Dane szczegółowe jaskini
| Nazwa | Jaskinia Niska w Świniuszce |
| Inne nazwy | |
| Nr inwentarzowy | J.Cz.IV-02.04 |
| Region | Wyżyna Śląsko-Krakowska |
| Współrzędne WGS84 | λ: 19°32′27,00″, φ: 50°24′23,00″ |
| Gmina | Klucze (gm. wiejska) |
| Powiat | olkuski |
| Województwo | małopolskie |
| Właściciel terenu | Prywatny |
| Podstawa ochrony | |
| Ekspozycja otworu | S |
| Pozostałe otwory | 2 - ku SW, 458 m n.p.m. |
| Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] | 458 |
| Wysokość względna [m] | 50 |
| Głębokość [m] | 1,15 |
| Przewyższenie [m] | 1,65 |
| Deniwelacja [m] | 2,80 |
|
Długość [m]
w tym szacowane [m]
|
32,50
|
| Rozciągłość horyzontalna [m] | |
| Położenie geograficzne | Wyżyna Częstochowska, Pasmo Smoleńsko-Niegowonickie, Rodaki, Góra Świniuszka |
| Opis drogi dojścia do otworu |
Z drogi Klucze-Ogrodzieniec zjeżdżamy od północy do miejscowości Rodaki. Góra Świniuszka leży dokładnie naprzeciw tego zjazdu. Od zjazdu idziemy przez las ścieżką w kierunku zachodnim do skałek schodzących do dna płytkiej dolinki jaskini można dojść kierując się od wspomnianego zjazdu wydeptaną przez las ścieżką w kierunku zachodnim do skałek schodzących do dna płytkiej dolinki i dalej na wprost po zboczu w górę niemal pod sam szczyt wzgórza. Wysoko na południowym zboczu rozciąga się równoleżnikowo pas skałek. Opisywana jaskinia znajduje się w niepozornym ostańcu górnojurajskiego wapienia skalistego, wysuniętym najbardziej na zachód. Otwory jaskini znajdują się od południowo-zachodniej strony ostańca, u jego podstawy w sztucznych wykopach. Kilkadziesiąt metrów na wschód i nieco powyżej leży Jaskinia w Rodakach.
|
| Opis jaskini |
Jaskinia jest rozwinięta poziomo i składa się właściwie z jednej komory z niewielkimi odgałęzieniami o niemal zupełnie płaskim stropie. Dostępna jest przez dwa otwory, zachodni i wschodni. Otwór zachodni leżący w nieregularnym leju prowadzi pod niski okap, a stąd w prawo przez ciasny przełaz przekopany w namulisku do otworu wschodniego i głównej komory rozwiniętej ku SE. Przechodząc przez przełaz mija się po lewej stronie ciasne wejście do korytarzyka o wznoszącym się dnie. Korytarzyk w głębi rozszerza się i zwiększa swoją wysokość tak, że można się wyprostować. W stropie widać spojone osadami jaskiniowymi głazy, a jego stabilność wydaje się dosyć wątpliwa. W korytarzyku jaskinia osiąga swój najwyższy punkt. Główna komora w części północnej posiada niezbyt obszerną wnękę z wąskim wykopem osiągającym głębokość około 1 m, gdzie znajduje się najniższy punkt jaskini. Naprzeciw wykopu (południowa ściana) leży wejście do ciasnego korytarzyka skręcającego ku wschodowi i kończącego się w osadach jaskiniowych. Kawałek dalej, również na południowej ścianie znajduje się wejście do jeszcze jednej, krótkiej i ciasnej szczeliny. Zaraz za tą szczeliną otwiera się drugi otwór wejściowy, znajdujący się w skalnej rozpadlinie i zasłonięty skalnym progiem. Za tym otworem jaskinia kontynuuje się niskim korytarzykiem w kierunku SE, mijając po drodze jeszcze jeden, wyjątkowo ciasny otwór. Korytarzyk kończy się na rozwidleniu, którego lewa odnoga kończy się w osadach, a prawa (niedostępna) prowadzi do powierzchni. Płaski strop jaskini sugeruje, że rozwinęła się ona fudze międzyławicowej lecz nie można tego stwierdzić na pewno ponieważ namulisko pokrywa cały spąg i nie widać skalnego podłoża. Istnieje również możliwość, że jaskinia jest wielkim okapem wypełnionym osadami ale to można by stwierdzić dopiero po usunięciu dużej części namuliska. Szata naciekowa zachowała się w postaci skromnych polew w korytarzyku za ciasnym przełazem oraz korytarzykach w ścianie południowej. Fragmenty polew są również widoczne w rozkopanych osadach jaskini. Namulisko wypełniało jaskinię po sam strop i zostało usunięte w sposób sztuczny prawdopodobnie przez szpaciarzy. W ścianie północnej i częściowo w południowej zachował się jego nienaruszony przekrój. Widać w nim, że były to czerwono-brunatne osady w typie „piasków formierskich” przewarstwione gdzieniegdzie polewami kalcytowymi. Ponieważ w jaskini jest bardzo niewiele utworów kalcytowych nasuwa się przypuszczenie, że to właśnie te „piaski formierskie” były celem eksploatacji. Współczesne dno jaskini jest piaszczysto-gruzowe, nie nadające się do wykorzystania przemysłowego, a wykop w północnej części komory był prawdopodobnie wykopem rozpoznawczym za surowcem do eksploatacji. Dzięki kilku otworom i niewielkim rozmiarom jaskinia jest przewiewna lecz warunki wewnętrzne nie są takie same jak te na zewnątrz. W zimie obserwowano wypływ ciepłego powietrza z wnętrza i powstawanie wytopów śniegu przed otworami. Być może jakąś niedostępną szczeliną lub szczelinami obiekt ma połączenie z pustkami wewnątrz masywu. Jaskinia nie jest całkowicie ciemna, w głąb komory dociera nieco rozproszonego światła. We wnętrzu nie zaobserwowano przedstawicieli flory. Jedynie w stropie korytarzyka za ciasnym przełazem widać korzenie roślin rosnących na powierzchni. W bocznych korytarzykach a szczególnie w korytarzyku za ciasnym przełazem obserwowano duże ilości pająków Meta menardi. |
| Historia badań |
|
| Historia eksploracji |
Stare ślady rozkopywania świadczą, że jest znana od bardzo dawna. Te stare ślady rozkopywania były widoczne w grudniu 1999 r, natomiast w maju 2009 r. (w trakcie prac weryfikacyjnych) okazało się że w jaskini są całkiem nowe ślady prac eksploracyjnych. Na wprost otworu wschodniego w dnie jaskini była widoczna szczelina. Szczelinę zaczął ktoś pogłębiać (niecały metr głębokości w maju 2009), lecz niemal cały urobek pozostawiono w jaskini, wypełniając nim główną komorę i boczne kieszenie i szczeliny. W wyniku tych prac długość jaskini uległa zmniejszeniu. Zasypane jest również przejście pomiędzy otworem wschodnim i zachodnim. Ponieważ widać wyraźnie że prace „wykopaliskowe” trwają nadal, a jednocześnie w wyniku tych prac kontur korytarzy nie uległ zmianom, w niniejszym opracowaniu zamieszczono plan wykonany w 1999 roku. Po zakończeniu robót ziemnych będzie konieczne wykonanie ponownych pomiarów.
|
| Historia dokumentacji |
Pierwszy plan wykonał w 1981 r. M. Czepiel lecz nie był on publikowany. Pierwszą wzmiankę na jej temat (bez planu i opisu) publikują Szelerewicz i Górny (1986) pod numerem IV. B. 6. Kolejną informację publikuje Pawełczyk (1996), który podaje informacje o eksploracji i plan. Wobec pewnych różnic w planach Czepiela i Pawełczyka ponowne pomiary jaskini wykonali w grudniu 1999 r. A. Polonius i J. Sznicer. Ponowne prace weryfikacyjne przeprowadził w maju 2009 r Adam i Łukasz Polonius.
Plan opracował Adam Polonius. |
| Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona | Nie |
| Literatura |
Szelerewicz M., Górny A. 1986 (wzmianka, lokalizacja na mapie 1 : 100 000 ); Pawełczyk M. 1996b; Jaskinie Wyżyny Częstochowskiej 2011c (plan i opis inwentarzowy).
|
| Materialy archiwalne |
Polonius A. 2003 (wymienia).
|
| Autorzy opracowania | Adam Polonius |
| Redakcja | Jerzy Grodzicki |
| Stan na rok | 2013 |
| Grafika, zdjęcia |
plan
|
| Obiekt w serwisie Geostanowiska |
Geostanowisko
|
plan