salki o wymiarach 3,5x3,5 m i wysokości 3 m. Jej strop od strony S tworzy brekcja drobnego gruzu wapiennego z ilastym osadem i mlekiem wapiennym. Pod zachodnią ścianą odsłonięto w 2008 r. niszę z bogatą szatą naciekową, następnie zasypaną w obawie przed jej zniszczeniem.
Jaskinia rozwinięta w wapieniach skalistych, gąbkowo-mikrobialnych górnej jury (oksford), powstała w warunkach freatycznych i wadycznych; wewnątrz zachowane są liczne formy erozyjne takie jak kotły i zagłębienia wirowe, drobne koliste kanały i poziome rynny boczne widoczne na ścianach korytarza Prawej Odnogi.
Szata naciekowa w jaskini reprezentowana jest przez kilka generacji nacieków. Najstarsze występują na ścianach w Lewej Odnodze, gdzie na ścianach znajdują się masywne polewy i zniszczone częściowo stalagmity, na dnie studni znajdowała się warstwa około 30 cm miąższości strzaskanych stalaktytów, stalagmitów i polew naciekowych. Jeden z nacieków datowany był metodą radiowęgla C14 na Politechnice Śląskiej w Gliwicach, wiek warstwy zewnętrznej wynosi 34000± 3100 lat BP. W salce na końcu, w zasypanej aktualnie wnęce znajduje się duża grupa kilkunastocentymetrowych, przyrastających obecnie stalaktytów. Część starszych nacieków pokrywa miejscami plastyczne i skonsolidowane mleko wapienne - z nacieków tych uzyskano wiek 39800 1970 lat BP. W naciekach najmłodszych widoczne są warstwy węgliste związane z pobytem człowieka w jaskini. W ciasnych korytarzach odchodzących z dna Studni pod Bączkami, na ścianach, bardzo liczne są grzybki naciekowe.
Osady namuliska w jaskini są bogate, w znacznej części przemieszane. Już podczas pierwszych wykopalisk Stołyhwo stwierdził ich naruszenie prawdopodobnie przez poszukiwaczy skarbów. Aktualnie w znacznej części jaskini osady namuliska to gruz skalny zmieszany z przemytym lessem i humusem we wstępnej części jaskini. Na dnie studni w lewej odnodze namuliska pod gruzem ze strzaskanych nacieków tworzy rdzawy, ilasty osad. W grudniu 1990 roku na dnie studni w Lewej Odnodze znaleziono czaszkę ludzką i fragmenty ceramiki. Osad węglanowy pokrywający i wypełniający czaszkę datowany jest na 4870 lat BP. W trakcie wydobywania gruzu ze Studni z Bączkami znaleziono kompletną czaszkę dziecka i fragmenty ceramiki. Czaszki są zdeponowane w Muzeum Geologicznym AGH.
Jaskinia jest wewnątrz wilgotna, w ciasnych miejscach wyczuwalny jest silny przewiew. W zimie korytarz wejściowy częściowo wymarza i tworzy się w nim lodowa szata naciekowa.
Widny jest korytarz wejściowy w pochylni i salka na jego końcu.
W otworze rosną glony i paprotniki.
Wewnątrz występują pajęczaki, motyle i komary. W jaskini hibernują nietoperze.

Historia badań

Osady w jaskini przekopywane były przez K. Stołyhwę w 1911 r. Po badaniach Stołyhwy pozostało w jaskini kilkadziesiąt tzw. `bączków@ (niewielkich butelek); zostały one znalezione w odnodze, gdzie aktualnie znajduje się pięciociometrowa studnia.

Historia eksploracji

Jaskinia była znana i odwiedzana od dawna. W 1990 roku A. Wito wraz z A. Górnym i M. Olszewskim odgruzowali studnię w Lewej Odnodze do głębokości 4 m. W 1991 roku A. Górny, Z. Holcer i A. Kurek odgruzowali wnękę przy otworze, odkrywając ciasne korytarze sprowadzające na aktualne dno jaskini. W latach 1997-2001 członkowie Speleoklubu Bielsko-Biała kierowani przez L. Zawieruchę odgruzowali Studnię pod Bączkami, pogłębiając ją do 5 m. Wiosną 2008 roku grotołazi z Krakowa - A. Kurek, M. Golanko i P. Kępek w sali na końcu odkryli wnękę z bogatą szatą naciekową, którą dla bezpieczeństwa zasypali znaczną ilością gruzu. Jaskinia jest często odwiedzana.

Historia dokumentacji

Pierwszy plan i opis jaskini sporządził K. Stołychwo (1921), plan i opis inwentarzowy opublikował w 1951 r. K. Kowalski. Aktualną dokumentację sporządził A. Górny (08.2009 r.). Pomiary wykonali A. Górny i M. Szelerewicz (10.2001 r.).
Plan opracował M. Szelerewicz.

Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona Nie
Literatura
Stołyhwo K. 1921 (opis jaskini, plan, opis badań i zabytków); Ciętak Z. 1935 (w spisie jaskiń południowej części Wyżyny Małopolskiej poz. 12, na mapie rozmieszczenia jaskiń); Kowalski K. 1951 (inwentarzowy opis jaskini poz. 143, "Jaskinia Dziewicza" [14.IV.1946 r.], plan); Czepiel M. 1980 (dane morfometryczne, opis dojścia, plan wg S. Janoty [1978]); Sanocka-Wołoszynowa E. 1981 (wymienia z jaskini jeden gatunek kosarzy i 12 gatunków pająków); Szelerewicz M., Górny A. 1986 (inwentarzowy opis jaskini, plan, w pełnym wykazie jaskiń i schronisk Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej, poz. II.F.22); Labocha M., Wołoszyn B.W. 1994 (nocek duży Myotis myotis i gacek brunatny Plecotus auritus hibernujące w jaskini); Pazdur A. i in. 1994 (w tabeli wyników datowań nacieków [7 próbek]); Gradziński M. i in. 1998 (przekrój przez polewę (fot.), w tabeli wyników badań wieku radiowęglowego [2 okazy]); Pazdur A. i in. 1999 (5 próbek z jaskini w wykazie datowanych nacieków, krótka informacja o jaskini, znalezieniu w niej czaszki i 1 próbka w zestawieniu wyników datowań próbek z ciemno zabarwionymi laminami); Goc P. i in. 2000 (w tabeli stężenia azotanów w jaskiniach południowej części Wyżyny Krakowskiej); Nowak J., Kozakiewicz K. 2000 (nocek duży Myotis myotis i gacek brunatny Plecotus auritus hibernujące w jaskini); Górny A. 2001 (szczegółowy opis jaskini, długość 64 m, plan [M., Szelerewicz 2001], plan wg K. Stołyhwy, datowanie nacieków, historia ostatnich odkryć w jaskini, fot. nacieku z wiekiem zaznaczonych warstw); Nowak J., Grzywiński W. 2007 (podkowiec mały Rhinolophus hipposideros, nocek duży Myotis myotis, nocek wąsatek/Brandtta Myotis mystacinus/brandtii, nocek rudy Myotis daubentonii, gacek brunatny Plecotus auritus, mopek Barbastella barbastellus); Jaskinie Wyżyny Olkuskiej 2010 (plan i opis inwentarzowy).
Materialy archiwalne
Autorzy opracowania Andrzej Górny
Redakcja Jerzy Grodzicki
Stan na rok 2013
Grafika, zdjęcia Podgląd grafiki otwór Podgląd grafiki plan Podgląd grafiki przekrój
Nazwa: Autor: Data wprowadzenia:
Zdjęcie