Dane szczegółowe jaskini
Nazwa | Jaskinia nad Matką Boską |
Inne nazwy | Schronisko (Jaskinia) nad Matką Boską (Doktora Meyera) |
Nr inwentarzowy | J.GT-03.13 |
Region | Wyżyna Śląsko-Krakowska |
Współrzędne WGS84 | λ: 19°42′27,00″, φ: 50°03′55,00″ |
Gmina | Liszki (gm. wiejska) |
Powiat | krakowski |
Województwo | małopolskie |
Właściciel terenu | Skarb Państwa (Lasy Państwowe) | Rezerwat przyrody Dolina Mnikowska |
Podstawa ochrony | |
Ekspozycja otworu | NE |
Pozostałe otwory | 2 - ku N; 3 - ku NE; 4 - ku SW. |
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] | 270 |
Wysokość względna [m] | 32 |
Głębokość [m] | 0 |
Przewyższenie [m] | 0 |
Deniwelacja [m] | 0 |
Długość [m]
w tym szacowane [m]
|
54
|
Rozciągłość horyzontalna [m] | |
Położenie geograficzne | Garb Tenczyński, okolice Sanki, Wąwóz Mnikowski, Mników. |
Opis drogi dojścia do otworu |
Z przysiółka Mnikowa, Skałki (przy drodze Mników-Baczyn, przystanek autobusowy: Skały Mnikowskie) kierujemy się ku południowi ścieżką, która rozpoczyna się przy parkingu, do Doliny Mnikowskiej. Idąc w dół doliny dochodzimy do miejsca, gdzie wysoko w prawym zboczu, pod skałami, umieszczona jest kapliczka. Nad nią, na skale namalowany jest znacznych rozmiarów wizerunek Matki Boskiej (z roku 1863, pędzla E. Radzikowskiego). Nad kapliczką widać niedostępne z tej strony otwory jaskini. Przechodzimy przez kładkę i kierujemy się w lewo od ścieżki prowadzącej do kapliczki. Za grzędą podchodzimy stromym zboczem w górę, aż do dużego otworu jaskini.
|
Opis jaskini |
Jaskinia posiada cztery otwory. Główny otwór - wschodni ‑ ma wysokość do 5 m i szerokość 7 m. Za nim biegnie obszerny tunel długości 19 m, z niego w głąb skały (ku południowi) odchodzą 3 równoległe korytarze utworzone na pionowych pęknięciach ciosowych, na końcu przechodzące w niedostępne szczeliny zapłynięte naciekami. W stronę przeciwną otwierają się dwa okna skalne, oddzielone od podstawy skały progami o wysokości 3 i 5 m. Jaskinia powstała w wapieniach skalistych górnej jury (oksford), w warunkach freatycznych. Nacieki występują w korytarzach prowadzących ku południowi, są to polewy pokryte naciekiem wełnistym ze skonsolidowanego mleka wapiennego, oraz wyschnięte grzybki naciekowe. Namulisko zostało usunięte podczas badań Ossowskiego w 1881 r. Nienaruszone osady pozostały w korytarzach biegnących ku południowi. Jaskinia jest widna, tylko boczne korytarze są ciemne.
W widnych partiach jaskini na ścianach występują glony, porosty, mchy - Neckera complanata i Neckera crispa oraz Orthothecium intricatum, wątrobowiec - Pedinophyllum interruptum i paprocie - Asplenium trichomanes (dość licznie) i Cystopteris fragilis. Na spągu obserwowano pojedyncze osobniki Cardaminopsis arenosa, siewki Coryllus avellana oraz plechy wątrobowca - Conocephalum conicum. W bocznych korytarzykach stwierdzono kilka osobników motyla - Scoliopteryx libatrix oraz pająki - Meta menardi. Sanocka‑Wołoszynowa (1981) stwierdziła występowanie następujących gatunków pajęczaków: Amaurobius fenestralis, Histopona torpida, Meta menardi, Lepthyphantes leprosus, Porrhomma convexum, Nesticus cellulanus, Phrurolithus festivus, Leiobunum rupestre. |
Historia badań |
Namulisko jaskini zostało przebadane przez Ossowskiego w roku 1881. Wyroby z kości i rzeźby wapienne znalezione w namulisku zostały uznane za falsyfikaty. |
Historia eksploracji |
Jaskinia jest często odwiedzana, znana od dawna. Pierwsza wzmianka o jaskini pióra Kirkora pochodzi z roku 1876. |
Historia dokumentacji |
W 1922 roku została zinwentaryzowana przez Żurowskiego i później przez Kowalskiego (1951) pod poz. 28, (z wykorzystaniem planu Ossowskiego). Opis i plan (łącznie z Jaskinią przy Matce Boskiej) opublikował Czepiel (1976). Dokumentację opracowali A. Górny i M. Szelerewicz (11.1999). Dane zaktualizowali A. Górny i M. Szelerewicz (2009). |
Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona | Nie |
Literatura |
Kirkor A.1876 (wzmianka); Gruszecki A. 1878 (wzmianka); Ossowski G. 1882c (opis jaskini, namuliska i badań, ryc.); Ossowski G. 1882a,b,d (wzmianki); Ossowski G. 1883c (opis jaskini i jej plan, opis namuliska i kości plejstoceńskich); Ossowski G. 1885 (Sprawa wykopalisk mnikowskich dyskusja nad ich autentycznością); Czermak W. 1905 (wzmianka); Czarnowski S. 1911 (wzmianka, lokalizacja na mapie pod nazwą Jaskinia Doktora Mejera); Orłowicz M. 1919 (wzmianka); Żurowski J. 1923b (wzmianka o zinwentaryzowaniu); Krukowski S. 1927 (opis paleolitu z materiału krzemiennego Ossowskiego); Gadomski A. 1929 (wzmianka); Demetrykiewicz W. 1930 (sprawa falsyfikatów); Reyman T. 1933 (wiadomości o zabytkach, rysunki zabytków autentycznych i falsyfikatów); Danysz-Fleszarowa R. 1933 (wymienia): K. B, 1935 wymienia; Ciętak Z. 1935 (wymienia, fot. otworu); Żabiński W. 1947 (wzmianka); Kowalski K. 1951 (pod nr 28,opis, plan, przegląd piśmiennictwa); Czepiel M. 1976 (podstawowe dane o jaskini, plan); Sanocka-Wołoszynowa E. 1981 (stwierdza występowanie 8 gatunków pajęczaków); Rook E. 1980 (opis stanowiska i materiału archeologicznego); Szelerewicz M., Górny A. 1986 (położenie, opis i plan łącznie z Jaskinią przy Matce Boskiej, lokalizacja na mapce); Gradziński M., Szelerewicz M. 2004 (wymieniają w wykazie); Jaskinie Pomostu Krakowskiego 2011 (plan i opis inwentarzowy).
|
Materialy archiwalne |
Baryła J., Górny A., Pruc M., Słobodzian B., Szelerewicz M. 2000 (opis inwentarzowy i plan).
|
Autorzy opracowania | Janusz Baryła, Andrzej Górny, Mariusz Szelerewicz |
Redakcja | Jerzy Grodzicki |
Stan na rok | 2013 |
Grafika, zdjęcia |
![]() |