Dane szczegółowe jaskini
| Nazwa | Jaskinia w Kruczej Skale |
| Inne nazwy | Schronisko w Skałach Kroczyckich III, Schronisko w Kruczej Skale |
| Nr inwentarzowy | J.Cz.III-06.25 |
| Region | Wyżyna Śląsko-Krakowska |
| Współrzędne WGS84 | λ: 19°32′56,00″, φ: 50°35′21,00″ |
| Gmina | Kroczyce (gm. wiejska) |
| Powiat | zawierciański |
| Województwo | śląskie |
| Właściciel terenu | Prywatny |
| Podstawa ochrony | |
| Ekspozycja otworu | N |
| Pozostałe otwory | 2 - ku górze. |
| Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] | 345 |
| Wysokość względna [m] | 35 |
| Głębokość [m] | 4 |
| Przewyższenie [m] | 0 |
| Deniwelacja [m] | 4 |
|
Długość [m]
w tym szacowane [m]
|
25
|
| Rozciągłość horyzontalna [m] | |
| Położenie geograficzne | Wyżyna Częstochowska, Skały Kroczyckie, Góra Łysak. |
| Opis drogi dojścia do otworu |
Jaskinia znajduje się w północnym zboczu Góry Łysak, wchodzących w skład Skałek Kroczyckich. Najprostsze dojście prowadzi od strony drogi równoległej do CKM, w okolicy przysiółka Młyny nad Białką. Za znakami szlaku niebieskiego należy podejść pod majestatyczną Turnię Jastrzębnika, po czym przetrawersować w lewo, na wschód, w stronę następnych skał. Jaskinia jest ukryta pod wybitnym przewieszeniem tzw. Wysokiego Okapu i Turni z Dziurą. Nieco mniejszy, pionowy otwór znajduje się pod wschodnią ścianką Wysokiego Okapu.
|
| Opis jaskini |
W południowo-wschodnim narożniku turni, pod dużym, wiszarem znajdują się otwory jaskini. Są one z przodu przysłonięte ogromnym blokiem skalnym. Przez 1,7-metrowy próg można się dostać do głównego korytarzyka. Ma on trójkątny, lekko zaokrąglony przekrój, o wymiarach 1,3x1,4 m. Po pięciu metrach skręca on w lewo, w kierunku pionowego, górnego połączenia powierzchnią. Ten drugi otwór ma formę ciasnej, pionowej szczeliny, opadającej przez 3,5-metrowy prożek w dół. Poniżej głównego, zawieszonego wejścia, po obu bokach owego 1,7-metrowego progu są jeszcze dwie małe salki, odsłonięte w czasie prac wykopaliskowych. Jaskinia jest w głębi ciemna i wilgotna, ale z racji niedużych rozmiarów oraz kilku otworów, prawdopodobnie nie ma ustabilizowanego mikroklimatu. W stropie i na ścianach są widoczne liczne elementy krasowej rzeźby: wymycia, kotły eworsyjne i inne. Namulisko jest zróżnicowane, głownie jednak próchnicowe. Miejscami są piaszczyste namuły. Zaobserwowano dość liczną faunę trogloksenów, takich jak motyle (Triphosa, Vanessa io), pająki (Meta sp.), ślimaki i muchówki. |
| Historia badań |
W 1994 r. przeprowadzono w jaskini (nazywanej jako „Schronisko w Kruczej Skale”) archeologiczne badania wykopaliskowe (ośrodek łódzki – Cyrek. K. i in.). Znaleziono liczne zabytki z różnych okresów historycznych, np. grocik krzemienny z późnego neolitu, krzemienne i kościane wyroby kultury epigraweckiej sprzed 15-25 tysięcy lat, oraz zabytki kultury oryniackiej. Przy okazji znacząco zmieniono wygląd otoczenia jaskini: poziom namuliska obniżono o 1 metr, oraz odsłonięto 3-metrowy, boczny korytarzyk. Także wejście do głównego korytarza zostało utrudnione: wskutek podkopu pierwotny półmetrowy prożek „zamienił się” w 1,7-metrowy próg. |
| Historia eksploracji |
|
| Historia dokumentacji |
Jaskinia została pierwszy raz opisana przez K. Kowalskiego w roku 1949, pod numerem inwentarzowym 446, jako „Schronisko w Skałach Kroczyckich III”: „Otwór wychodzi na połogi stok. Schronisko składa się z dużego, lecz słabo osłoniętego wiszaru i ciasnej jamy, biegnącej 5 m aż do szczeliny otwartej na powierzchnię. Namulisko pod wiszarem jest obfite, piaszczysto-kamieniste, w jamie bardzo skąpe.” |
| Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona | Nie |
| Literatura |
Kowalski K, 1951 (opis, plan); Cyrek K. 1994a (badania archeologiczne); Madeyska T. 1996 (opis osadów pn “Schronisko w Kruczej Skale”); Cyrek K. 2009 (wyniki badań archeologicznych, pn. Schronisko w Kruczej Skale); Stefaniak K. i in. 2009a (fauna subfosylna, pn. Schronisko w Kruczej Skale); Stefaniak K. i in. 2009d (brak danych morfometrycznych - błędna ekspozycja otworu, krótka charakterystyka, zakres badań, pn. Schronisko Krucza Skała); Jaskinie Wyżyny Częstochowskiej 2010 (plan i opis inwentarzowy); Mazik K. 2013 (wymienia w spisie).
|
| Materialy archiwalne |
|
| Autorzy opracowania | Krzysztof Mazik, Jerzy Zygmunt |
| Redakcja | Jerzy Grodzicki |
| Stan na rok | 2013 |
| Grafika, zdjęcia |
plan
|
plan