Państwowy Instytut Geologiczny

Państwowy Instytut Badawczy

Jaskinie Polski


Dane szczegółowe jaskini


Nazwa Schronisko w Górze Birów koło Podzamcza Zachodnie
Inne nazwy
Nr inwentarzowy J.Cz.III-08.28
Region Wyżyna Śląsko-Krakowska
Współrzędne WGS84 λ: 19°33′06,00″, φ: 50°27′50,00″
Gmina Ogrodzieniec (gm. miejsko-wiejska)
Powiat zawierciański
Województwo śląskie
Właściciel terenu Skarb Państwa (Lasy Państwowe)
Podstawa ochrony
Ekspozycja otworu SE
Pozostałe otwory
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] 432
Wysokość względna [m] 20
Głębokość [m] 0
Przewyższenie [m] 1
Deniwelacja [m] 1
Długość [m]
w tym szacowane [m]
16,60
Rozciągłość horyzontalna [m]
Położenie geograficzne Wyżyna Częstochowska, okolice Ogrodzieńca, Podzamcze, Góra Birów.
Opis drogi dojścia do otworu
Około 1100 m na NNE od centrum Podzamcza leży zalesione wzgórze z odrestaurowanym na szczycie, średniowiecznym, drewnianym grodziskiem. Szczyt wzgórza jest zwieńczony grupą skał układających się na kształt wieńca lub korony. Jest to Góra Birów. Po południowej stronie wieńca skalnego widnieją w skale dwa otwory leżące od siebie w odległości 15 metrów. Lewy z nich to wejście do opisywanego schroniska wschodniego. Aby się dostać do otworu trzeba się wspiąć po skalnej pochylni i prożku wysokości 2,3 m.
Opis jaskini
Kilka metrów za otworem ciągnie się prosty korytarz, który szybko staje się niski i ciasny, zmuszając zwiedzającego do poruszania się na czworakach. Mniej więcej w połowie długości, korytarz przecina prostopadła szczelina tektoniczna wzdłuż której doszło do przesunięcia kanału krasowego. Fragment szczeliny biegnący z korytarza w lewo wychodzi po kilku metrach na powierzchnię. Kształt kanału krasowego świadczy, że powstawał on zarówno we freatycznych jak i wadycznych warunkach przepływów podziemnych. Morfologia ściany skalnej przed wejściem do schroniska wskazuje, że schroniska były kiedyś połączone.
W samym wejściu dno schroniska jest skalne, głębiej skała na dnie jest przysypana warstwą humusowo-piaszczystą z domieszką kamieni. Miąższość namulisk jest stosunkowo nieduża. Przy samym wejściu schronisko jest dość suche i przewiewne, głębiej wilgotność nieco wzrasta lecz warunki atmosferyczne mają wpływ na całość schroniska. Na ścianach zachowały się nieliczne nacieki kalcytowe i z mleka wapiennego, ale są one bardzo silnie zabrudzone. Na ścianach widać również resztki starych zlityfikowanych osadów jaskiniowych barwy czerwono-żółto-brązowej. Ich wiek jest prawdopodobnie trzeciorzędowy. Na odsłoniętych fragmentach ścian widać niewielkie jamki wirowe. W miejscach gdzie dociera rozproszone światło słoneczne na ścianach schroniska rozwijają się glony. W miejscach gdzie wilgotność jest duża można się natknąć na pojedyncze pająki rodzaju Meta. Światło rozproszone oświetla tylko kilka pierwszych metrów schroniska, głębiej panuje całkowity mrok.
Historia badań
Historia eksploracji
Fakt że schronisko jest doskonale widoczne i łatwo dostępne, spowodował, że było znane od „zawsze”, i często wykorzystywane przez wspinaczy jako miejsce biwakowania.
Historia dokumentacji
Plan schroniska i jego opis wykonał K. Kowalski w 1951 roku nadając mu numer 421. W 1984 plan schroniska i jego krótki opis wykonuje A. Degórski opisując w swojej pracy magisterskiej czwartorzędowe i trzeciorzędowe osady okolic Podzamcza. W jego opracowaniu schronisko jest opisywane jako jaskinia. O schronisku wspominają jeszcze Szelerewicz i Górny bez podania planu i dokładnej lokalizacji nadając mu numer V.A.8.
Pomiary wykonali w czerwcu 2010 r. Adam i Krystyna Polonius.
Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona Nie
Literatura
Kowalski K. 1951; Degórski A. 1984; Szelerewicz M., Górny A. 1986; Muzolf B. i in. 2009 (osady, dane archeologiczne, pn. Schronisko 421); Stefaniak K. i in. 2009d (błędne dane morfometryczne, krótka charakterystyka, zakres badań); Jaskinie Wyżyny Częstochowskiej 2010 (plan i opis inwentarzowy).
Materialy archiwalne
Autorzy opracowania Adam Polonius
Redakcja Jerzy Mikuszewski
Stan na rok 2013
Grafika, zdjęcia Podgląd grafiki plan
Obiekt w serwisie Geostanowiska Geostanowisko Geostanowisko
Nazwa: Autor: Data wprowadzenia:
Zdjęcie