Do jaskini najłatwiej dojść od szlaku turystycznego z Rytra na Halę Łabowską. Idąc od strony Rytra szlak opuszczamy w pobliżu zachodniego szczytu Wierch Nad Kamieniem. Niewyraźną droga podążamy na N około 300 m, aż pod Pękniętą Kopę (1068 m n.p.m.). Otwór Jaskini w Pękniętej Kopie (K.Bsd-02.22) - widoczny dopiero z bliska - znajduje się kilka metrów powyżej drogi na północnym stoku kopy. Stąd idziemy grzbietem w dół około 200 m do głębokich rozpadlin skalnych. Poziomo usytuowany otwór Jaskini Świętego Szczepana (K.Bsd-02.23) znajduje się na dnie ostatniej rozpadliny, w jej lewej części. W 2008 roku doszło do niewielkiego zawaliska w części przyotworowej, dzięki temu korytarzyk wstępny zyskał okno w stropie będące jednocześnie nowym, wygodniejszym wejściem. Szczelina w Labiryncie (K.Bsd-02.24) jest położona na tej samej szczelinie co Jaskinia Świętego Szczepana, kilkanaście metrów na wschód. Od Szczeliny w Labiryncie idziemy za grzbietem w dół stoku około 230 m na rozległe wybrzuszenie. Otwór Rysiej Jamy (K.Bsd-02.26) znajduje się obok wysokich turni pod blokiem piaskowca. Od Rysiej Jamy za grzbietem idziemy w dół stoku na oddzielony dolinką pakiet piaskowców. Otwór Jaskini Małej Niedźwiedziej (K.Bsd-02.27) znajduje się w środkowej części pakietu na skraju skalnej rozpadliny. Na północ od Jaskini Małej Niedźwiedziej znajduje się kilka metrów na północ otwór Jaskini Niedźwiedziej. Jaskinia Niedźwiedzia znajduje się w pobliżu Dziadziej i Bezdziadziej Nory, w skalistym grzbiecie, ograniczającym od S największy rów Niedźwiedziego Masywu. Można do niej dojść albo od szlaku czerwonego, albo ze wsi Barnowiec. Idąc z Barnowca posuwamy się doliną na S, początkowo przez wieś, potem lasem. Cały czas wiedzie nas wąska asfaltowa droga. Po około 30 minutach przekraczamy Potok Barnowski i skręcamy na E. Idąc dalej drogą, po 10 minutach dochodzimy do następnego potoku i skręcamy na N. Kończy się tutaj asfalt, a my idziemy teraz utwardzoną, leśną drogą, początkowo w kierunku N a potem NE. Wkrótce dochodzimy do miejsca, gdzie od naszej dotychczasowej drogi odchodzi w lewo stroma, wyraźna droga - tzw. spychaczówka. Po skręceniu na nią wznosimy się stromo w kierunku NE, a potem SE. Spychaczówkę opuszczamy po około 30 minutach marszu w miejscu, gdzie z lewej strony dochodzi wyraźny, nieckowaty rów. Jest to jedna z dwóch dolinek oddzielających znajdujący się po lewej stronie Niedźwiedzi Masyw. Otwory jaskini znajdują się w środkowej części masywu, wspomnianej wcześniej, skalistej grzędzie.

Wszystkie trzy otwory znajdują się w swoim sąsiedztwie. Najlepiej widoczny jest skalisty lej drugiego otworu. Pozostałe otwory usytuowane są po przeciwnej stronie grzędy. Tworzą je studzienki o wymiarach - 1 x 1,5 m i 1 x 0,5 m. Znajdują się one nad kilkumetrową ścianą skalną, opadającą na dno wspomnianego już rowu.

Jaskinia Niedźwiedzia składa się z trzech kondygnacji. Poziom pierwszy to niskie korytarze wytworzone w średnioławicowych piaskowcach i marglistych łupkach. Zasadnicza część jaskini rozwinięta jest w poziomie drugim - piaskowcowym. Piętro najniższe oprócz gruboławicowych piaskowców budują także warstwy zlepieńców.

Jaskinia rozwinięta jest na systemie szczelin osuwiskowych o azymucie 210-220̊.  Warstwy skalne zapadają się pod kątem 10-20̊  na SW, tak też skokowo, pogłębia się cała jaskinia. Początkowo jest to regularna szczelina - Wielka Studnia. Jej NW ściana jest lita, a SE pocięta szczelinami, równoległymi do biegu warstw. Na jednej z takich szczelin rozwinęły się ciasne korytarze, łączące Wielką Studnię z Wielkim Lejem (2 otwór). Na dnie i pod stropem SW krańca Wielkiej Studni znajdują się zaciski prowadzące do dalszych partii jaskini (Partie za Skalną Pułapką są od jesieni 1998- relacja ustna B. Danka, naocznego światka- niedostępne ze względu na niewielki zawał- obsunięcie bloku skalnego i rumoszu. Usuniecie zawaliska jest trudne ze względu na ciasnotę miejsca).

Ze Skalnej Pułapki przedostajemy się w lewo przez zacisk (Z2) do Białej Sali. Stąd w górę biegnie ciasny, dalej niski ciąg kilkunastometrowej długości , prowadzący do kilku gliniasto-skalnych wnęk, znajdujących się tuż pod powierzchnią, o czym świadczą liczne korzenie drzew.

Z Białej Sali w prawo, przez metrowy prożek przedostajemy się do Szczeliny Naciekowej. Ma ona kilkanaście metrów długości oraz około 7 m wysokości. Na jej początku ciasny przełaz prowadzi w prawo, do Skalnej Pułapki. Ze środkowej części szczeliny, po 7 m wspinaczce (trudno) można przedostać się do ciasnych Partii nad Szczeliną, kończących się obszerną, prostokątną Salą Dymów.

Wracany do Białej Sali. Idąc z niej w lewo, przez kilka 5-6 metrowych studzienek przedostać się można do Sali Balowej.

Jest to największa sala w jaskini (20 m długości, 4-5 m szerokości i około 13 m wysokości). Dno sali pokrywają duże głazy, wśród których kryje się kilka krótkich korytarzyków. W ścianach sali znajdują się dwa okna.

Pierwsze z nich, na wprost, na wysokości 9 m, prowadzi do Partii nad Stropem, drugie - w prawej ścianie - do Partii za Oknem.

Po osiągnięciu pierwszego okna wspinamy się stromym korytarzem o dnie pokrytym rumoszem do Sali z Kolumną. Tu ciąg skręca o 180̊ i kilkanaście metrów biegnie równolegle do Sali Balowej Kończy się zawaliskiem, kontaktując się niedostępnymi szczelinami z Salą Balową. Z Sali z Kolumną przedostajemy się do Partii nad Stropem pokonując zacisk (Z3), znajdujący się w górnej części filara oddzielającego Salę Balową od wspomnianego uprzednio, równoległego do niej korytarza. Partie nad Stropem to kilka poziomów szczelin oraz kilkunastometrowej długości pochylni - najwyższego w jaskini korytarza zwanego Płytowcem Białych Stóp. Obrywa się on nad Salą Balową 13 m progiem. Znad progu, po gzymsie nad Salą Balową można się przedostać (trudno, konieczna asekuracja) do Partii za Oknem.

Łatwiejsze przejście do tych partii prowadzi z górnego poziomu Sali Balowej systemem ciasnych korytarzyków do obszernej Sali za Oknem W lewej ścianie najniższego jej poziomu znajduje się wspomniane już, drugie okno Sali Balowej. Ze środkowego poziomu Sali za Oknem prowadzi w różne strony kilka ciasnych, krótkich korytarzyków. Jeden z nich, biegnący na wprost, prowadzi przez ciasny przełaz i studzienkę z zaciskiem (Z2) nad Salę Balową, a dalej po gzymsie do Płytowca Białych Stóp w Partiach nad Stropem. Koniec opisu części dostępnych do jesieni 1998 roku. Miejmy nadzieję że uda się w przyszłości udostępnić w/w partie jaskini.

Wracamy do Wielkiej Studni, do znajdujących się niej zacisków.

Dolny, znajdujący się w jej dnie, poprzez ciasną, kilkumetrową studzienkę, sprowadza bezpośrednio w dół, do Wielkiej Szczeliny z Małym Słoneczkiem.

Górny, znajdujący się pod stropem, doprowadza do ciasnego korytarza, ciągnącego się tuż pod powierzchnią i zakończonego 9 metrową studnią nad Wielką Szczeliną z Małym Słoneczkiem. Za tym fragmentem jaskini główny ciąg wchodzi w niższe warstwy piaskowca.

Górna warstwa, w której do tej pory rozwijała się jaskinia, rozpada się na kompleks want, pomiędzy którymi znajdują się ciasne ciągi o charakterze labiryntu.

Schodząc na niższy poziom główny korytarz rozszczepia się na dwa równoległe do siebie chodniki. Początkowo są one połączone ze sobą ciasnymi oknami, potem wychodzą z nich ślepe, poprzeczne odnogi.

Korytarz SE rozpoczyna się od Komnaty z Rozdeptanym Gacopyrzem i kontynuuje się na SW Szalonym Meandrem.

Część NW jest silniej rozczłonkowana, a rozpoczyna się efektowną salą z Misiem. Obydwa opisane ciągi łączą się w obszernej sali Biwakowej. Ma ona charakter zawaliskowy, a pod zaklinowanymi wantami tworzącymi jej dno, znajdują się najgłębsze części jaskini - Sale Gotyckie i Sala Zapłakanych Gacopyrzy. W kierunku SE jaskinia zatraca swój szczelinowaty charakter i przeistacza się w labirynt ciasnych próżni, otoczonych przez bezładnie zaklinowane wanty (Kruche Partie).

Jaskinia zbudowana jest z piaskowców, zlepieńców i łupków marglistych warstw magurskich. Jej powstanie należy wiązać z wielkim osuwiskiem, które objęło cały lej Źródłowy Potoku Barnowskiego.

W jaskini brak namuliska, dno przeważnie pokryte jest autochtonicznym gruzem piaskowcowym. Jedynie w Mokrej Komorze, Wielkiej Studni i Wielkim Leju znajduje się gliniasta zwietrzelina.

Światło dociera na dno Wielkiej Studni i Wielkiego Leja. W słonecznym dniu nikłe światło dochodzi także na dno Wielkiej Szczeliny z Małym Słoneczkiem.

Jaskinia Niedźwiedzia posiada mikroklimat dynamiczny i dużą wilgotność. Zimą otwór 1 i 2 są oblodzone, otwór 3 przykryty jest czapą śniegu.

Liczne suche drzewa nad jaskinią świadczą o stałym przemieszczaniu mas skalnych w jej obrębie. Fakt ten, przy licznych ruchomych wantach na ścianach i stropie stwarza dla zwiedzających poważne zagrożenie.

W jaskini przez cały rok bytują liczne nietoperze, głównie nocki duże, a także podkowce małe i gacki wielkouche.

W Sali z Misiem zostały znalezione kości niedźwiedzia, tzn. czaszka z żuchwą, kręgi, żebra, kości odnóży. Do tej pory nie jest wyjaśnione, czy pochodzą one od niedźwiedzia brunatnego czy jaskiniowego (1989).

Jaskinia została odkryta 21 września 1988 r. przez członków koła geograficznego z Nawojowej. Wówczas znaleziono wszystkie otwory, rozkopano otwór 2 i spenetrowano Wielką Studnię, Komnatę Tatiany po Skalną Pułapkę. Dnia 24 września 1988 r. rozkuto zaciski w Wielkiej Studni i odkryto Wielką Szczelinę z Małym Słoneczkiem, Salę z Misiem i Komnatę z Rozdeptanym Gacopyrzem. Korytarz po Salę Biwakową odkryto 11 października 1988 r., a Gotyckie Sale z Salą z Zapłakanym Gacopyrzem - 13 października 1988 r. W dniu 23 października 1988 r. odkryto Kruche Partie. Wszystkich odkryć dokonał E. Borek. Ta część jaskini została skartowana na przełomie grudnia 1988 r. i stycznia 1989 r. przez: A. Antkiewicz, R. Baran, E. Borka, W. Ignacyka, P. Irzyka i P. Wańczyka. Dalszych odkryć dokonali członkowie SKTJ - Nowy Sącz w lipcu 1996 r. Udało się wtedy pokonać zaciski w Skalnej Pułapce i odkryć Salę Balową. W sierpniu 1996 r. E. Borek odkrył w tej części jaskini Szczelinę Naciekową, Partie pod Stropem i Partie za Oknem. Tą część jaskini skartowali na przełomie września i października 1997 r. E. Borek i P. Wańczyk.

Jaskinię skartowali w latach 1988-1997: E. Borek,  A. Antkiewicz, R. Baran,  W. Ignacyk, P. Irzyk, P. Wańczyk. Pomiary wykonano busolą geologiczną i taśmą parcianą. Dane zaktualizował E. Borek w 2009 r.
Plan opracował E. Borek.

Borek E. 1992: (dane morfometryczne); Wiśniewski W.W. 1992: (dane morfometryczne); Borek, E., Mleczek T. 1996: (o eksploracji, dane morfometryczne); Wiśniewski W.W. 1996: (dane morfometryczne); Jaskinie Polskich Karpat Fliszowych 1997b: (opis inwentarzowy i plan); Mleczek T . 1999: (wzmianka); Mleczek T., Baczyński P. 1999: (wzmianka); Urban J. 2004: (wzmianka); Urban J., Margielewski W., Alexandrowicz Z., Mleczek T. 2006: (wzmianka); Migoń p. 2006 (krótki opis, geneza, podana długość i głębokość, fotografia otworu).