Dane szczegółowe jaskini
Nazwa | Złota Sztolnia (S-2.4) |
Inne nazwy | |
Nr inwentarzowy | S.II-03.02 |
Region | Sudety |
Współrzędne WGS84 | λ: 16°22′03,68″, φ: 50°21′10,27″ |
Gmina | Duszniki-Zdrój (gm. miejska) |
Powiat | kłodzki |
Województwo | dolnośląskie |
Właściciel terenu | Skarb Państwa (Lasy Państwowe) |
Podstawa ochrony | |
Ekspozycja otworu | WSW |
Pozostałe otwory | |
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] | 930 |
Wysokość względna [m] | 330 |
Głębokość [m] | 26 |
Przewyższenie [m] | 0 |
Deniwelacja [m] | 26 |
Długość [m]
w tym szacowane [m]
|
170
|
Rozciągłość horyzontalna [m] | |
Położenie geograficzne | Sudety Środkowe, Zieleniec, Góry Orlickie, Dolina Bystrzycy Dusznickiej, sztolnia w górze Orlica. |
Opis drogi dojścia do otworu |
Idziemy Drogą Orlicką z Koziej Hali do Zieleńca. Po około 1 godzinie marszu mijamy potok Bielik (Biały Potok) i tu skręcamy w prawo, idziemy wzdłuż potoczku, niezbyt wyraźną ścieżką około 5 min. Po chwili przechodzimy na drugą stronę cieku do zarośniętej hałdy, za nią jest lej eksploatacyjny, a w nim otwór z którego wpływa woda.
|
Opis jaskini |
Przez otwór, w dolnej części zagruzowany, wchodzimy do sztucznej sztolni, wysokiej około 2,0 m i szerokiej 1,5 m, schodzimy w dół dość stromo (400). Poprzez 3 m Mokry Próg docieramy do komory utworzonej w marmurach (Sala Centralna ). W lewo, przez zacisk, przechodzimy do dużego korytarza (szerokość 3 m, wysokość 2,5 m) - Sali ze Skośnym Dachem (Gürich 1984, Mazurski1975 tę nazwę błędnie nadaje końcowej sali). Na ścianach i stropie, w marmurach ślady wymyć. W spągu żwiry allochtoniczne, przytransportowane przez wodę, a na nich bloki i odłamki marmurów. Korytarzem płynie potok, znika wkrótce pod lewą ścianą. Korytarz, po około 30 m zwęża się do 1,5 m i obniża do 1,7 m. Przy ścianie studnia o głębokości 5 m, zakończona blokowiskiem. Idziemy dalej około 30 m, ciągle zwężającym się korytarzem aż do miejsca, w którym przechodzi on w kominek o wysokości 5 m, zakończony zawaliskiem (Żmijowa Szczelina). |
Historia badań |
|
Historia eksploracji |
Historia sztolni sięga prawdopodobnie XIV w., a jej powstanie jest związane z eksploatacją rud żelaza dla potrzeb huty w Dusznikach (Mazurski 1975). Wyrażane są też poglądy, że była ona związana z poszukiwaniem złota. Istotnie, fragmenty sztolni wykute w łupku łyszczykowym, ze względu na występujący w nim muskowit, złociście połyskują w świetle. W XIX w. i do drugiej wojny światowej sztolnia była odwiedzana przez turystów. W 1872 r. Komitet Przyjaciół Przyrody ziemi Kłodzkiej zmienił bieg potoku, by jego wody nie zalewały i nie zamulały sztolni. Wówczas zbadał ją profesor Uniwersytetu Wrocławskiego G. Gürich (1894 1895). W 1988 r. W. Ciężkowski wykonał badania znacznikowe wód (1989a). W 1989 r. zespół: W. Ciężkowski, J. Mikuszewski, A. Skalski oraz T. Natanek, P. Potoka, J. Trumpus przeprowadził rekonesans badawczy. Ponownie w 1999 sztolnię penetrowali członkowie Polskiego Towarzystwa Ochrony Zabytków Podziemnych HADES. Ich obserwacje oraz późniejsze badania, prowadzone przez P. Zagożdżona i M. Lorenca (2002) wykazały, że po powodzi w 1998 r cały południowo-wschodni ciąg od Sali Centralnej jest zapełniony osadami, a Mokry Próg przestał istnieć w wyniku osadzenia się znacznych ilości materiału klastycznego w Sali Centralnej. W 2002 r dostępny był jeszcze cały Długi Korytarz (Lorenc, Zagożdżon 2002). Ostanie informacje zamieszczane pod hasłem "Złota Sztolnia" w internecie wskazują, że obecnie dostępne jest jedynie około 17 m wstępnej części sztolni. |
Historia dokumentacji |
Pierwszy szczegółowy opis i plan opublikował G. Gürich (1894). Zaktualizowany plan i opis publikuje w 1975 r. K.R. Mazurski, a w 1999 plan z opisem opracowuje A. Wojtoń. Plany te służyły do sporządzenia w latach 1998-2012 planów i przekrojów obrazujących aktualny stan sztolni (Lorenc i Zagożdżon 2002). Dane zaktualizował w 2014 r. J. Grodzicki. |
Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona | Nie |
Literatura |
Berndt J.Ch.G. 1828 (pierwszy opis); Gürich G. 1894 (opis, plan); Mazurski K.R. 1975 (opis, plan); Pulina M. 1977 (opis); Ciężkowski W. 1989a (badania podziemnych przepływów); Jaskinie Sudetów 1996 (plan i opis pod nr. S-2.4); Zagożdżon K., Zagożdżon P. 1998 (opis zmian w wyniku powodzi); Wojtoń A. 1999 (opis i plan); Lorenc W. M., Zagożdżon P. 2002 (historia, plan, aktualny opis).
|
Materialy archiwalne |
|
Autorzy opracowania | Jan Trumpus |
Redakcja | Halina Grodzicka |
Stan na rok | 2014 |
Grafika, zdjęcia |
![]() ![]() |